ЧИҢІСТІ ЧАҒЫННАТХАН ХАРЫНДАСТАР
10.04.2020
Хабарлар
Илбек Чиңіске - 75 чыл. Сипсон Тинниковтың пала-пархалары Пастағы паза Ікінҷі тилекей чааларында араласханнар
Илбек Ада чаада араласхан Тинников харындастардаңар пас пирерге сағынчам, оларның пірсі минің пабам полча - Никита Егорович Тинников. Олар прайзы Ис суғ хазында чурттығ полған Сипсон (Владимир) Тинниковтың пархалары полчалар. Чоохтирға кирек, Сипсонның пала-пархалары I паза II тилекей чааларында араласханнар. I тилекей чаазында Сипсон Тинниковтың ооллары Порья (Егор), Трофим паза ол туста уғаа чиит полған Травит (Павел) полтырлар. Оларны Хызылчардаң сығара Австрияның хырығларына теере апартырлар. Ол чаада хакас оолларға тиріг пирбиндірлер, олар окоптар хасчаңнар, аттарны кӧрҷеңнер, пірееде ух-тиріглер тартчаңнар. Орыс тілін чахсы пілбин, пасха чааҷыларнаң холларнаң пулахтадып тіл алысчаң полтырлар.
Илбек Ада чаа фронттарында олох Травит (Павел), ағаа ол туста 40 час ас парған, паза аның кічіг харындазы Мукон (Николай) араласханнар. Худайнаң, изен-хазых айланғаннар. Сипсон Тинниковтың пархаларынаң Илбек Ада чаада тӧрт кізі араласхан.
Пастағызы - Лаврентий Трофимович Тинников. Ол, Польшаны немец-фашист азымахчыларының холынаң позыдып, чуртазын пир салған. Хакас Республиканың Хумартхылас книгазында аннаңар піди пазыл парған: «Тӧреен 1914 чыл-да Хакас автоном облазының Асхыс аймаандағы Сафрон аалда. Хығыртылған Асхыстағы РВК-наң 1941 чылда. Сержант, 68-ҷі Мотострелковай бригаданың отделение командирі. 22 январьда 1945 чылда чаалазығда чат халған. Сӧӧгін Польшада Нове-Място город хыриндағы Фитово станциядаң 1 километр ӱстӱнзарых арығда чыып салғаннар». Чоохтирға кирек, Лаврентий Трофимович ідӧк 1938-1939 чылларда ирткен Финскай чааның араласчызы полған.
Илбек Ада чааның пасха араласчылары хада тӧреен ӱс харындас полған, Порья (Егор) Владимирович Тинниковтың палалары. Улии - Дмитрий Егорович Тинников. Ол 2 майда 1920 чылда тӧреен, пӱӱл ағаа 100 час толарҷых. Прай чааны артиллерист полып ирткен, Чиңісті Кенигсберг городта удурлаан. Ибзер 25 сентябрьда 1945 чылда айланған. «За отвагу», «За боевые заслуги», «За оборону Москвы», «За оборону Сталинграда» паза пайрамнығ медальларнаң сыйыхтатхан.
Ортын оолғы Никита Егорович Тинников минің пабам полча. Ол 1921 чылда Асхыс аймаандағы Сафрон аалда тӧреен. Хайди ол чоохтаҷаң, оларның сӧбірезі улуғ полған - 10 пала. Че 1930 чылларда кизім (тиф) ағырығ хайын сыххан, ол хорғыстығ чуғынҷах ағырығ улуғ палаларын пірсі пірсінің соон сӱрістіре пір неделяа ла апарыбысхан. Іҷелері мындағ улуғ чобағ соонаң ӱр чуртабаан...
Пабазына тӧрт кічіг паланы позына азахха турғызарға киліскен. Палалары ол тус хоостыра хомай нимес ӱгредіг алып алғаннар - тӧрт класстығ школаны тоосханнар.
Репрессиялар пасталыбысханда, пабамға паза прай харындастарына сӧбірелерінең хада тӧреен чирні тастирға киліскен. Олар Барит аалда (Асхыс аймаандағы Сыр аал хыринда андағ аал пар полған, амды ол аал чоғыл) пол парғаннар. Чиит Никита барит аныҷаң рудниксер тоғысха кіріп алған, анда Хызыл Армияа хығыртығ килгенҷе тоғынған. Ол туста іскеркіде Хасан кӧл паза Халхин-Гол суғ хыринда чаалазығлар парған. Никита позының частьынаң хада андар ызылған, ол чаалазығларда араласхан.
1942 чылда Никита Егоровичи частьынаң хада кидеркі фронтсар ызыбысханнар, азымахчы фашисттерні тохтадарға. Ол связист полған, удаа учухчатхан ухтар, чара чачырапчатхан снарядтар аразында, ӱзілген эмектерні піріктіріп, палғалыс пирерге килісчең. Пабам, турыстығ чаалазып, Берлинге читкен, Рейхстагта хол салған. Кӧп медальларнаң сыйыхтатхан, ол санда «За освобождение Варшавы», «За взятие Берлина» медальларнаң. Чаа соонаң пабам хынған тоғызынзар айланған, пенсияа читіре геолог-разведка экспедицияларында тоғынған, тоғызында аны аарлаҷаңнар паза улуғлаҷаңнар.
Очы оолғы - Толмат (Анатолий) Егорович Тинников. Ол 1926 чылда тӧреен. Армияа 1943 чылда хығыртылған. Пастап запастағы батальонда полған, олох чылда фронтсар ызылған. Чаалазығларда араласхан, палығлатхан. Чир-суунзар 1945 чылда часхызын госпитальдаң айланған.
Аалдағыларның чооғынаң, пу ӱс харындас ибзер изен-хазых айланған, оларның пабазы Порья (Егор) Владимирович постың палалары ӱчӱн кӱннің сай Худайға пазырғаны сылтаанда. Ол Худайға тың киртінчеткен кізі полған. Анзына ідӧк аның хызы Елена Егоровна (ол сӧбіреде тӧртінҷі очы пала полған) паза улуғ оолғының хызы Мария Дмитриевна киречі полғаннар.
Автор :
Галина ЧЕБОДАЕВА (ТИННИКОВА) Асхыс
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 |
20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 |
27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде