ХАЛЫХТАР ХАЙИИНДА - НАЦПРОЕКТТЕР
17.04.2019
Хабарлар
Чыылығ. Хакасия правительствозында республиканың Халыхтар палатазының нацпроекттерге чарыдылған алғым чыылии ирткен.
Пӱӱнгі кӱнде, нацпроекттер чуртасха наа ла кирілчеткенде, оларны хоостыра кӧрілген тоғыстарны тузында толдырарына ӱлгӱ органнары ла нимес, ідӧк халых пірігістері хайығ айландырчалар. Оларның санында Халыхтар палатазы. Хайди сыныхтағны иртірерге? Нимее хайығ айландырарға? Паза пасха даа сурығларға нандырығлар пирілген Хакасияның Халыхтар палатазының теестегі чыылиинда.
Аның тоғызында Хакасия пазы Валентин Коновалов, республиканың экономика тилізі министрі Николай Евдокимов, кізі праволарынҷа уполномоченнайның тоғызын толдырчатхан Ольга Крафт, пос киреенең айғасчатханнарның праволарын арачылирынҷа уполномоченнай Василий Кудашкин паза пала праволарынҷа уполномоченнай Ирина Ауль араласханнар.
- Нацпроекттер хоостыра улуғ хабазығ пирілер, аннаңар ӧӧн хайығ бюджет ахчазы кӧстегліг хорадыларын хатығ сыныхтағда тударына айландырылча. Нацпроекттерҷе тимнелген регионның 48 проектіне паспорттар тимде. Оларның тузында чуртасха кирілері правительство тоғызынаң паза халыхтарның сыныхтаанаң пик палғалыс парған. Аннаңар орта чоллар тілирінҷе паза сайбағларны ілезіне сығарарынҷа тоғыста ӧткін аралазарға хығырчам, - таныхтаан Валентин Коновалов.
Халыхтар палатазының кнезі Ольга Левченко паза Хакасияның Адвокаттар палатазының кнезі Татьяна Нагрузова пу халых пірігістері хада тоғынардаңар чӧптезігде хол салыбысханнар. Чоохтирға кирек, Адвокаттар палатазы Халыхтар палатазына чуртағҷыларға юрист чӧптерін тикке пирерінҷе полызарға сағынча. Пӱӱнгі кӱнде андағ полызығ Ағбанда пирілчетсе, мыннаң мындар республиканың город-аймахтарында пу тоғысты узарадарға пӧгін турча.
Нацпроекттерҷе тимнелген регион проекттерінең Хакасияның экономика тилізі министрі Николай Евдокимов таныстырған. Хакасия 11 нацпроектте араласча, оларны хоостыра регионның 48 проекті чуртасха кирілер. 2024 чылға теере республикаа 32 миллиард салковай пирілер, 2019 чылда - 5,5 миллиард салковай. Республикаа пос бюджедінең тиксі хорадығларның 1% не хозарға чарадылчатханы чӧпсіндірче. Полған на проектче толдырылар тоғыстар паза тус, ідӧк нандырығлығ устағҷы кӧріл парған. Региондағы читі проект хоостыра 2024 чылға теере 42 пӱдіріг турғызылар. 2019 чылда ла 25 пӱдірігде тоғыстар парар: оларның сигізі ирткен чылда пӱдіріл сыххан, 17-зі - наа пӱдіріг. Хазых хайраллирынаң палғалыстығ пӱдіріглер: онкология диспансері, тӧрт амбулатория паза ол синӧк ФАП, вертолетха учухчаң-одырҷаң пір орын. Аннаң пасха, ӱгредіг, чурт-коммунальнай хоных, культура пӱдіріглері, чоллар, экология паза пасха кӧстеглер.
Халыхтар палатазының кізілері Николай Евдокимовха сурығлар пиргеннер паза сурыныстарнаң айланғаннар. Сорығдағылар ибіркі чирлерні иптиріне городха кӧрілген ахча сині асхынах тіп санапчалар. Ағаа хоза городтарға хабазығ чуртағҷылар санынаң читірілче. Сорығда 11 муң на кізі чуртапчатханнаңар, аны город таа, аал даа санына кирерге сидік. Пос киреенең айғасчатхан Татьяна Ковалева, тізең, психоневрология интернадының чуртаҷаң корпузын Тойымда пӱдірерге тимненчеткеннерінең тоғыр полча. Аның кӧрізінең, диспансер Ағбан городтаң ырах ниместе орныхса, туған-чағыннарға даа, ағырчатханнарға даа чахсы полар. Удаа андағ имнег туразынзар сағызын чідір салған улуғ частығлар кір парчалар, хайзыларына пала-пархаларының хайии кӱннің дее киректелче.
- Ам тайғада 50 километр чол пӱдір саларбыс. Пірее чыл пазынаң хырығ озаринда пістің ис-пайға кирексініс тӱс парарына хорғыс сығыс килбес? Чол тӧреміл кирексіністе поларына хайда гарантия? Хазна ахчазы чол пӱдіриине хорадылар, арса, бизнес тее чолнаң тӧреміл тузаланарына гарантия пирер? - ікінҷі суриинаң айланған Татьяна Ковалева. Че сурыға іле нандырығ пирілбеен. Сағам алюминийге дее, хара тасха даа кирексініс пар.
Ӧткін чуртағҷыларны нацпроекттер хоостыра хазна чахығларын толдырарына аукционнарда пасха регионнардаң организациялар утары сағыссыратча. Олар чӧптезігде ӧӧн кирексіністер санына организация хазна чахиин толдырчатхан тусха пістің республикада санға турарға киректелчеткенін кирерге чӧптееннер.
Пір ипчіні, тізең, хайдағ орында хайдағ социальнай пӱдіріг киректелчеткенін паалир ӱчӱн министерство-ведомстволар чуртағҷылар аразында сурастырығ иртірчелер бе тіп сурған. Ӱгредіг учреждениелері хоостыра Хакасияның ӱгредіг паза наука министрі Лариса Гимазутина нандырған:
- Пастап таллағ республика синінде иртче, - теен министр, - че чуртағҷылар аразында сурастырығ иртірілбинче, город-аймах кирексіністерінеңер муниципальнай пӱдіс устағ-пастаа искірче. Анаң піске таллап алған орында ӱгредіг учреждениезі, олған сады алай школа сынап киректелчеткенін федеральнай министерствода киречілирге кирек. Кӧзідімге, пу чылға Чапаевте школа пӱдірерге чарадығ алылған. Ноға пу аалда? Аал Ағбан городха чағын орныхча, аннаңар анда кӧп пӱдірінчелер, наа школаа чӧрер палалар читкіҷе чыылар.
Пілдістіг, социальнай учреждение пӱдірілзе, ол толдыразынаң тузаланыларға кирек. Хомзынысха, пӱӱнгі кӱнде Хакасияның прай ла городтары, Ағбаннаң пасха, паза аймах кіннері чуртағҷылар саны хозылчатханына махтан полбас. Чон саны хызырылчатса, кирексіністі дее киречілирге сидік полар. Че, андағ даа полза, республика ӱлгӱлері федеральнай кіннең ӧткін тоғынчалар. Тоғыс маңнаныстығ парчатханнаңар киречілепче ӧріністіг хабар: Шира аймаандағы Хара кӧл аалда олған садын пӱдірерге чарадығ пирілген.
Николай Евдокимовтың соонаң Халыхтар палатазының кнезі Ольга Левченко чоох тутхан. Ол нацпроекттернің чуртасха кирілчеткені хайдағ оңдайнаң сыныхталарын чарытхан. Ӧӧн паза сын искірігні чуртағҷылар читірерлер тіп паалапчалар Халыхтар палатазында, аннаңар ӧӧн тоғыс чуртағҷыларнаң апарылар. Іди Халыхтар палатазы сурастырығлар, тоғазығлар, халыхтар сыныхтаан иртірерге пӧгінче, муниципалитеттерде тоғазығ орыннары тӧстелер паза нацпроекттернің чуртасха кирілчеткенін сыныхтирынҷа халыхтар чӧбі тоғынар. Ідӧк «Ниме кӧңнілеріңе кірбинче?!» сидіксіністер картазы тоғындырылар.
Чыылығ салтарларын идіп, Хакасия пазы Валентин Коновалов кӧп тузалығ чӧп пирілгенін таныхтаан паза Халыхтар палатазы читпестерні, ілезіне сығысхан сурығларны республика ӱлгӱлеріне табырах читіреріне ізенізінең ӱлескен. «Хада-пірге тоғызыбыс республикаа паза тиксі хазнаа тузалығ поларына ізенчем», - теен республика пазы.
Автор :
Наталья СУБРАКОВА
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
Кӱн таңмазы