АЙАС КӰННЕР ТУРЗА, ТОҒЫС ТАА ЧАХСЫ ПАРАР
15.09.2021
Хабарлар
Хыра тоғызы. Амды Хакасияның аал хонии предприятиелерінің паза кресен-фермер хоныхтарының иң нандырығлығ тоғыс парча. Олар тоңастығларны паза пасха даа ӧзімнерні чыыпчалар
ПИИ АЙМААНДАҒЫ СВЕТЛАНА ТРЕЙЗЕНІҢ КРЕСЕН-ФЕРМЕР ХОНИИ ТОҢАСТЫҒЛАРНЫ ӰРЕНГЕ ӦСКІРЧЕТКЕН ХОНЫХТАРНЫҢ ПІРСІ ПОЛЧА. АНДА ОРҒАХ АЙЫНЫҢ 20 КӰННЕРІНДЕ СУЛАНЫ ПАЗА ГОРОХТЫ СААП ПАСТАБЫСХАННАР. АМҒЫ ТУСХА ПУ ӦЗІМНЕРНІ ЧЫЫП АЛҒАННАР. ПӰӰНГІ КӰНДЕ ФЕРМЕР ХОНИИНДА ПУҒДАЙНЫ СААПЧАЛАР ПАЗА ГРЕЧИХАНЫ КИСЧЕЛЕР.
ХЫРА ТОҒЫСТАРЫ ХАЙДИ ПАРЧАТХАННАҢАР КРЕСЕН-ФЕРМЕР ХОНИИНЫҢ УСТАҒҶЫЛАРЫНЫҢ ПІРСІ АНДРЕЙ ТРЕЙЗЕ ЧООХТАП ПИРГЕН. ХОНЫХТЫҢ 1,5 МУҢ ТААРЫҒ ЧИРІ ПАР: 500 ГЕКТАРДА - СУЛА ПАЗА ГОРОХ, 500-зер ГЕКТАРДА - ПУҒДАЙНАҢ ГРЕЧИХА.
- Пӱӱл прай ӧзімнернің сығызы чахсы. Гектардаң 30 центнер горох сыххан. Суланың сығызы ідӧк чахсы - 33 центнер гектардаң. Горохты иң пурун таарып салғабыс, аннаңар аны ідӧк ирте чыып пастаабыс. Анаң суланы саап сыххабыс. Пӱӱнгі кӱнге оларны чыып алғабыс. Амғы туста пуғдайны саапчабыс.
Пӱӱл ікі сорт пуғдай таарып салғабыс: «Алтайская-75» паза «Новосибирская-16». «Алтайская-75» сорт пуғдайны 2017 чылдаң таарыпчабыс. Аның сығызы пӧзік паза унға чахсы чарапча. Пӱӱл Хызылчар крайынаң «Новосибирская-16» пуғдайны садызып алғабыс. Ол, «Алтайская-75» сортнаң тиңнестірзе, 2-ҷе неделяа ирте пыс парча. Аны 7 сентябрьға прай чыып алғабыс. 10-ӌа гектардаң 300 тонна саап алғабыс. Пу пуғдайның сығызын санаалахпыс, пір гектардаң 30 центнер азыра сыххан тіп сағынчам. Амғы туста ідӧк гречиханы саапчабыс. «Дикуль» сорт ӧскірчебіс. Пістің климат паза чир пу гречиханы ӧскіреріне килістіре. 25-че чыл «Солянская» гречиханы ӧскіргебіс. Че «Дикульның» сығызы артых ла. Ол аар арах пасча, аннаңар республиканың хоныхтары пу гречиханы ӱренге чахсы алчалар, - таныхтаан Андрей Трейзе.
Ирткен чылда Хакасияның прай даа хоныхтары тоңастығларны чахсы ӧскіріп алғаннар. С.Ф.Трейзенің кресен-фермер хониинда даа пылтыр кӧзідімнер пӧзік полған. Тоңастығларны паза гречиханы чахсы садып алған сылтаанда, пылтыр кӱскӱде наа комбайн паза удобрение садызып аларға оңдай полған.
Хоных пазының чооғынаң, пӱӱл чахсы кӱннер турған: наңмыр тузында чаған, тоңастығларны чыыр тус чит килгенде, айас кӱннер турыбысханнар. Аннаңар даа сула паза пуғдай тузында пыс парғаннар.
- Чирнең орта тузаланарға кирек. Удобрение чайбаза, пір дее ниме ӧспес. Пылтыр прай ӧзімнерні чахсы ӧскіріп, иптеп чыып алған сылтаанда, піс илееде удобрение садызып алғабыс, аннаңар пӱӱл тоңастығларның, горохтың паза гречиханың сығызы уламох чахсы тіп сизінчебіс. Чахсы кӱннер турчатханы ӧріндірче. Ідӧк тоғынҷыларның кӱстенізін таныхтирӌыхпын. Олар иртеннең орайға теере хырада тоғынчалар. Че тоңастығлар сығызынаңар саннарнаң искірерге ам даа ирте. Прай чыып алған соонда ла санирбыс. Амды айас кӱннер турарына ла ізенчебіс, - теен Андрей Александрович.
Хоныхтың хыралары Пии аалдаң 15 километр оортах орныхчалар. Хыралар ибіре ідӧк кізілернің покостары пар, анзын чатчатхан от рулоннарынаң сизінерге чарир. Пірее покостарда пылтырғы от ам даа чатча.
Хыразар читкенде, тӧрт комбайн паза ікі таарлағ тарт чӧрҷең машина улуғ маң чохта хайыныс чӧрчеткеннер. Комбайннар пуғдайны саапчатханнар.
Наа комбайннаң Николай Кочелоров тоғынчатхан. Ол пу хоныхта 2006 чылдаң тоғынча. Аның алнында Куйбышевтегі совхозта істенген. Кӱн тооза айас полза, прай бригаданаң 70 гектар чирдең пуғдай саап алчалар.
- Мин «Полесье-812» наа комбайннаң тоғынчам. Аның двигательі кӱстіг, иргі комбайннарнаң тиңнестірзе. Иргі «Полесье» комбайнның кӱзі 210 ат кӱзіне тиңнелче, мин тоғынчатхан комбайнның - 230. Амғы комбайннарнаң тоғынарға даа истіг. Кабина істінде кондиционер пар, автомат оңдайынаң тоғындырчабыс. Мының алнында «СК-4», «Енисей» комбайннарнаң тоғынғам. Пӱӱнгі кӱнде тоғыс оңдайлары, чал ахчазы чахсы. Піс 8.00 частаң 21.00 часха теере тоғынчабыс. Харасхы полза, фаралар тоғындырчабыс. Пылтыр пістің ӱс комбайн тоғынған, чахсы кӱннер дее турбааннар, аннаңар тоңастығларны чыыр тус чарыс айына теере тартыл парыбысхан.
Пабам Николай Александрович совхозта комбайнёр полған. Мин ағаа полысчаңмын, аннаңар даа пу тоғысха тартыл парыбысхам, неке, - теен Николай Кочелоров.
Светлана Трейзенің хыраларында тоғынчатханнарның кӧбізі Пии аалдағылар. Николай Кочелоров, тізең, Ут аалдаң чӧрче. Алындағы чылларда хоныхта тоғынҷылар чидіспинчеткен. Пӱӱл, тізең, тоғынңаң кӧңніліг кізі кӧп. Андрей Трейзенің чооғынаң, анзы хара тас разрезтері тоғынҷыларының санын хызырчатханынаң палғалыстығ.
Хоныхтың пазы Светлана Трейзенің чооғынаң, амғы туста аал хонииндағыларға хазнадаң хабазығ чахсы пирілче. Оларның пірсі - техника садызып алза, хорадығларның чардығы айландырылчатханы. Пылтыр кӱскӱзін садызып алған «Полесье-812» комбайнның ӱчӱн ӱр ниместе 5 миллион салковай айландырылған. Ідӧк таарығ тоғыстарына ахчалығ хабазығ пирілче, хайзын хайдағ даа кӧстеглерге хорадарға чарир. Хабазығ полызиинаң аалдаң хыразар парчатхан чолға сай чайыбызарға оңдай пол килген. Чолны тыхтирына 500 муң салковай хорадылған. Ідӧк ӧзімнерні хурт-хоостардаң, ағырығлардаң, пуртах оттардаң арачылаңаң имнерге хорадылған ахчаның чардығы компенсация оңдайынаң айландырылча. Светлана Трейзе пу хабазығны ӱртӱн айында алып аларына ізенче.
Хыразар Ағбандағы артисттернең хада читкебіс. Артисттер Н.Ф.Катановтың адынаң Хакас хазна университедінің искусство институдындағы музыка колледжінің ӱзінҷі курс студенттері, оларның са-нында ікі ӱгретчі полған. Олар хы-раңыларға концерт кӧзідерге ӧнетін килгеннер. Тоғынңыларның кӧңнін кӧдірер ӱчӱн «Полно вам горе горевать», «Бока мои бока» паза пасха даа кӧгліг ырлар толдырғаннар.
- Пістің ансамбль «Горенька» адалча. Хырада пастағызын на концерт кӧзіттібіс. Піс пӱӱн ідӧк «Бейское» ООО-да концертнең пол килгебіс. План хоостыра 8 алай 16 хоныхта ойын кӧзідерге кирекпіс. Мин Асхыс станциядаңмын. Пуғдайны хайди кисчеткеннерін ам на кӧріп алғам, - сағыстарынаң ӱлескен Анастасия Иванова.
С.Ф.Трейзенің хониинда чыл сай, кӱскӱ хыра тоғыстары иртчетсе, артисттер концерт кӧзітчелер. Ирткен чыл Пиидегі культура туразының тоғынҷылары ойын турғысханнар. Мындағ оңдайнаң хыраҷыларның кӧңнін кӧдірчелер.
Автор :
Оксана ЧЕЛТЫГМАШЕВА
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 |
3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 |
10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 |
17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 |
24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 |
31 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде