ЧААДАҢАР ЧООХТИРҒА ХЫНМАҶАҢ
14.04.2020
Хабарлар
Илбек Чиңіске - 75 чыл. Илбек Ада чаа тоозылғаннаң 75-ҷi чылы парча, пӱӱн піс истіг паза часкалығ чуртапчабыс. Амғы тӧл пілерге кирек, хайди пістің чон аның ӱчӱн кӱрескен
Минің пабам Михаил Дмитриевич Топоев 1939 чылда армия службазын Ыраххы Востокта иртчеткен. Чаа пасталыбысханда, аны служба иртчеткен арғыстарынаң хада кидеркі фронтсар ызыбысханнар. Пабам чаадаң тың палығлат салып айланған.
Ол чаадаңар чоохтирға пір дее хынмаҷаң, чаалығ киноларны кӧрбеҷең. Халғанҷы чылларда ла пірее-пірее нимелерні сағысха кир килҷең. Сталинград ӱчӱн хазыр чаалазығлар парған туста пір неделяҷа ізіг чиис кӧрбин чааластырлар. «Соох окопта тас чіли тооп парған халасты, сапернай кӱрҷегеснең оодып, харнаң хада чіҷеңміс», - чоохтанаң пабам. Ізіг чиисті оларға читір полбаҷаңнар, фашисттер тың чаалаҷаңнар, самолеттарынаң бомбалар тастап паза прай тиріглерінең атып. Кӧдірілген ысха паза тозынға кӱн дее кӧрінмеҷең.
Пабам пір чаалазығда Сталинградча тракторлығ гаубица пушканы тарт парарға киліскенінеңер чоохтаан. Ағаа хырыл парған кізілернің ӱстӱнҷе парарға килістір, кізі пастары чарылчатханы истілҷең...
Украинаа читкенде, пабам пір хазыр чаалазығда азаанаң аар палығлат салтыр. Оңарын килзе, пір саринда - пістіңнер, пасха саринда - ыырҷылар. Ол, тізең, чаалазығ парчатхан орынның ортызында. Хайди поларға пілбинче. «Че, чат халам» тіп сағын салтыр... Кинетін хайдағ-да хызыҷах андар чызынахтап килтір, пабамны, иңніне салып, пістіңнернің саринзар апартыр. Пабам хазых азаанаң полыстыр. Ол уғаа хайхап партыр - мындағ кічіг хызыҷах аны хаап парарға хайди кӱс тапхан.
Хызыҷах аны пір туразар кир салған, анда пістің палығлатхан чааҷылар полғаннар. Аал, тізең, холдаң холға кірҷең полтыр: пірде ыырҷыларның, пірде пістіңнернің. Пістіңнер килзелер, палығлатхан чааңылар турада одырҷаңнар, немецтер килзелер, тура ээзі оларны оразар кир салҷаң. Ол ипчі палығлатхан чааҷыларны борщнаң азыраҷаң полтыр, пабам андағ татхыннығ ӱгре чібеен полғам тіп чоохтаҷаң.
Аар палығлатхан соонаң пабам ибзер айланған. Мағаа андада 4-5 час полған полар. Аның азаа ээлбеҷең, андар тимір штырь турғыс
салтырлар, палии тізектең сығара эҷекке читіре азых полған. Ол иир сай кип-азаан, ӧллеп алып, чадаптаң суурҷаң. Анаң аны Хызылчардағы чааҷы госпитальынзар ызыбысханнар. Анда ол хазыхтанып алған, анаң айланған.
9 Май пістің сӧбіреде улуғ ӱлӱкӱн полҷаң. Пабамны Чиңіс кӱнінең алғыстирға прай палалары килҷеңнер: пис хызы, пір оолғы, 16 пархазы, 5 кӧргенегі. Пабам ах чарыхтаң 1997 чылда парыбысхан. Аның ады-солазы Ис аалдағы Илбек Ада чаа араласчыларына турғызылған хумартхы таста пазыл парған. Олох хумартхы таста аның Кӧрбеҷек туңмазының (аннаңар газетада пазылған) ады пазылых. Амды Чиңіс кӱнінде піс андар чӧрчебіс.
Автор :
Надежда ТИННИКОВА
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 |
20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 |
27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде