ХУРАҒАННАРНЫ САНАБИНЧА ХОЙЛАР ТУУПЧАТХАН ТУС
18.03.2022
Хабарлар
Аал хонии. Хойларны ӧскірчеткен фермерлернің ӧӧн пӧгіні - хурағаннарны чахсы алып алары. Аннаңар хойлар туур тусха улуғ хайығ айландырчалар
Ағбан пилтірі аймаандағы Ильичтің адынаң посёлоктың чуртағӌызы Эмин Ахмедовтың хониинда хойлар улуғ хырлас айындох тууп пастабысханнар. Ферма хониинда пір муң азыра пас хой саналча. Пӱӱнгі кӱнге 400-че хой ам даа туғалах.
- Прай хойларны часхыда туғдырарға пӧгінгем. Че чайғыда, от тоғынчатхан туста, уғаа маң чохтанғанда, чабан, хойларны чахсы кӧрбин, хучаны ӧӧрзер позыт салған. Нинче-де ле кӱн аразына хойлар хозыл парғаннар. Аннаңар хойлар чардығы улуғ хырлас айындох тууп алған. Хысхы чылығ полғаны ӧріндірче. Прай хурағаннар хазых. Амды оларның кӧдірімі 18-20-че килограммға чит парған. Хандых айында оларны садарға чарир. Андада оларның тіріг кӧдірімі 40 килограммча полар. Хурағаннарны санабинчам, нинҷе хой пар, ол синӧк хураған полар, - чооғын пастаан Эмин Ахмедов.
Хурағаннар тӧреен соонаң 10 кӱн хазаада полчалар. Анаң оларны іӌелерінең хада чазызар сығарчалар. Чабан оларны кӱннің хадарча. Пис айға чит парған хурағаннарны ине хойлардаң чарчалар.
Хойлар туупчатхан туста улуғ маң чохха тӱсчелер. Олар ӧӧнінде хараа туупчалар. Пірее хараазын 35 - 38 хураған тӧріпче. Пылтыр пір харааға 60 -70 пас хураған тӧреен. Хойларның 60 процентінің ікістер полған. Эмин Ахмедовтың чооғынаң, пик хазых хойларның ікістер тӧріпче. Оларның кӧдірімі сала асхынах полча. Пӱӱл ікістер асхынах. Хурағаннарның кӧдірімі пис-сигіс килограмм. Хой хурағанын аларға хынминчатса, оларны пасха хойлардаң алынӌа пиктеп салчалар. Андада ол палазына кӧнік парча. Іӌелері албаан хурағаннарны фермер аал чуртағӌыларына тикке пирібісче.
ТУЗАЛЫҒ ЧӦПТЕР
Фермер хойларны ӧскірерінӌе хай пірее чӧптер пирген. Хойлар часхыда туупчатсалар, чахсы. Хысхы туста туупчатсалар, оларны чахсы кӧрерге кирек. Ӱс-тӧрт частығ хойларның хурағаннары пик хазыхтығ полчалар. Оларны холға алза, кӧдірімнерінең сизінерге чарир. Ор хазых хурағаннар тӧрир ӱчӱн, хой кӱскӱде сағлығ ползын. Аның ӱчӱн аны чайғыда тағларда хадарарға кирек. Анда ӧсчеткен от симіртче. Эмин Ахмедовтың таниинаң, хой інек нимес, хысхы тусха оңдайлығ полбаза, аны хайди даа чахсы азыра, ол паза симірбес паза хурағаны хазии уйан тӧрир.
Хойның тӧлін чахсыландырар ӱчӱн, хучаларны полған на ікі чыл алыстырарға кирек. Андада хойның тӧлі нааӌылалча. Амғы туста фермер эдильбаев паза тува тӧлліг хойларны тутча. Пылтыр Казахстаннаң ағылған гиссар тӧлліг ікі хураған садызып алған. Пу хойлар Казахстанда даа уғаа аарлыға турчаттырлар. Пір хуча 10 - 20 муң долларға садылча. Аның кӧдірімі 100 килограммнаң ас парча. Эмин Ахмедов хурағаннарны 50 муң салковайға садызып алған. Амды олар пис айлығлар. Пу оңдайнаң фермер хойлар тӧлін чахсыландырып аларға пӧгінче. Ідӧк ол хойларны арған оңдайнаң тӧллендірерге сағынған. Онетін аппарат садызып алған. Хорадығның 90 азыра процентін хазна айландыр пирген. Хакасияның аал хонии паза ас-тамах министерствозынзар хой ӱренін аларынаңар сурыныс пічиин пир салған. Че ӱрен чохтаңар кирек киліспеен.
Фермер хониинда пір муң азыра пас хойны кӱнде алты-читі рулон отнаң азырапчалар. Оттаң пасха, полған на хойға кӱннің 350 - 400 грамм сула пирілче. Хоныхтың таарығ чирлері чоғыл, аннаңар суланы садызарға килісче.
- Отты позыбыс тоғынчабыс. Хойларны хадарчаң чир читкіче. Хоза чир полған полза, хой санын ӧскірер чікпін. Че Ильичтің адынаң посёлок ибіре пасха даа хоныхтар асхынах нимес. Оларның кӧбізі ідӧк хойлар ӧскірерінең айғасча. Аннаңар пу чағында пос чир чоғыл. Че 200 километр оортах чир пар даа полған полза, іди ырах парбасчыхпын. Пу син хой тударға сыданчам, - таныхтаан фермер.
ХАЗНА ХАБАЗИИ
Эмин Ахмедов кресен-фермер хониин 2009 чылда тӧс-теен. Пастап хойларны посха ӧскірӌең, анаң саны ӧс парғанда, сат сыххан. Пос хониинда оларның саны 100 пасха чит парғанда, фермер полыбызарға чаратхан. Наа ла тоғынып пастапчатхан фермер чіли 1 миллион 170 муң салковай грант алған. Ол ахчаа хойлар садысхан.
Пастап аның хонии Катанов аал хыринда орныххан, Сафьяннар аалы хыринда. Амды турлағ Ильичтің адынаң посёлоктаң ырах нимес орныхча.
Фермер полған на хой паза хураған ӱчӱн чылда субсидия алча. Хой ӱчӱн - 200 салковай паза хураған ӱчӱн - 50 салковай. Ідӧк хой идін сатхан ӱчӱн субсидия пирілче.
СИДІКСІНІСТЕР ПАЗА ПӦГІННЕР
Эмин Ахмедовтың хониинда иң ағырсымнығ сурығ - тоғынӌылар чидіспинчеткені. Амғы туста хойларны ікі кізі кӧрче. От тоғынӌаң туста хоза тоғынӌылар алылчалар. Ильичтің адынаң посёлокта ӧӧнінде тынағдағы кізілер чуртапчалар. Турлағда чуртир прай оңдайлар пар, чал ахчазы тузында тӧлелче.
Хойларны хырығар тус чит килзе, фермерге хоза хорадынарға, хой хырыхчатханнарны чаллирға килісче. Пӱӱл пір хой хырыхса, 100-че салковай тӧлелер, пір килограмм хой тӱгін 6-10 салковайға алчалар. Эмин Ахмедов хой тӱгін Ағбан пилтіріндегі «Сибвул» ООО-зар сатча. Че хойлар хырығарына хорадылған ахчаның чардығы ла айландырылча.
Пӱӱл хандых айында фермер хойлар сохчаң улуғ нимес цех пӱдіриин пастирға пӧгінче. «Абаканвагонмаш» ПАО-да андағ цехтар тимнепчелер паза чыыпчалар. Ол 3 миллион 800 муң салковайға тур парар. Пӱдіріг тимге сых парза, хорадығның чардығы (2 миллионӌа салковай) субсидия оңдайынаң айландырылар.
Амғы туста хой иді кирексіністе, уламох хысхы туста Хакасиязар аны садызарға хазнаның аймах регионнарынаң килчелер.
Автор :
Оксана ЧЕЛТЫГМАШЕВА
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
26 | 27 | 28 | 29 | 1 | 2 | 3 |
4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 |
11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 |
18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 |
25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде