КӰӰЛЕП-СУУЛАП ИРТТІ ЫР-САРЫННАР ФЕСТИВАЛЬЫ
15.06.2018
Хабарлар
От ыры-2018. Хакасияда 9 - 12 июньда «От ыры» этническай кӧглернің фестивальы ирткен. Пӱӱл ол чоннар аразындағы синде пизінӌі хати полды. Аймах хазналардаң килген ырҷылар кӧрігҷілернің кӧңнін кӧдіргеннер, ӧрініс сыйлааннар.
Республиканың иң саблығ фестивальы чоннар аразындағы синде пастағызын на 2008 чылда иртірілген. 10 чыл аразына «От ыры» тилекейге саблан парған. кӧп чайаачы усха чол асхан. Пӱӱл этническай кӧглер фестивальында Хыдаттың, Азербайджанның, Белоруссияның, Молдованың, Казахстанның, Таджикистанның, Кыргызстанның, Крымның, Башкортостанның, Бурятияның, Якутияның, Тағлығ Алтайның, Туваның паза Хакасияның ырҷылары устарынаң сынасханнар. Улуғ пайрамны иртірерге Хакасияның правительствозы, республиканың культура министерствозы хабасханнар.
ТАЛЛАҒ ЧАРДЫҒЫ
Ағбанзар марығласчатхан улус 9 июньда киліп пастаан. Олох кӱн артисттер пресс-конференцияда араласханнар, ӱлӱс (жребий) тартханнар паза флешмоб иртіргеннер. Аның тузында чайаачы устар Ағбанда Преображенскай паркта, ыр-сарыннар толдырып, кӧрігҷілернің чӱреен кӧӧреткеннер.
11 июньда 18.00 часта С.П.Кадышевтің адынаң культура кінінде «От ыры» фестивальның таллағ чардығы пасталған. Араласчыларның узын пілістіг жюри паалаан. Аның тоғызынаң философия наукаларының докторы, Крымның культура министрінің орынҷызы Исмет Заатов устаан. Ідӧк жюри кізілерінің аразында саблығ устар, ырҷылар Нургали Турлыбеков (Казахстан), Айчурек Иманалиева (Кыргызстан), Пётр Петкович (Молдова), Ахрор Салимов (Таджикистан), Альберт Кувезин (Тува), Марсель Кутуев (Башкортостан), Ирина Шагнаева (Бурятия), Артур Марлужоков (Тағлығ Алтай) паза «От ыры» фестивальның тӧстегҷізі Герман Танбаев полғаннар.
Тиксі алза, марығда 31 кізі узын сынаан: 20 ырҷы, ікі чайаачы ӧме паза пір дуэт. Пастағы кӱнде «От ыры» фестивальның араласчылары ікілер сарын толдырғаннар. Марығны белорус чонның хызы Ольга Горничарға азарға ӱлӱс тӱскен. Хайди ол сарнапча! Аның сіліг паза кӱстіг ӱніне культура кінінің залы тарғынах пілдірген. Ырҷы аймах марығларда ӧткін аралазадыр, ол марығларның пірсінде ағаа «От ыры» фестивальдаңар чоохтап пиртірлер. Кӱнніг Хакасиязар киліп, ол позын кӧзіт пирерге, мындағы чонның культуразынаң танызарға пӧгінтір.
Азербайджанның алнын Гусейн Иманов алған. Чиит кізі флешмоб тузындох позынзар хайығ айландырған. Андада ол, «Вдоль по Питерской» саблығ ырны толдырып, кізілернің чӱрек-паарын хайылдырған. Марыға Гусейн арығ хыныстаңар сарыннарны таллап алтыр. Чайаачы ус прай кӧңнін салып сарнаан.
Молдованың ырчылары «От ыры» фестивальда тӧреміл араласчалар. Пӱӱл пістің кӧрігчілерні чайаачызынаң Юлия Арнаут ӧріндірген. Гагауз хызына 27 час, ол композитор паза ырҷы Пётр Петковичтің устаанынаң сарнирға ӱгренче. Ачых-чарых кӧңніліг Юлия чоннар аразындағы фестивальда кӱзін пастағызын на сынады, мындағы улус аны хайди удурлир тіп матап чӱрексіптір. Чоохтирға кирек, гагаузтар - тӱрк тілліг чон, аның ӧӧн чардығы Молдовада чуртапча. Омаларынаң гагаузтар славяннарға тӧӧйлер, сизінгенде, олар тӱрктернең ынағлазарға кӱстенчелер.
Жюри кiзiлерi. Россия гимнi толдырылчатхан тузында.
Чапсых полған чиит ырҷы Ду Мацуны истерге. Ол марыға Хыдат чирінең килген. Таланттығ хыс Ганьсу провинцияда чуртапчаттыр. Кізілерні ол сіліг ӱнінең не нимес, ідӧк теелбектернең аптаан. Тиктең нимес залдағы чон Ду Мацуға матап айа сапхан. итсе-де, пістің кӧрігҷілер полған на араласчыны «ізіг» айа сабызынаң удурлирға кӱстенгеннер. Ідӧк Таджикистанның чуртағҷызы Зулфикор Хамидов чахсы кӧрінген. Ду Мацуның ыры фольклорға чағын полған полза, Зулфикор, марығ оңдайларына тӧстеніп, таджик тілінең эстрада ырларын толдыр пирген.
Кыргызстаннаң ікі араласчы полған. Мэлани Сариева паза Марсиана Дарманбек кызы прайзын таңнатханнар. Ікізінің дее ӱні сіліг, таланттығ хыстарны кізілер иртеннең иирге теере истерге тимде полғаннар.
Казахстанның ырҷызы Муратбек Хайролданы алынҷа таныхтирға кирек. Пастағы сарынны толдырғандох, пілдістіг полған: пу оол сыйыхтығ орын чох халбас. талаан полза, Гран-прині дее холға кирер, неке.
Че ӧӧн сыйых ӱчӱн Россия регионнарынаң килген улус ідӧк харбазарға тимде полған. Крымда аймах нациялығ чон чуртапча, аны араласчылар хоостыра чахсы сизінерге чарир. Кӧзідімге, пылтыр чарым олтырых ӱчӱн Вардуи Диланяннаң Халиса Аблаева турысханнар. Пастағызы - армян хызы, ікінҷізі - Крымдағы татарларның. Пӱӱл, тізең, Крымнаң фестивальға Мария Базалеева килген. Ол Дондағы казактарның ырларын чӱрекке теерте толдырған.
«От ыры» марығ Тува чонның айдас ооллары чох иртпинҷе. Айдын паза Аким Монгуштар - пӧзік устығ ырҷылар. Минің кӧңніме Айдын Монгуш кірген. Ол сарын пастыра тӧреен чиріне, чонына хынызын читірген.
Иң чапсых араласчыларның пірсі Анастасия Курилова полған. Таланттығ ырҷы, алты паланың іҷезі пастап ніске ӱннең сарнаан, аразында ӱгӱ чіли тапсап, анаң кинетін не хойығ ӱнінең ырлап сыххан. Фестивальға чайаачы ус Саха (Якутиядаң) килген. Пӱрӱт ырҷыларның чайаачызынаң пістің кізілер чахсы таныстар. 2017 чылда кӧрігҷілерні Арюна Нимаева, морин-хуурнаң ойнап, хайхатхан полза, пӱӱл Цыпилма Доржиева чайаачызынан ӧріндірген. Чиит хыстың ікінҷі ырын дискотекаларда толдырарға чарир.
Андағох сағыс тағлығ Алтайдағы «Ойно» чайаачы ӧменің сарыннары хоостыра полған. Ӱр ниместе тӧстелген ӧмеде пис араласчы: ӱс оол, ікі хыс. Аның устағчызы Тимур Тодош морсымнығ хайлапча, ӱні чи хайдағдыр! Алтайлар залдағы чонны саңай аптап алғаннар. Кӧрігҷілернің таниинаң, жюридегілер ӧмее асхынах паалағ пиргеннер. Башкир ырҷылары «От ыры» фестивальда постарын сыбыра турыстыра кӧзітчелер, аннаңар Айтуган Вальмухаметов хандыра сарнабызар тіп ікінҷілес чох полған.
Хакас сарынҷылардаңар чоохтаза, пӱӱл чарым финалда «Кӱн чахайағы» ӧме, Александр Кобежиков, Наталья Албычакова, Алексей Казыгашев, Ирина Кулагашева, Аяна Чебодаева, Денис Мамышевнең Карина Бастаеваның дуэді араласханнар. Полған на ырҷы фестивальға матап тимнентір, че кемнің-де сарыннары марыға килістіре нимес, ікінҷізі, чӱрексініп, ырның ӧӧн сағызын читір полбаан. Аннаңар жюринің чарадии хоостыра финалға тӧрт араласчы сыххан. 2015 чылда ирткен чоннар аразындағы фестивальнаң тиңнестірзе, салтарлар чахсы. Андада Хакасия ӱчӱн ӱс ле араласчы турысхан.
ГАЛА-КОНЦЕРТ
Кибірли «От ыры» фестивальның финалы 12 июньда, Россия кӱнінде, ирткен. Аймах хазналардаң килген чайаачыларны истіп аларға пӧгініп, хакас драма театрында чон тығырама чыылысхан. Аарлығ аалҷылар санында Хакасияның пазы Виктор Зимин полған. Фестивальның финалын РТС телерадиокомпания кӧні эфирде кӧзіткен. Аннаңар гала-концертке кил полбаан улусха аны телевизор алай интернет пастыра кӧріп аларға, хынчатхан артист ӱчӱн «ағырарға» оңдай полған. Чоохтирға кирек, пу чахсы кибір «От ырының» тӧстегчізі Герман Танбаевтің кӱстенізінең кирілген. Амды тилекейдегі чон Хакасияның пай культуразынаң танысча. Ікінҷі кӱніңде марығ Россия гимні толдырғанынаң азылған. Аны Артур Марлужоков сарнаан.
Финалда араласчылар пірер сарын толдырғаннар. Кӱстіг ырҷылар устарынаң сынассалар, марығ уғаа хынығ, олох туста чӱрексіністіг иртче. Олаңай кӧрігҷінің кӧрізінең, прайзы чахсы сарнапча, артығын хайди таллап алчаң? Че жюридегі пӧзік устығ специалисттерні алаахтыр полбассың. Олар полған на артисттің толдырғанының чахсы паза читпес сариларын кӧрчелер, паалапчалар.
Ӱлӱс тартхан хоостыра сценаа иң пурун Ольга Горничар сыххан, ағаа жюри 97 балл пирген. Орта паалағ, че піреезі аны азып алар ни? Александр Кобежиков 91 балл алды, Айдын Монгуш - 92, Юлия Арнаут - 93, Мария Базалеева - 93. Мэлани Сариеваның - 97 балл! Ол белорус ырчы Ольга Горничарнаң тиңнең тиңе парча. Че прайзын казах оол Муратбек Хайролда ас парыбысты. Аның - 100 балл! Кізілер жюринең чарасчалар. Сынап таа таланттығ чиит кізі морсымнығ сарнапча.
Сыйыхтар читірер алнында жюринің кізілері улуғ нимес концерт кӧзіткеннер. Марсель Кутуев, Нургали Турлыбеков, Айчӱрек Иманалиева, Ахрор Салимов, Пётр Петкович хакас кӧрігҷілерге иң сіліг сарыннарын сыйлааннар. Мында Пётр Петковичтеңер чоохтирға кирек. Ол гагауз таа, орыс таа тілінең сарыннар пасчаттыр. Ырларын толдырып, композитор чир ӱстӱнде хаҷан даа амыр чуртас ползын, чоннар ынағ чуртазын сағысты читірген.
Че прайзы, чидікпин, марығның салтарларын искірерін сахтаан. «Ойно» ӧмее «Ізеніс» сыйых читірілген, Александр Кобежиков «торғы чол» сыйыхнаң таныхтатхан. III степеньніг дипломны Айдын Монгуш алған, II степеньніг - Айтуган Вальмухаметов, I степеньніг - Мария Базалеева. III степеньніг лауреат атха Юлия Арнаут турысхан, II степеньніг лауреат - Ольга Горничар, I степеньніг лауреат Мэлани Сариева полыбысхан. Ідӧк сыйыхха турысханнарға ахчалығ сертификат читірілген.
Наталья АЛБЫЧАКОВА
кӧрiгҷiлернiң кӧңнiне кiрген кӧгҷi
Анаң кӧрігҷілернің кӧңніне кірген кӧгҷіні адааннар. Пу сыйыхты А.М.Топановтың адынаң Хакас драма театрының артизі Наталья Албычакова утып алған. Марығ тузында ол позының сарыннарын толдырған. изебі чох таланттығ Наталья Албычаковаа 100 муң салковайға сертификат пирілген. Гран-прині паза 200 муң салковайлығ сертификатты Муратбек Хайролда утып алған. Араласчылардаң, ол чіли, 100 баллны паза пірдеезі ал полбаан.
Аарлығ сыйыхты казах ырҷаа Хакасияның культура министрі Татьяна Чаптыкова читірген. Ол прай араласчыларға мыннаң мындар пӧзік чидіглерге чидерге алғаан. Мероприятиенің халғанҷызынзар Хакасияның чон артизі Герман Танбаев чоох тутхан. Ол фестивальны иртірерге хабасхан ӱчӱн Хакасия пазы Виктор Зиминні, республиканың правительствозын алғыстаан. Улуғ пайрамны кӧдірерге кӧп кӱс паза ахча киректелче. Хакасияның ӱлгӱлері полыспаан полза, фестивальны мындағ пӧзік синде иртірерге сидік поларҷых. Ідӧк алғыстас сӧстерін Герман Гаврилович «От ыры» фестивальны тимнеен тоғынҷыларға, жюринің кізілеріне читірген. Гала концертті Муратбек Хайролда чиңіс ағылған сарыннаң чапхан. «От ыры» чоннар аразындағы V фестиваль уғаа чахсы ирткен, ол Хакасияның чуртағҷыларына кӧп ӧрініс ағылған.
Автор :
Майя КИЛЬЧИЧАКОВА
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
26 | 27 | 28 | 29 | 1 | 2 | 3 |
4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 |
11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 |
18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 |
25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде