АНДРЕЙ ШУЛБАЕВ: «КИЛІСТІРЕ ОПЫДЫМ ПАР»
29.03.2019
Хабарлар
ХАКАСИЯНЫҢ ЧИТІНӋІ ХЫҒЫРТИИНЫҢ ӦӦРКІ ЧӦБІ 27 МАРТТА ЧИТІНӋІ СЕССИЯЗЫН ИРТІРГЕН. СЕССИЯНЫ ӦӦРКІ ЧӦП КНЕЗІ ВЛАДИМИР ШТЫГАШЕВ АПАРҒАН, АНЫҢ ТОҒЫЗЫНДА ХАКАСИЯНЫҢ ПАЗЫ ВАЛЕНТИН КОНОВАЛОВ, РОССИЯНЫҢ ХАЗНА ДУМАЗЫНЫҢ ДЕПУТАДЫ НАДЕЖДА МАКСИМОВА, РЕСПУБЛИКА ПРАВИТЕЛЬСТВОЗЫНЫҢ КІЗІЛЕРІ, ГОРОД-АЙМАХТАРНЫҢ ПАСТАРЫ ПАЗА ДЕПУТАТТАРЫ АРАЛАСХАННАР.
Ӧӧркі Чӧп сессиязы. Республика депутаттары ирткен сессияда Хакасиядағы кізі праволарынҷа уполномоченнайны тапханнар. Чазыт ӱн пирістің салтарларынӌа 10 каңдидаттың аразында иң кӧп ӱн чыып алған хакас оол - Хакасияның социальнай арачыланыс министрінің орынҷызы Андрей Шулбаев.
Кӱн сурииңда 20 артиинаң сурығ турған, оларның аразында иң ӧӧні - Хакас Республикадағы кізі праволарынҷа уполномоченнайны табары. Таныхтирға кирек, пу сурығны Ӧӧркі Чӧп пастағызын на ӱзӱрбинче. Ирткен чылда, ноябрьдағы сессияда, депутаттар Хакасияның омбудсмені полар кізее Марина Сивиринаны тапханнар, че Москвада аның кандидатуразы иртпин парған, Россиядағы кізі праволарынҷа уполномоченнай Татьяна Москалькова тоғыр полыбысхан. Пасха ӧӧн сурығлар санында сан пирістер полған: Хакасияңа МВД министрі Андрей Кульковтың - республикаңа МВД-ның полициязы 2018 чылда хайди тоғыныбысханынаңар, Хакасиядағы идінҷектер праволарын арачылирынҷа уполномоченнай Василий Кудашкиннің - 2018 чылдағы тоғыстың салтарларынаңар, Хакасияның Сыныхтағ-сананыс палатазының кнезі Ольга Ляхтың - ирткен чылда хайдағ сыныхтағлығ тоғыс апарылғанынаңар паза хайдағ сайбағлар табылғанынаңар.
Сессияның тоғызы тимнегліг сурығлардаң пасталған. Пастап Ӧӧркі Чӧп Александр Жуковтың депутат полномочиелерін азынада тохтадардаңар чарадығ алыбысхан, ол Россияның Федерация Чӧбінзер сенаторға (февральдағы сессияда) табыл парғаны сылтаанда. Ідӧк алында сенатор полып тоғынған Евгений Серебренниковтың Ӧӧркі Чӧп депутады полномочиелері азынада тохтадылған.
Ноға ол депутат поларға ынабин сыхханынаңар сылтағлар искірілбеен, че Федерация Чӧбінзер хати табыларға киліспеенде, ол Хакасиянаң анымҷохтазарға чарат салған тіп сизінерге чарир. Владимир Штыгашев, Серебренников Федерация Чӧбінде 10 чыл тоғын салғанын таныхтап, Ӧӧркі Чӧп президиумына аны сыйыхтирдаңар чӧп пирген.
Анаң иң хайығлығ сурығның теезі чағдап килген - Хакас Республикадағы кізі праволарынҷа уполномоченнайның должнозына Россиядағы кізі праволарынҷа уполномоченнайнаң чӧптезіге кандидатты табардаңар. Ӧӧркі Чӧптің конституционнай законодательствоҷа комитедінің кнезі Светлана Могилина, пу сурығҷа чоох тудып, Сивиринаның кандидатуразы иртпин парғанда, марығ хати чарлалғанын таныхтаан. Республиканың омбудсмені поларға сағынчатхан 10 кізі кӧңнін искіртір. Депутаттарға ол 10 кандидаттаң иң турыстығны таап аларға киректелген. Полған на кандидатха депутаттар алнында чоох тударға оңдай пирілген. Олар кізі праволарынҷа уполномоченнайның тоғызын хайди апарарға пӧгінчеткеннерінең таныстырғаннар. Анаң полған на кандидатча рейтинг оңдайынаң, хайзынҷа чиңісчее депутаттарның иң кӧп ӱнін чыып алған кізі саналча, чазыт ӱн пиріс иртірілген. Ӱн пиріс салтарлары мындағ пол парған:
- Ольга Петровна Крафт - Хакасиядағы кізі праволарынҷа уполномоченнайның тоғызын толдырчатхан кізі (ӱчӱн - 7, тоғыр -33, тудыныбысхан - 5);
- Олеся Григорьевна Колесникова - «Хакасияның МФЦ-зы» хазна автоном учреждениезінің 9 № пӧлиинің устағҷызы ( ӱчӱн - 3, тоғыр - 39, тудыныбысхан - 3);
- Светлана Петровна Моськина - амғы туста тоғыс чох (ӱчӱн - 12, тоғыр - 30, тудыныбысхан - 3);
- Пётр Викторович Пермяков - журналист, «ТОН» программаның штаттағы нимес редакторы (ӱчӱн - 11, тоғыр - 30, тудыныбысхан - 4);
- Сергей Петрович Рогожников - Хакасияның транспорт паза чол хонии министерствозының мобилизация тоғызынҷа паза гражданскай арачыланысча консультанты (ӱчӱн -10, тоғыр - 31, тудыныбысхан - 4);
- Галина Алексеевна Романовская - «Фемида» консультация-право фирмазы» ООО-ның директоры (ӱчӱн - 8, тоғыр - 35, тудыныбысхан - 2);
- Сергей Анатольевич Сапеев - идінҷек, мының алнында Хакасиядағы пала праволарынҷа уполномоченнай полған (ӱчӱн - 7, тоғыр - 37, тудыныбысхан - 1);
- Виктор Иванович Чернышев - Хакасия пазының советнигі, мының алнында Россия президентінің СФО-дағы полномочиеліг кізізі аппарадының Хакас Республикадағы ӧӧн федеральнай инспекторы полған (ӱчӱн - 12, тоғыр - 31, тудыныбысхан - 2);
- Сергей Николаевич Шикунов - Хакасияҷа ТФОМС директорының орынңызы (ӱчӱн - 13, тоғыр - 29, тудыныбысхан - 2);
- Андрей Олегович Шулбаев - Хакасияның социальнай арачыланыс министрінің орынҷызы (ӱчӱн - 21, тоғыр - 22, тудыныбысхан - 2).
Че мыннаң ӱн пиріс тоозылбаан. Светлана Могилина закон хоостыра иң кӧп ӱн чыып алған ікі кандидатча хати ӱн пиріс иртірерге киректелчеткенінеңер чарлаан. Аннаңар депутаттарның 13 ӱнін чыып алған Сергей Шикуновтың паза 21 ӱнін чыып алған Андрей Шулбаевтің ӱчӱн Ӧӧркі Чӧп хати ӱн пирген. Салтарында Шикуновтың ӱчӱн - 13 депутат, тоғыр - 28, тудыныбысхан - 2, Шулбаевтің ӱчӱн - 23, тоғыр - 19, тудыныбысхан -2. Андағ оңдайнаң кандидаттарның аразында чалғыс хакас полған оол утып алған.
Андрей Олегович Шулбаев - 39 частығ, юрист ӱгредігліг, Н.Ф.Катановтың адынаң ХГУ-ны 2001 чылда тоосхан, мының алнында Хакасияның Табығ комиссиязында тоғынған, амғы туста Хакасияның социальнай арачыланыс министрінің орынҷызы полча.
Амды аның кандидатуразынҷа пічіктер Россиядағы кізі праволарынҷа уполномоченнайына чӧптезіге ызылар. Хазнаның ӧӧн омбудсмені чарадығ пирзе, андада Ӧӧркі Чӧп аны уполномоченнайға турғызардаңар чарадығ алар.
Сессияның тынағ тузында Андрей Шулбаев хабарҷыларнаң кӧп нимес чоох алысхан. Чиңіске ізенгеннеңер искірген, че олох туста алғыстирға ирте полчатханын таныхтаан - федеральнай омбудсменнің чарадиин сағып аларға кирек нооза.
- Хайди тоғыс апарарынҷа программа, тізең, пар. Че ол сағам схема оңдайлығ, - сурығларға нандырып, чоохтаан Андрей Шулбаев.
- Мының алнындағы тоғысты, ниме иділгенін, ӱгренербіс. Чахсы оңдайларын тоғысха аларбыс, олох туста наа тоғыс оңдайларын кирербіс. Санапчам, ӱлгӱ органнарынаң, халыхтарнаң пірге тоғысты тилідерге кирек. Пу сурығларҷа килістіре опыт паза квалификация минің пар.
Пу сессияда паза пір таластығ сурығ ӱзӱрілер тіп сахталған - «Хакасияда аңнирдаңар паза аң-хустарны хайраллирдаңар» республика законынзар алызығлар кирердеңер» закон проекті. Че экологияҷа паза чир-чайаан ис-пайы комитеттің кнезі Валерий Старостин пу сурығны кӱн суриинаң суурыбызарға сурынған. Хайди чарытхан Старостин, пу закон проектінҷе ам даа кӧп тӱзедіг кірче, аннаңар тоғысты узарадарға кирек.
- Я пу оой нимес сурығ, - чарасхан Ӧӧркі Чӧп кнезі Владимир Штыгашев. - Ол аңҷыларға, аңнирына лицензияларға теелче, че анда ам даа кӧп таластығ нимелер пар.
Салтарында аңҷыларға теелчеткен закон проектін пазағы сессияда ӱзӱрерге чарат салғаннар.
Пасха ӧӧн сурығлары сан пирістер полған. Пастап Хакасияца МВД министрі Андрей Кульков республика полициязы 2018 чылда хайди тоғыныбысханынаңар искірігнең таныстырған. Министрнің искіриинең, ирткен чылда тиксі сайбағлар саны 5,1 %-ке хызырыл парған. Ӧӧнінде ӧдірістер, тонағлар, кізі хазиина ӱрег иткенінең, автотранспорт сӱр парыбысханынаң палғалыстығ сайбағлар саны хызырылтыр. Ідӧк чоллардағы саайлар саны 10,7 %-ке хызырылғаны таныхталған.
Сайбағларны ілезіне сығарарын алза, мында чидіглер ідӧк пар тіп таныхтаан Андрей Кульков. 2018 чылның салтарлары хоостыра, сайбағларны тӱзімніг ілезіне сығарарынҷа Хакасия Россияда 16-ҷы орында пол партыр, Сибирьдегі федеральнай округта- 2-ҷі орында.
Анаң Хакасиядағы идінҷектер праволарын арачылирынҷа уполномоченнай Василий Кудашкин 2018 чылдағы тоғыс салтарларынаңар искірген. Ирткен чылда уполномоченнайзар идінҷектердең 126 хоп кіртір. Кӧбізі сыныхтағ органнары саринаң сылтағ чох сыныхтағлар удаа иртірілчеткеніне, ӱлгӱлер хыйыхтапчатханына алай ӱлгӱлер саринаң полызығ чох полғанына хоптанчаттыр. Ідӧк хазна контракттарын толдырғаны ӱчӱн ахча тузында тӧлелбинчеткені хоостыра ас нимес хоп полтыр. Паза уполномоченнай халғанҷы чыллар аразына республикада идінҷектер саны илееде хызырыл парғанын таныхтаан. Анзын ол ӱлгӱлер саринаң хабазығ читкіҷе нимес полғанынаң палғалыстырған.
- Че халғанҷы туста кирек чахсы саринзар алыс сыххан, - таныхтаан Василий Кудашкин. - Ӱлгӱ идінҷектернең чоох алызарға тимдезін кӧзітче.
Владимир Штыгашев пістің регионда идінҷектерге чарытхы ӱчӱн тарифтер иртіре улуғ полғанына хайығ салған. Пу сурығҷа тоғынарға киректелчеткенін таныхтаан.
- Ноға тарифтер ӧсче? - сурығ турғысхан ол. - Мында чарытхыны читірерінде посредник полчатхан компанияларның тоғызын сыныхтирға кирек.
Халғанҷы сурығлар санында Хакасияның Сыныхтағ-сананыс палатазының кнезі Ольга Ляхтың сан пирізі полған. 2018 чылда хазна ӱлгӱзі паза орындағы пос устаныс органнарының 130 объекті сыныхталтыр. Сыныхтағлар тузында тиксі 466 сайбағ ілезіне сығарылтыр, 2017 чылның хыринда 46,1 %-ке пӧзік. Ол сайбағларның ахча сині олаңай кізее ӱрӱгістіг истілче - 2,5 миллиардча салковай. Че хайди чарытхан Ольга Лях, ол ахчаны пірдеезі оғырлабаан, мында чоох парча бюджет законодательствозын сайбаанынаңар - хайда-да ахчаны пасха кӧстегҷе позыдыбысханнар, хайда-да сан пирістіг пічіктерні алҷаастығ тимнеп салғаннар алай хазна садығларын законға тудынмин иртіргеннер.
Ӧӧркі Чӧп Сыныхтағ-сананыс палатазының сан пирізі хоостыра республика правительствозына позының чӧптерін, тимнеп, чарадыға алыбысхан. Мыннаң сессияның тоғызы тоозылған.
Автор :
Альберт ТОЛМАШОВ Оӧркі чӧп сессиязы
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 |
20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 |
27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде