РОССИЯНЫ ТОХТАДЫП АЛАРҒА КИЛІСПЕДІ
06.03.2018
Хабарлар
Айланыс. Россия президенті Владимир Путин 1 мартта хазнаның Федеральнай Чыылиина Айланыснаң чоох тутхан.
РОССИЯНЫҢ УСТАҒҶЫЗЫ ЧЫЛДА ПІР ХАТИ ФЕДЕРАЛЬНАЙ ЧЫЫЛЫҒА ХАЗНАДАҒЫ КИРЕКТІ, ІСТІНДЕГІ ПАЗА ТАСТЫНДАҒЫ ПОЛИТИКАНЫҢ ӦӦН КӦСТЕГЛЕРІН ЧАРЫДАР АЙЛАНЫСНАҢ ЧООХ ТУТЧА. ПӰӰЛ ПРЕЗИДЕНТТІҢ АЙЛАНЫЗЫ, ПАСТАҒЫЗЫН НА КРЕМЛЬДЕГІ ГЕОРГИЕВСКАЙ ЗАЛДА ИРТПИН, «МАНЕЖ» КӦЗІДІГЛЕР ЗАЛЫНДА ИРТКЕН.
АНЗЫ ААЛҶЫЛАР САНЫ УЛУҒ ПОЛҒАНЫНАҢ ПАЛҒАЛЫСТЫҒ. ПРЕЗИДЕНТТІҢ ПӰӰЛГІ АЙЛАНЫЗЫН ИСТЕРІНДЕ РОССИЯНЫҢ ФЕДЕРАЦИЯ ЧӦБІНІҢ, ХАЗНА ДУМАЗЫНЫҢ КІЗІЛЕРІ, КОНСТИТУЦИОННАЙ ПАЗА ӦӦРКІ ЧАРҒЫЛАРНЫҢ УСТАҒҶЫЛАРЫ, ГУБЕРНАТОРЛАР, КИРТІНІС КОНФЕССИЯЛАРЫНЫҢ ПАСТАРЫ ПАЗА ХАЛЫХ ДЕЯТЕЛЬЛЕРІ АРАЛАСХАННАР.
ХАЗНА УСТАҒҶЫЗЫ, РОССИЯНЫҢ ФЕДЕРАЛЬНАЙ ЧЫЫЛИИНА АЙЛАНЫП, ІКІ ЧАСЧА ЧООХ ТУТХАН. ПРЕЗИДЕНТ ПОЗЫНЫҢ ЧООҒЫНДА КӦП СУРЫҒЛАРҒА ТЕЕЛГЕН, ЭКОНОМИКАДАҢ, СОЦИАЛЬНАЙ ЧУРТАСТАҢ ПАСТИ ІСТІНДЕГІ ПАЗА ТАСТЫНДАҒЫ ПОЛИТИКАА ТЕЕРЕ. ІДӦК ВЛАДИМИР ПУТИН АМҒЫ ТУСТА РОССИЯНЫҢ ХАЙДАҒ НАП-НАА ЧАА ТИРІГЛЕРІ ПАРЫН КӦЗІТ ПИРГЕН. «ХАБАР» ГАЗЕТА РОССИЯ ПРЕЗИДЕНТІ АЙЛАНЫЗЫНЫҢ ӦӦН КӦСТЕГЛЕРІНЕҢ ПАЗА ИСКІРІГЛЕРІНЕҢ ХЫСХАҶАХТИ ТАНЫСТЫРЧА.
ХАЗНА ТИЛІЗІНЕҢЕР
Пӱӱнгі Айланыс алынҷа, хырығ асчатхан оңдайлығ полча. Амғы тузох чіли, хайзында піс чуртапчабыс, хаҷан пістің таллағ иткенібістің, полған на хаалиибыстың тузазы улуғ. Оларнаң палғалыстығ нооза пістің хазнабыстың онарлап чылларға таңдағызы паза ӱлӱзі.
Піс оой нимес алызығларны тобырғабыс, наа паза уғаа сидік экономика, чуртас хығыртығларына сыданғабыс, хазнаның пірге полғанын хайраллап халғабыс. Піс прай даа чуртас сфераларын азахха пик турғызып алғабыс. Че азахта пик турары - ол тӧстег ле, мыннаң мындар тилиріне ізеніс нимес.
Аннаңар пос салынарға чарабас. Ам даа кӧп сидіксініс пӧгілбеен. Россия пӱӱн - тилекейдегі кӱстіг экономикалығ паза пик арачыланыстығ хазналарның пірсі. Че кізілерге турыстығ чахсы чуртас пирер пӧгінҷе піс ам даа кирек синге читкелекпіс. Че піс анзын ит саларға кирекпіс паза ит саларбыс.
Амғы чуртаста хазнаның тилізі паза кӱзі чир-чайаан ис-пайында паза производстводағы чидіглерінде ле нимес - ол иң пастап кізілерде, полған на кізее тиліҷең, чайаачызын кӧдірҷең килістіре оңдайлар тӧстирінде. Аннаңар прай нименің тӧстее Россияның чонын хайраллиры паза пістің чуртағҷыларның чуртазын чахсыландырары полча. Мына мында піске алнынзар ізестіг хаалағ идерге кирек.
Пӱӱн тилекейде наа технологиялар кӧптелче, хайзылары кізілернің чуртас синін кӧдірерінде, экономиканы чахсыландырарында алнынзар ізестіг хаалирға оңдай пирчелер. Піс хайди тӱзімніг ол технология оңдайларынаң тузаланарбыс, анзы позыбыснаң палғалыстығ. Кем ол технология салғағынаң тузаланар, ол алнынзар ырах парыбызар.
Алнынзар хаалир, тӱзімніг тилир ӱчӱн, піс пос чуртас оңдайларын алғыдарға кирекпіс. Демократия, орындағы пос устаныс институттарын, халых чон структураларын тыыдарға, тилекейге, наа сағыстарға паза пастағларға азых хазна поларға.
ЧУРТАС СИНІН ӦСКІРЕРДЕҢЕР
Хайдағ пӧгін піске ӧӧн поларға кирек? Пазох чоохтирбын: иң ӧӧн пӧгінге кізілернің, Россиядағы сӧбірелернің чахсы чуртирын санапчам.
2000 чылда 42 миллион кізі чуға чуртаан, ол хазнаның 30% чағын. 2012 чылда піс ол синні 10 % теере тӱзіріп алғабыс. Че экономика кризизі сылтаанда чуға чуртапчатханнарның саны хатап ӧс парған. Пӱӱн 20 миллионҷа кізі чуға чуртапча, че ам даа уғаа кӧп.
Піс наа тархын тузында пастағызын на чал ахчазының иң асхынах синін чуртап парыбызар иң асхынах синнең тиң идіп алғабыс. Ол норма 2018 чылның 1 майынаң тоғын сығар паза тӧрт миллионҷа кізінің пары-зын чахсыландырар. Ол чахсы хаалағ, че прай сидіксіністі пӧкпинче.
Піске чонға тоғыс табарының пӱдізін, хайзы пӱӱнгі кӱнде иргілен парған паза тӱзімніг нимес полча, прай алыстырарға кирек, кізілерге чахсы тоғыс пирерге, хайзы тоғынарға кӧӧктірер паза парыс ағылар. Ағаа тӧстеніп, піс чағынғы 10 чылға ӧӧн пӧгіннернің пірсін пӧк саларға кирекпіс - чуртағҷыларның сын парызын ізестіг ӧскірерге. Алты чылға, тізең, иң асхынах чуға чуртапчатханнарның санын ікі хати хызырыбызарға.
ДЕМОГРАФИЯДАҢАР
Алындағы чылларда сӧбірелерге, іҷелерге, палаларға ӧткін хабасханыбыста, демография кирее чахсылан сыххан. Че пӱӱн 1990 чыллардағы демографияҷа чідіріглерібіс позын кӧзітче. Демография сидіксінізінің экономикалығ сари пар. 2017 чылда, кӧзідімге, тоғынҷаң частығ чуртағҷылар саны пір миллионға чағын хызырыл парған. Чағынғы чылларда хызырыларох, анзы экономика ӧзізіне улуғ сидіксініс итче. Тоғынҷан кізілер чидіспинче. Ол хығыртығларға нандырарға паза чағынғы 10 чыл аразына Россияның чуртағҷылар санын ізестіг ӧскірерге кирек.
Пістің демография политикабыс позының тузазын кӧзіткен. Аннаңар піс аны узаратхабыс паза алғытхабыс. Іҷе капиталы программазын узарадыбысхабыс, пастағы, ікінҷі паза ӱзінҷі пала тӧреен ӱчӱн тӧлеглерні кӧр салғабыс. Пис чыл аразына чарым миллион артиинаң палалығ сӧбіре льготалығ ипотека полызиинаң чурт оңдайларын чахсыландырып алар.
Чағынғы алты чылға піске демография тилізіне, іҷелерні паза палаларны хайраллирына 3,4 триллион салковайдаң асхынах нимес позыдарға киректелер. Ол улуғ, че толдыр полҷаң сан. Анзы алындағы алты чыл аразына хоратхан ахчабыстаң 40 % кӧп.
Прай саринаң хабазарға кирек улуғ тӧлге, оларның чуртазы турыстығ поларға кирек. Ӧӧні - пенсиялар синін ӧскіріп алары, индексацияны тӧреміл ит турары. Пенсияның паза кізінің пенсияа сығар алнындағы чал ахчазының аразын хызырарға кӱстенербізӧк. Санапчам, наа правительство улуғ частығларға паза оларның чуртас синін ӧскіреріне хабасчаң ӧнетін программа тимнеп саларға кирек.
ГОРОД-ААЛЛАРНЫ ТИЛІДЕРДЕҢЕР
Піске чуртасха истіг оңдайлар тӧстирге кирек, город-поселоктарның кӧрімін алыстырарға. Россияның чирлерін, ол санда аал-городтарын, тилітчең алғым программаны чуртасха кирерге чӧп кирчем. Чағынғы алты чылға пу кӧстеглерге хорадығлар сині иң асхынах ікі хати ӧс парарға кирек.
Пілдістіг, городтарның тилізі кӧп пасха сидіксіністерні пӧгерінең палғалыстығ: ол хазых хайраллиры, ӱгредіг, экология, транспорт. Прай ол ниме ідӧк хоза ахча кирексир.
Городтарны нааҷылиры наа технологиялар киреріне, пӱдірігде наа материалларнаң тузаланарына тӧстенерге кирек. Мындағ улуғ проект - ол кізілерге, кічіг бизнеске посты кӧзітчең паза тиліҷең наа оңдайлар. Прай ол ниме Россияда кӧп саннығ ортын класс тӧстиріне хабазар.
Алынҷа хайығ саларбыс аалларның чуртас паза инфрастуктура тилізіне. Россияның агропромышленность комплексі тилекейде конкуренция ит полҷаң отрасль полып алған. Андағох турыстығ поларға кирек аалдағы кізілернің чуртазы, хайзылары пос істенізінең ол чидігні пирчелер.
ИПОТЕКАДАҢАР ПАЗА ЧУРТТАҢАР
Полған на кізее, сӧбірее постың ибі, чурты пар полғаны - ол ӧӧн ниме. Пістің хазнаа ол сидіксіністернің сидіксінізі. Ол онарлап чылларнаң сӧӧ тартылча. Че піс аны пӧк полар оңдайлығбыс паза пӧгібізерге кирекпіс. 2017 чылда Россияда ӱс миллион сӧбіре чурт оңдайларын чахсыландырып алған. Амды піске сығып аларға кирек ол синге, хаҷан чыл сай пис миллионҷа сӧбіре чурт оңдайын чахсыландырар.
Чурт алып аларын нииктир ӱс ӧӧн оңдай кӧрчем. Пастағызы - ол чуртағҷыларның парыстарын ӧскірері. Мин аннаңар чоохтаам, піс аны ит саларға кирекпіс. Ікінҷізі - ипотека кредидінің ставкаларын тӱзірері. Паза халғанҷызы - чурт рыногын ӧскірері.
Ирткен чылның декабрьында ортын ставка пастағызын на 10 %-тең тӧбін тӱс парған. Піске ортын ставканы мыннаң мындар ідӧк тӱзірерге кирек, 7-8 % теере. Піс ӱр таласхабыс, хайдағ санны адирға пу трибуна кистінең. Че 7 % теере тӱзіріп аларына хайди даа чидіп аларға кирек. Килер алты чылға ипотека сӧбірелернің кӧбізіне ал полар оңдайлығ пол парарға кирек.
Пӱӱн Россияда чыл сай 80 миллионҷа квадрат метр чурт пӱдірілче. Піске наа санны алып аларға кирек, чылда 120 миллион квадрат метр чурт пӱдір турарға. Кізілер, хайзылары чурт пӱдіриине постың ахчазын салчалар, ізестіг арачылаларға кирек.
ХАЗЫХ ХАЙРАЛЛИРЫНАҢАР
Уғаа кирек пӧгін, хайзы полғанына ла теелче - амғы тусха килістіре тӱзімніг имнег полызиин ал полары. Піс мында тилекейдегі стандарттарға тудынарға кирекпіс. 2019 - 2024 чылларда хазых хайраллирының системазын тилідеріне ортымахти чыл сай ВВП-ның 4 % позыдылар. Че мында 5 % чидіп аларға кӱстенерге кирек. Чарыда чоохтаза, хазых хайраллирына хорадығларның тиксі сині ікі хати ӧс парарға кирек.
Халғанҷы чылларда имнег учреждениелерінің оптимизациязы иртірілген. Ол хазых хайраллирының системазын тӱзімніг идер пӧгіннең иділген. Че пірее туста административнай алызығларнаң иртіре парыбысханнар: улуғ нимес аалларда имнег заведениелерін чаап сыхханнар. Кізілерні имнег полызии чох артыс салғаннар. Чӧп пір ле: «Парыңар городсар - анда имненіңер!» Піди идерге чарабас. Ӧӧнінеңер ундут салғаннар - кізілердеңер, оларның кирексіністерінеңер.
Мындағ ниме хазых хайраллирында даа, пасха даа сферада полбасха кирек. Хазых хайраллирының пасталығ звенозы чонға чағын ползын. Амды ол нимені табыраанҷа ит саларға кирек. 100 - 2000 теере чуртағҷылығ аалларда 2018 - 2020 чылларға ФАП-тар паза имнег амбулаториялары тӧстел парарға кирек. 100-тең ас чуртағҷылығ аалларзар мобильнай имнег комплекстері чӧр турар.
ЭКОЛОГИЯДАҢАР
Чонның хазиин хайраллирына имнегнің кӱстеністері ле читкіҷе полбас. Сидік чоохтирға хазых чуртастаңар, хаҷан миллионнар кізілерге нормаа килістіре нимес суғны ізерге килісче, хаҷан Хызылчарда чіли хара хар чаапча, хаҷан Череповецте, Челябинскте, Новокузнецкте паза пасха даа городтарда чуртағҷылар ыс турчатханы сылтаанда неделяларнаң кӱнні кӧрбинчелер.
Піс амды предприятиелерге экология кирексіністерін хатығ идібіскебіс, анзы киині кірлепчеткенін хызырыбызар. 2019 чылдаң пасти ибіркі чир-чайаанға ӱрег итчеткен 300 промышленность предприятиезі экологияа ӱрег идерін хызырчатхан наа технологияларға кірібізерге кирек, 2021 чылдаң - прай даа предприятиелер.
ӰГРЕДІГДЕҢЕР
Амғы тусха килістіре, чахсы качестволығ ӱгредігні полған на пала ал поларға кирек. Піс палаларның чайаачы оңдайларын паза таланттарын тилідеріне хабазығ пирҷең пірге системаны тыыдарын узарадарбыс. Андағ система хазнаҷа тарап тоғынарға кирек, «Сириус», «Кванториум» осхас площадкалар, хоза ӱгредіг паза чайаачы олған кіннері прай регионнарда пар ползын.
Піске профессияны таллирын наа оңдайнаң пӱдірерге кирек. Мында школаның партнерлары университеттер, наука ӧмелері, тӱзімніг компаниялар полыбызарға киректер. Наа ӱгредіг чылынаң «Таңдағы чуртассар билет» ӱгренҷілернің ирте профориентация проектін тоғындырыбызарға чӧп кирчем. Пу чылда ол пастаға 1 миллиард салковай позытчабыс.
ЭКОНОМИКА ТИЛІЗІНЕҢЕР
Ізестіг тилир ӱчӱн, ӱгредігні паза хазых хайраллирын наа синге сығарар ӱчӱн, піске чағынғы алты чылға ол кӧстеглерге кӧп хоза ахча киректелер. Анзына ӧзіс хаалағларынаң тилекейдегілерні асчатхан экономика кирек.
Иң пастап - істеніс тӱзімін кӧдірібізерге. Ӧӧн отрасльларның (ол промышленность, пӱдіріг, транспорт, аал хонии паза садығ) ортын паза улуғ предприятиелерінде істеніс тӱзімі чылда 5 % ас нимес ӧс турарына чидіп алары киректелче. Анзы пазағы он чыл тоозыларына тилекейдегі иң чахсы экономика синіне чидіп аларға оңдай пирер. Таныхтирға сағынчам, істеніс тӱзімін кӧдіргені - ол ідӧк чал ахчазы ӧскені.
Ікінҷі ӧзіс оңдайы - инвестициялар ӧскірері. Піс оларны ВВП-ның 25, анаң 27 % читірерге пӧгін турғысхан полғабыс. Пӧгін, хомзынысха, толдырылғалах. Ізестіг ӧзіс идеріне піске аны хайди даа ит саларға кирек.
Ӱзінҷізі - ол кічіг бизнес тилізі. Пазағы он чылның ортызына аның ВВП-зар хозымы 40 % поларға кирек, анда тоғынчатханнарның саны 19 миллионнаң 25 миллионға теере ӧс парарға. Идінҷектерні сағыссыратчатхан ӧӧн сурығларның пірсі ахча ресурстарын алып алары полча. Амды правительство программа тимнепче, хайзынҷа кічіг бизнес кредитті 6,5 % алып алар оңдайлығ полар.
Таныхтирға сағынчам: АПК тилізі, кӧбізі саринаң улуғ производстволарнаң палғалыстығ, че анзы кічіг хоныхтарны, анда тоғынчатхан кізілерні хыйыхтабасха кирек. Піс сӧбіре предприятиелеріне, фермерлерге хабазарға кирекпіс. Аал хонии кооперациязын тилідербіс, аалдағыларның парыстарын ӧскірҷең оңдайлар тӧстирбіс.
АРМИЯДАҢАР ПАЗА АРАЧЫЛАНЫСТАҢАР
Сириядағы операция Россияның Тирігліг Кӱстерінің ӧс парған оңдайларын кӧзіткен. Халғанҷы чылларда армияны паза флотты тыыдарынҷа улуғ тоғыс иділген. Тирігліг Кӱстерні амғы тусха килістіре наа тиріглернең тиріглендірері 3,7 хати ӧс парған. Пістің нап-наа самолеттарның, суғ алтынҷа чӱс чӧрҷең кимелернің, ПВО системаларының, аймах ракета комплекстерінің аттары амды прай тилекейге таныс. Пилот чох авиацияны тилідерінде улуғ хаалағ иділген, Арачыланыснаң устаҷаң национальнай кін тӧстелген. Контрактча служба иртчеткеннернің саны 2,4 хати ӧс парған.
Амды ӧӧн нимедеңер. Чоох парар Россияның стратегическай тириинің нап-наа системаларынаңар, хайзылары ракеталардаң тоғыр арачыланысча чӧптезігдең США пос хынғанни сығыбысханына нандырығ оңдайынаң тӧстелгеннер.
Пістің кӧп саннығ тоғырланыстарыбысха хайбин, США позының ПРО системаларын Аляскада, Калифорнияда турғыс салған. НАТО-ның іскер алғыпчатханы сылтаанда ПРО-лар Іскеркі Европада сығыс килген. США-ның ПРО системазынзар ағаа хоза талайдағы группировка кірче - ол 5 крейсер паза 30 эсминец, хайзылары Россияа уғаа чағын орында орныхчалар.
Хайди нандырған Россия ол хылынысха? Мына піди. США пос хынғанни ПРО-ҷа чӧптезігдең сығыбысхан соонаң піс пу чылларда наа тиріглер тӧстирінҷе улуғ тоғыс апарғабыс. Анзы піске наа стратегическай тиріглер тӧс-тирінде улуғ хаалағ идібізерге оңдай пирген.
Кӧзідімге, амғы туста арачыланыс министерствозы континенттер аразында учухчаң аар ракеталығ наа ракета комплексін сыныхтап пастабысхан. Піс аны «Сармат» адап салғабыс. Ол Совет Союзы тузындох тӧстелген «Воевода» комплекстің орнына килер. «Сармат» ракетаның оңдайлары хай-хай пӧзік. Ол кӧзіділген орынзар Алтынзархы даа, Ӱстӱнзархы даа полюс пастыра чидіп алар оңдайлығ. «Сармат» - уғаа хорғыстығ тиріг, ағаа пір дее ПРО системазы харығ пол полбас. Че піс мында тохтабаабыс. Піс андағ наа стратегическай тиріглер кӧрімнерін тимнеп пастабысхабыс, хайзылары кӧзіділген орынзар чидер учуғыста баллистика траекториязынаң тузаланминчалар, салтарында ПРО системалары олардаң тоғыр кӱрезерге пір дее чарабинчалар.
Піс чахсы пілчебіс, амғы туста пӧзік технологиялығ хазналар гиперзвуковой адалчатхан тиріг тӧстирінҷе ӧткін тоғынчалар. Андағ тиріг пары улуғ кӱс пирче. Аның улуғ скорозы пӱӱнгі ПРО паза ПВО системаларын тузазы чох итче. Аннаңар, пілдістіг, ноға тилекейдегі ӧӧн хазналар мындағ тирігні холға киріп аларға сағынчалар.
Аарлығ арғыстар! Россияның андағ тиріг пар. Аның сыныхтағлары тӱзімніг ирт парған, ағаа хоза, ол комплекс Ӱстӱнзархы чааҷы округында чааҷы дежурствозын апар сыххан. Піс ол системаны «Кинжал» адап салғабыс. Ағаа хоза Россияның арачыланыс предприятиелері паза пір наа кӧрімніг стратегическай тирігні сығарып пастабысханнар. Піс аны «Авангард» адап салғабыс. Ідӧк лазерліг тиріг тӧстирінде кӧріндіре чидіглер пар. Ирткен чылдаң войсколар чааласчаң лазерліг комплекстернең тиріглен пастабысханнар.
Піс пірдеезін хорғытпинчабыс, пірдеезінзер чаанаң кірерге сағыс тутпинчабыс. Че таныхтирға сағынчам: Россияның чаа кӱзі ӧсчеткені - ол пістің планетадағы амыр чуртасха ізеніс пиргені, тилекейдегі стратегическай кӱстерні тиңни тудып.
Прайзына, кем халғанҷы 15 чыл изере чоннар аразындағы право саринаң закон хыйыстыра Россиядаң тоғыр санкциялар киріп паза пасха даа оңдайларнаң тузаланып, хазнабыстың тилізін тохтадарға кӱстенген, чоохтирбын: прай ниме, нимее сірер харығ поларға кӱстенгезер, амох пол парған. Россияны тохтадып аларға киліспеді!
Амды ол сын нимені оңарып аларға кирек, мин пӱӱн прай чоохтаан ниме - ол тайма нимес, ізендірчем. Кем ирткен туснаң чуртапча паза таңдағы чуртассар кӧрбинче, оларны тынаға ызыбызардаңар сағыныңар. Чидер кимені чайхирға, хайзында піс прайзы одырчабыс паза хайзы «Чир планета» адалча.
Автор :
Тимнеен Альберт ТОЛМАШОВ
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
26 | 27 | 28 | 29 | 1 | 2 | 3 |
4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 |
11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 |
18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 |
25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде