ЧАТХАННЫҢ ПАЙ ӰНІ
14.02.2020
Хабарлар
Тоғазығ. Асхыстағы библиотекада Хай кӱні ирткен. Ол «Чазы чонның хығыртии» адалған. Кӧрігҷiлерні ырларынаң хайҷы, ӱгретчі, чон узы Сергей Чарков ӧріндірген
Мындағ мероприятие ӱзінҷі хати ирткен. Библиотеканың хығырҷаң залына чон тығырама чыылыс парған. Хайди таныхталған чайаачы иирде, пістің пурунғыларыбыс азығ айында ырлар иирін иртірҷеңнер. Пістің чонның чуртазында ырлар ӧріністе дее, хомзыныста даа полҷаңнар. Амғы туста ир кізі чуртазында ағас одырт саларға паза оол ӧскір саларға кирек. Че мының алнында ирен хайди даа сарын артыс саларға кирек полған. Іди ырлар тӧлдең тӧлге читірілҷеңнер. Хайҷыларны паза тахпахчыларны улуғлаҷаңнар. Чатхан паза хомыс хакас чонның кӧг тиріглерінің ӧӧннері полчалар.
Чайаачы иирні Арина Чебодаева асхан. Ол чыылған чонға «Ӱлӱкӱн» кӧгні хомыснаң толдыр пирген. Аның сіліг ойнааны кӧрігҷілернің кӧңнін кӧдірген.
Анаң сӧс Сергей Чарковха пирілген. Ол чуртас чолынаңар хысхаҷахти чоохтап пирген. Чон узы Асхыста тӧреен-ӧскен. Андох музыка школазында ӱгренген. Аның ӱгретчізі Валентина Давыдовна Сагатаева полған.
- Музыка школазында мин ноталар ӱгренерге кӱстенмеем, кӧгні истіп алып, аны ідӧк толдырҷаңмын, - чоохтаан Сергей Трофимович. - Школа тоозып, Ағбандағы музыка училищезінзер кіріп алғам, «Кӱн чахайағы» ансамбльның араласчызы полғам. Позым ол чолны таллап алғам тіп сағынғам. Сынында анзына мині Валентина Давыдовна тимнеен
Хайди таныхтаан чон узы, чатхан хакас чонның иң улуғлалчатхан кӧг тирии полча. Ол - хайҷыларның тирии.
- Пӱӱн мин позым чайаан чатханнарны ағылдым. Мында он тӧрт, он ікі, тоғыс паза читі хыллығ чатханнар кӧзідіге сығарылғаннар - чооғын узаратхан Сергей Трофимович.
Сергей Чарков «Чатханнаңар» паза «Харағай» ырларны толдыр пирген. Чатханның сіліг ӱні прай библиотекаа чайылған.
- Мының алнында піс кӧп чатхан ал чӧргебіс. Анаң мындағ ниме идерге сағыс тӧреен, - искірген чон узы. Анаң чатханын тоңхар айландырыбызып, ойнап сыххан. Чатханның ӱстӱнде паза алтында хыллар тартылых полтыр.
Таныхтирға кирек, ол чатханнын алтындағы хылларынаң ойнааны саңай пасха оңдайнаң истілген. Сергей Трофимович, кӧрігҷілерні пу кӧг тириинең таныстырып, «Аттың чорығы» кӧгні паза «Пай кізі оолғының махтанызы» ырны толдыр пирген. Анаң ол килген чонны пос холынаң иткен чатханнарнаң таныстырарын узаратхан. Пір чатхан теердең иділген. Аннаң музыка школазының ӱгренҷізі ойнап пирген.
- Теердең паза ағастаң иділген чатханнарның ӱннері нименең пасхалалча? - сурыбысхан Сергей Трофимович.
- Теердең иділген чатханның ӱні туных арах истілче, - нандырған оол.
Хайди таныхтаан Сергей Чарков, чатхан кӧг тирии аймах чоннарның пар. Че хакастарға читі хыллығ чатхан килісче. Пу кӧг тириинің пӱдізі олаңай, че полған на чатханның позының ӱні. Хыллары узун полза, тирігнің ӱні пай полча. Читі хыллығ чатханны узун идерге киректелбинче. Хыллар алтынзар ағас алай хазыхтар салылча. Анзы ідӧк чатхан ӱніне теелче. Чатханны хузух ағазынаң, сыбынаң паза тігеннең итчелер. Че ӧӧнінде хузух ағазынаң тимнепчелер. Че піреезі пір кӧг тириин аймах ағастардаң чайапча. Андағ чатханнарның ӱннері арығ. Пу кӧг тириинең ікі оңдайнаң ойнирға чарир: сиртіп паза хыл алыстырып.
- Минің кӧрізімнең, мындағ тоғазығлар уғаа кирек. Іди библиотекаларзар чон чӧр сығар. Ідӧк піс республика библиотеказында Чатхан иирлерін иртірчебіс. Палалар кӧг тиріглерінең ойнапчатханы уғаа чахсы. Совет Союзы тузында чоныбыс анзына хайбин турған Че амғы туста ӱгретчілер пар. Аннаңар пістің чонның кӧг тиріглерінең ойнапчатхан олғаннар саны ӧзер, - таныхтаан Сергей Чарков.
Че мыннаң Асхыстағы библиотекада тоғазығлар иртірері тоозылбинча. Мыннаң мындар Хакасияның артисттері Асхыс чирінзер ааллап кил турарлар.
Автор :
Антон ЧЕРТЫКОВ
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
30 | 31 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 |
20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 |
27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 |
Кӱн таңмазы