«КИМДЕГІ СИБИРЬ» - НАА ТИЛІС ОҢДАЙЛАРЫ
26.03.2019
Хабарлар
Чыылығ. Хакасия пазы Валентин Коноваловтың устаанынаң 22 мартта «Кимдегі Сибирь» тиксі тиліс проекті хоостыра улуғ чыылығ ирткен.
Чыылығны пастап, Хакасия пазы Валентин Коновалов «Кимдегі Сибирь» тиксі тиліс проекті Хакасияа экономиканың ӧӧн кӧстеглерін тилідер чахсы оңдай полчатханын таныхтаан. Улуғ инвестициялар, наа сығарыстар, транспорт паза чол инфраструктуразын тилідері регионнарға наа тоғыс орыннарын пирер. Аннаңар Хакасия пу тиліс проектінде ӧткін аралазарға кирек.
Пастағы искірігнең чоох тутхан Сергей Ладыженко. Ол «Хызылчар крайының тиліс корпорациязы» ОАО-ның ӧӧн директоры полча. Аның искіриинең, «Кимдегі Сибирь» проект Россия президентінің чарадиинаң чуртасха кирілче, проектті чуртасха кирерінӌе тӧстелген тоғысчы ӧменең, тізең, Россия Правительствозы кнезінің пастағы орынӌызы Антон Силуанов устапча. Таныхтирға кирек, «Кимдегі Сибирь» - ол ӱс регионның, Хызылчар крайының, Хакасияның паза Туваның, пірге экономика проекті. Ол сығарысты паза экспорты ӧскіреріне, регионнарзар килкім инвестицияларны тартарына кӧстелген. Сергей Ладыженконың таниинаң, пӱӱнгі кӱнде «Кимдегі Сибирь» проектте 32 инвестиция проекті чарадыл парған, хайзыларының полызиинаң 2027 чылға теере тиксі 1,8 триллион азыра салковайға инвестиция иділер паза 70,5 муң наа тоғыс орны тӧстелер. Аймах синдегі бюджеттерге налог тӧлеглері пу чылларға 528 миллиард салковайға чидер. Хакасияда 12 инвестиция проекті чуртасха кирілер. Иң килкім 10 проект санына ідӧк пістің республиканың «Ағбан -Бийск» чолны пӱдірерінӌе инвестиция проекті кірче.
Инвестиция проекттерін тӱзімніг чуртасха кирер ӱчӱн «Кимдегі Сибирь» тиліс корпорациязы тӧстелер, полған на регионда паза Москвада, федеральнай кіннең пик палғалыс тудар ӱчӱн, аның офистері тоғынар. Ирткен неделяда Ағбан городта Хакасияӌа офис азылған, аннаң устир Валерий Марков.
- Инвестиция проекттерінің чуртасха кирілчеткені иң пастап чуртағӌыларға кӧрінерге кирек. Хайди? Тоғыс орыннарынаң, - хайығ айландырған Сергей Ладыженко.
- Тоғысха орындағы специалисттерні аларға паза тимнирге кирек. Аның ӱчӱн піс ӱс регион чуртағӌылары аразында «Кимдегі Сибирьнің пастағӌылары» марығ иртірербіс.
Пістің республикада чуртасха кирілер инвестиция проекттерінеңер Валерий Марков чоохтаан. 12 проекттің тиксі инвестициялары 334,9 миллиард салковайға тиңнелче. Ниме андар кірче? 12 проекттін ӧӧн чардығы хара тас промышленнозын тилідерінең, транспорт паза чол хонии оңдайларын алғыдарынаң палғалыстығ, пілдістіг, ол ідӧк хара тасты паза пасха сығарған ниме-нооларны тартарына кӧстелче. Кӧзідімге, Артышта - Междуреченск - Тайшет чолның иртірӌен оңдайларын алғыдары (инвестор Россияның тимір чоллары), Пиидегі хара тастығ орынның тимір паза автомобиль чолларының инфраструктуразын тӧстирі (инвесторлар «Эн+Логистика» паза Ур нимеске тузаланыс пӧлии) паза Кирба станциядаң Хоных станциязар Ағбан суғ кизіре тимір чол тартары (инвесторлар хара тас разрезтері). Пиидегі хара тастығ орында ікі наа разрез азылар. Пу чылларда ідӧк «СУЭК-Хакасия» ООО ікі наа участокты тоғындырып пастир. Хара тасты пайытчаң ікі фабрика пӱдірии кӧрілче. Аннаң пасха, оперативнай парк пӱдірілер. Алынӌа чоохтирға кирек Ағбан - Бийск чолдаңар. Аның пӱдірии республикаа Кемеров облазынзар, Алтай Республиказар паза пасха хонӌых регионнарзар чол азар. Ол, тізең, наа экономика палғалыстары паза туризмге тилир наа оңдайлар. «РУСАЛ САЯНАЛ» АО технология паркын пӱдірерге пӧгінче. Проекттернің пірсі ле аал хониина теелче: ол «Первомайскай» сӱт ас-тамаа сығарызынӌа комплекс проекті.
Валерий Марковтың искіриин искен соонаң Хакасия пазы Валентин Коновалов инвестиция проекттерінде экологияа улуғ хайығ айландырарға сурынған. Валерий Васильевич анзы хайди даа ӱзӱрілер паза сыныхтағда тудылар тіп ізендірген.
Чыылыға искіріг тимнееннер санында ідӧк Н.Ф.Катановтың адынаң Хакас хазна университедінің ректоры Татьяна Краснова полған. Татьяна Григорьевна университеттегі ученайларнаң хада Хакасия пазының пастағы орынӌызы Андрей Асочаковтың сурынызынаң «Кимдегі Сибирь» проекттің Хакасияа пирчеткен оңдайларын істескеннер. Істезіге наукаларның ӱс докторы паза 11 кандидады тартылған. Олар регионнар аразындағы иң чахсы палғалыс кӧзідімнерін істескеннер. Хонӌых регионнар алында даа пик палғалыста полғаннар. Ученайларның кӧрізінең, инвестиция проекттерін чуртасха кирчетсе, регионнарның экономика тилізіне тӧстеніп, аның чон чуртазына пілдірте теелерін санға аларға кирек. Кӧзідімге, Хызылчар крайының ӱстӱнзархы аймахтарының чуртағӌылары Хакасияда тоғынчалар, пістің республикадағылар - Минсуғда. Наа сығарыстар тӧстелзе, кізілернің, сӧбірелернің чуртас оңдайлары, парыстары алызар. Аннаңар пӧгін турча - ол теелісті тиксі паалирға. Татьяна Краснова искіриинде пӱӱнгі хай пірее кӧзідімнерні пирген: регионда ниме-ноо полған на кізее нинӌе муң салковайға сығарылчатханын (Хызылчар крайында - 585 муң салковайға, Хакасияда - 332 муң салковайға, Тувада - 154 мун салковайға); кічіг паза ортын пос киреенің пір чылға ортымах парызын (Хызылчар крайында - 5 миллион салковай, Хакасияда - 4, 484 миллион салковай, Тувада - 3, 387 миллион салковай); инвестицияларның регионның полған на чуртағӌызына килісчеткен синін (Хызылчар крайында - 145 муң салковай, Россия регионнары аразында 13-ӌі орын; Хакасияда - 49,8 муң салковай (68-ӌі орын) паза Тувада - 26,9 муң салковай (84-ӌі орын)); полған на чуртағӌаа килісчеткен парыстарны (чал ахчазы, субсидиялар, пособиелер паза пасха парыстар): Хызылчар крайында - 28 муң салковай, Хакасияда - 21, 191 муң салковай, Тувада - 14 муң салковай. Пу саннардан сизінерге чарир: Хакасия хайзы даа кӧзідімнерӌе ортызында турча. Ол, тізең, пістің республиканың тиліӌең оңдайлары парын паза толдыразынаң тузаланылбинчатханын киречілепче.
Чыылығ араласчылары «Первомайскай» сӱт ас-тамаа комплексінің тиліс проектінең танысханнар. Пу предприятиенің тилізінең Евгений Байкалов 2018 чылдаң айғазып пастаан.
Изелчеткен хоныхты садызып, аймах оңдайнаң ахча тартып, ол санда позының ахчазын хозып, сӱттіг малларны садысхан, хазааларны нааҷылап пастаан. Нааҷылалчатхан хоныхта нинҷе-де хати поларға киліскен. Идінҷектің сағынған сағыстарын чуртасха кирерге прай кӱзін салчатханы кӧрінче. Амды ол аал хонииның килкім проектінеңер чоох апарча. Евгений Михайлович пір комплексте сӱт ас-тамаа сығарызынаң палғалыстығ прай тоғыстарны толдырарға пӧгінче: мал азыралын пилетирінең пасти сӱт ас-тамаан тимниріне теере. Пӱӱл саалчатхан інектер санын 768 пасха читірерге пӧгінче, анаң 4800 пасха. Пӱӱнгі кӱнде хоныхта 2 тонна сӱт саалчатса, маллар санын ӧскіріп алза, 15 тонна сӱт саарға пӧгінчелер, анаң 50 муң тонна. Тиксі инвестициялар сині - 4,9 миллиард салковай. Идінҷек проектті чуртасха кирерге полызар инвесторларны тілепче. Пу проекттің презентациязы Хызылчардағы экономика форумы тузында, ол пу неделяда полар, «Кимдегі Сибирь» роуд-шоуда иртер.
Хакасия пазы Валентин Коновалов «Кимдегі Сибирь» тиксі тиліс проекті чуртасха кирілчеткеніне чӧпсінчеткенін искірген паза республиканың министерство-ведомстволары инвестиция проекттерін чуртасха кирерге прай кӱстерін саларлар тіп молҷаан.
Автор :
Наталья СУБРАКОВА
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
Кӱн таңмазы