КІЗІ ПОЛАРЫ - ОЛҒАННАҢ
16.09.2016
Хабарлар
Мин школа тоосхан тустаң пеер 40 азыра чыл ирт парды. Тус хайди табырах иртчедір! Ниме халды минің пазымда ол чарых олған тузындағы чыллардаң? Школада ӱгренген хайдағ предметтер мағаа чуртазымда туза полды?
Орыс паза хакас тіллерін ӱгренгені туза полды. Ол мағаа ла нимес, прайзына туза полған, че пасха хазна тіллерін ӱгренерге киліспеені хомай. Пістің школада пасха хан тіллерінің ӱгретчілері ноға-да ӱр тудылбаҷаңнар.
Аннаң андар парза, школада математика, геометрия, физика паза химия уроктарына ноға-да nip дее хынмаҷаң полғам. Таң ӱгретчілер чахсы ӱгретпееннер бе алай позымның хыйғазы читпин турған ма? Пілбинчем, че олар минің чуртазымда туза даа полбадылар.
Мин позым ам даа таңнапчам, хайди мин школаны иптеп тоозып алғам. Амғы ЕГЭ-лар полған полза, тоос полбин, ирееленерҷікпін, неке. Экзаменнер алнында пір ӱгретчі піске, 10 класс тоозып, хайдар ӱгренерге парарынаңар чӧптер пирглеен. Ол ӱгретчі, син ол институтсар кіріп ал, а син тігі институтсар пар тіп ала, минің хыринзар пас килген, анаң мағаа піди теен: «Син пірее институтсар алай училищезер кірерге сағынма даа. Синің чолың Таштыптағы «университетсер» ле, тракторист поларға». Класста прайзы хатхырыбысхан. Мин, уйадып, сым на одырғам. Ам даа ундутпинчам ол сӧстерні. Амды сағынчам, полған на ӱгренҷее позының чолын чуртаста табарға полыс пирҷең ӱгретчілер пар полған полза, нинҷе кізі хынчатхан тоғызында часкалығ поларҷых, тоғызы даа тӱзімніг парарҷых. Че чуртаста позының орнын таппаан кізі чуртас тооза ирееленче.
Мин кічігдең сығара хоосчы поларға сағынғам, че мағаа полыс пирҷең ӱгретчі табылбаан. Че мин амға теере хоостир киректі тастабинчам. Ол минің чуртазымда хоза ӧрініс ағылча.
Харын даа, мағаа, часка полып, пістің саблығ писательібіс Михаил Еремеевич Кильчичаков тоғас парған. Аның сылтаанда мин армия соонда ӱгретчілер институдының хакас тілі паза литература пӧлиинзер ӱгренерге кірібіскем. Ол туста піс, литератураа хынчатхан студенттер, Хакасиядағы писательлер пірігізіндегі «Таң солбаны» литература кружогына чӧр сыххабыс. Анаң мағаа Михаил Еремеевичтіңӧк сылтаанда Москвадағы литературнай институтсар кіріп аларға ӱлӱс тӱскен. Институт тоосхан соонда, Михаил Еремеевич мині «Ленин чолы» (амды «Хабар») газетазар тоғысха алып аларға чоохтас салған...
Нимее мин піди сағысха тӱзібістім? Амды ӱгредіг киреенде тӧреміл алызығлар полғлапча. Школа тоосчатханнарға ЕГЭ-лар тударға килісче. Ол сыныхтағларны кем-де хомайлапча, че кемнің-де кӧңніне кірче. Телевизорда кӧрзең, пӧзік ӱгредігліг чииттер кем полҷаң Пушкин алай Толстой пілбинчелер. Книга хығырбин, чуртасты хайди піліп аларлар? Интернетке ле прай ізенерге бе?
Мин ӱгретчі нимеспін. Аннаңар пілбинчем, хайдағ предметтерге кӧп хайығ салылча. Хан ӱлгӱзі тузында пайлар иблерінде ӧнетін гувернанттарны тутчаңнар. Олар пайлар палаларын чуртаста иптіг тудынарға паза хыйға поларға ӱгретчеңнер. Ол дворяннар палалары пасха хан тіллерін пілҷеңнер, книгалар хығырҷаңнар, чон аразында иптіг тудынҷаңнар, ипчілернің холларын охсанҷаңнар.
Ам пістің палаларны хайди ӱгретчелер? Пір класста отысча олған ӱгренче... Аннаңар хай пірее орыннарда хазнани нимес школалар азылчатханы минің кӧңніме кірче. Ӱгретчілер анда чахсы пілістіг паза паарсах хылыхтығ ла ползыннар. Минің андағ школа пар полған полза, олғаннарны нимее ӱгредерҷікпін?
Пастағызы хазых урогы ползын. Чуртаста кізі хазых ползын. Посты хайраллирға, сайбағҷыларға удурлас поларға, іскідең паза наркотиктең хыйа поларға. Андада хазнаа іскідең паза наркотиктең тоғыр кӱрезерге ахча даа хорадарға киліспесчік.
Ікінҷі урок паарсас урогы поларҷых. Кізі чуртаста чағбан чӱректіг ползын. Пасха кізее хомай итпеске кӱстензін. Амғы олғаннар, таң компьютерде ойнап, уғаа хатығ чӱректіг пол парчалар. Школада пірее паланы соғып, анаң, махтанып, Интернетке сығарчалар.
Ӱзінҷі урок істеніс урогы поларҷых. Піс, ибде пірее ниме сайбал парза, аны тыхтап таа полбинчабыс. Ипчілернің хай піреезі кип-азах тағырап полбинча, татхыннығ чиис тимнеп полбинча. Аннаңар ибдегі нимелерні идіп оңнирын кічігдеңӧк ӱгредерге кирек.
Анаң на піліс уроктары пасталарҷых, ол санда финанс уроктары. Олғаннарны кічігдең ахчаны, ӱзӱрлеп, орта тудынарға ӱгредерге кирек. Піс, ахчанаң орта тузаланмин, хайдағ ла полза алымнарға кір парчабыс нооза. Прай ниме кічігдең пасталча, хайди чонда тіпчелер: «Ат полары - хулуннаң, кізі полары - олғаннаң».
Автор :
Илья Топоев
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
26 | 27 | 28 | 29 | 1 | 2 | 3 |
4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 |
11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 |
18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 |
25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде