ПУРУНҒЫДАҢАР «ЧООХТАПЧАТХАН» ТИРІГЛЕР
24.05.2019
Хабарлар
Л.Р.Кызласовтың адынаң чир-суғ ӱгренӌең музейде «Сибирьдегі кресеннернің чуртазы (ис сохханы, ағаснаң узанғаны). XIX-XX чӱс чылларның пастағы чардығы» кӧзідіг тоғынча.
Чир-суубыстың ӧӧн музейі «Шушенское» музей-заповедникнең хада-пірге илееде чыллар тоғын парирлар. Амды Хызылчар крайындағы музейнің тоғынҷылары пістің чуртағҷыларға хас-хаҷанда мында чуртаан орыстарның чуртазын кӧзіт пирерге чаратханнар.
Чоохтирға кирек, кӧзідігдегі полған на экспонатнаң кем-де тузаланған. Ам, тізең, олар ирткен тустардаңар піске «чоохтапчалар». Ағастаң иділген айахтар, самнахтар, сапчахтар, хайах пулғаҷаң, ис сохчаң, тӱк иирҷең тиріглер пір-ікі чӱс чыл мының алнында саңай пасха чуртас полғаннаңар кӧрігҷілерге искірчелер. Кӧзідіг пайрамни азылғанда, Сустағы музейнің тоғынҷылары чыылған чонға мастер-класстар иртіргеннер. Чалахай кӧңніліг музей тоғынҷылары ис сохханнар, тӱк ииргеннер. Алёна Михайловна Павлова хой тӱгін ииріп одырған. Ол музейде пір чыл тоғын салтыр. Тӱк иирерге ипчі андох 2-3 айға ӱгреніп алтыр. Аның чооғынаң, мының алнында хызыҷахтар 5-6 час-тығдаң тоғысха кӧніктірілҷеңнер. Пабазы кічіг синніг тӱк иирҷең тиріг ит пирҷең, анаң пала іҷезіне полызып пастаҷаң. Сынынаң сала пӧзік ӧс парза, хыс паланы ис сохчаң тирігнең тузаланарға ӱгретчеңнер. Мының алнындағы чонның чуртазы ниик пол-баан. Кип-азахты, ӧдікті, ідіс-хамысты кізілер прай пос холынаң итчеңнер. Аннаңар иреннер дее, ипчілер дее кӧп нимее ус полғаннар.
Экспонаттар аразынҷа чӧріп, кізі пірее нименің тузазын пілбиндеече. Андада полызыға музей тоғынҷылары килчелер. Олар ол-пу нименең хайди тузаланарын кӧрігҷілерге чарыда чоохтап пирчелер. Чӱс азыра чыл мының алнында ах истең тігілген хызыл хоостығ ах кӧгенектерзер кӧрзе, харах алнында сылағай сыннығ абахайлар турыбысча. Оларның кип-азаа уғаа пик полған. Ипчілер иб аразында ӧткін хайынҷаңнар. Чайғызын, иреннердең халбин, от тоғынҷаңнар. Ир чонның кип-азаа ідӧк пик истең тігілҷең. Чалбах ыстаннар, хоостығ кӧгенектер иреннерні чазаҷаңнар.
Музей тоғынҷылары таниинаң, Сибирьдегі кресеннер Россияның пасха пулуңнарында чуртаан кресеннернің хыринда пай полғаннар. Оларның кип-азаа, ӧдіктері аарлығ, пик истең паза теердең тігілҷеңнер. Ол сӧстер сын полчатханнаңар Сибирьзер кӧс килген орыстарның пічіктері чоохтапча. Музей тоғынҷылары оларның фондында андағ пічіктер хайраллалчатханына поғдархапчалар.
Леонид Романович Кызласовтың адынаң чир-суғ ӱгренҷең музейде кӧзідіг ӱртӱн айының ортызына теере тоғынар. Анда полған на кізі посха пірее наа ниме азар.
Автор :
Ольга ТОМОЧАКОВА
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
Кӱн таңмазы