МЫҢДАҒ ЧАХСЫ КӦЗІДІМНЕР ПУ ЧАҒЫНДА ПОЛБААН
30.10.2019
Хабарлар
Аал хонии. Хакасияның аал хонии предприятиелері паза кресен-фермер хоныхтары тоңастығларны чыырын тоостылар. «Хакасия» газетаның редакциязында пу сурыға чарыдылған пресс-конференция ирткен
ХАКАСИЯНЫҢ ААЛ ХОНИИ ПАЗА АС-ТАМАХ МИНИСТРІ СЕРГЕЙ ТРУФАНОВ ОРЫНӋЫЛАРЫ АЛЕКСАНДР БАШКОВНАҢ ПАЗА АНАТОЛИЙ АЛЕКСЕНКОНАҢ ТОҢАСТЫҒЛАР ЧЫЫР ТУС ХАЙДИ ИРТКЕННЕҢЕР ИСКІРГЕННЕР.
Республикада аал хонии предприятиелерінің, кресен-фермер хоныхтарының 32 % ӧзімнер ӧскірерінең айғасча. Пӱӱл чахсы кӱннер турғаннаңар, тоңастығларны тузында таарып саларға паза чыып аларға киліскен. Тиксі 106700 гектар чирдең 143 муң тонна тоңастығлар паза бобовайлар чыылған. Кӧп чыллығ оттарнаң хада тиксі 204100 гектарда ӧзімнер салылған.
- Кӧп чыл аразына пӱӱл тоңастығлар сығызы иң пӧзік полды. Хай-пірее аймахтарда, козідімге Пииде, Ширада, Орджоникидзеде, аның сығызы 35 центнер гектарға тиңнелче. Республикада пір гектардаң ортымахти 20,4 центнер тоңастығлар алылды. 1928 чылдаң сығара пу иң пӧзік кӧзідім. 1988 чылда тоңастығларның ортымах сығызы 17,3 центнер гектардаң полған, 2011 чылда гектардаң ортымахти 18,3 центнер сыххан.
Пӱӱл таарығ чирлерінің сині хызырыл парған даа полза, тоңастығларның сығызы ӧс парған.
2019 чылда республикада 13,1 муң тонна кӧче сабылған, 51,5 муң тонна сула, 5 муң тонна гречиха, 72,3 муң тонна пуғдай. Хай пірее аймахтарда тоңастығлар чахсы сыххан - гектардаң 35 - 40 центнер. Кӧзідімге, «Аршановское» ООО 80 гектарда кӧче таарып салған. Аның ортымах сығызы - 60 центнер гектардаң. Элитнай ӱреннер таарылғаны, минераллығ удобрениелернең тузаланғаны паза ӧзімнерні хурт-хоостардаң арачылааны мындағ салтарларға чидерге полысхан, - таныхтаан Хакасияның аал хонии паза ас-тамах министрі Сергей Труфанов.
Республикада элитнай ӱреннер ӧскірерінең ӱс хоных айғасча. «Бейское» ООО, В.Ф.Баузернің паза С.Ф.Трейзенің кресен-фермер хоныхтары. Тоңастығлар ӧскірчеткен прай хоныхтарға 17 муңҷа тонна ӱрен киректелче. Сергей Труфановтың чооғынаң, килер чыл пӱӱлгі осхас чахсы полза паза фермерлер чахсы ӱреннер таарызалар, ӧзімнер сығызы уламох пӧзік полар.
Амғы туста фермерлер тоңастығларны сатхалахтар, оларның паазы ниик. Хай пірее хоныхтарда пуғдайдаң ӱн тартарға пӧгінчелер, теербен алып турғысчалар. Хай піреезі пуғдай паазы кӧмес ӧс парарын сағыпча. Сергей Труфановтың чооғынаң, фермерлер, тоңастығлардаң ниме-ноо сығарып сатхан ползалар, чахсы парыстанарҷыхтар.
Пӱӱл Хакасияда 217 муң тонна мал азии тимнел парған. От чахсы сыххан. Аал хонии предприятиелері, кресен-фермер хоныхтары 95 муң тонна сенаж, 31,5 муң тонна силос, 30 муң тонна сызыр пилетеп салғаннар.
Республикада чир тамаа 420 гектардаң 5,5 муң тонна чыылған. Анзы пістің регионға читкіҷе полар. Август, сентябрь айларда наңмырлар чаған, яблах хырадох чызып сыххан, аннаңар аның сығызы тӧбін. Яблах 5,5 муң тонна хазылған.
- Мал азиин тимнеҷең техникадаңар чоохтаза, пір комбайнға 150 -170 гектар килізерге кирек. Че пӱӱл пір комбайнға 309 гектар киліскен. Іди дее полза, хоныхтар таарығ чирлерінің улиин ӧскірерге сағынчалар. Пӱӱл Шира аймаандағы «Целинное ООО таарығ чирлерінің улиин 25,5 муң гектарға ӧскірібіскен.
Шира аймаа пӱӱл прайзынаң кӧп тоңастығлар саап салған - 51 муң тонна, Орджоникидзе аймаа - 31 муң тонна, Пии аймаа - 29 муң тонна, Алтай аймаа - 20 муңҷа тонна, - теен аал хонии министрі Сергей Труфанов.
Халғанҷы чылларда Хакасияда мал саны ӧс парған. Аал хонии предприятиелері, кресен-фермер хоныхтары паза пос хоныхтары 188,5 муң пас мал тутчалар, 360 муң пас хой паза ӧскі, 39 муң пас ат. Че таңах саны тӱс парған. Амғы туста Ағбан пилтіріндегі хус фабриказын садызып аларынҷа тоғыс апарылча.
Килер чылда аал хонии тилізіне регион бюджедінең нинҷе ахча пирілері сессияда ӱзӱрілер. Республика бюджедінең 170 миллион салковай пирілеріне ізеніс пар. Федеральнай ахчанаң хада саназа, республиканың аал хониина 845 млн салковай позыдыларға кирек. Пу ахчаның чардығы аал хонии техниказын алған хоныхтарға хорадығларның 50 - 60 % айландырылар. 20 млн салковай ГСМ аларына пирілер.
Автор :
Оксана ЧЕЛТЫГМАШЕВА
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
29 | 30 | 31 | 1 | 2 | 3 | 4 |
5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 |
12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 |
19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 |
26 | 27 | 28 | 29 | 1 | 2 | 3 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде