АХЧА СУРИИ ООЙ НИМЕС
22.11.2019
Хабарлар
Азых ӱзӱрiглер. Хакасияның Ӧӧркі Чӧбінде Хакас Республиканың 2020 чылға паза пландағы 2021-2022 чылларға республика бюджедінеңер ӱзӱріглер ирткен
Республиканың килер чылға бюджедін ӱзӱрерге илееде чон килген, Оӧркі Чӧптің улуғ залында пос орын чох полған. Ахча сурии прайзын сағыссыратча, улам республиканың муниципальнай пӱдістерінің устағҷыларын.
Чыылығны Ӧӧркі Чӧп кнезінің пастағы орынңызы Юрий Шпигальских апарған. Пастап сӧс пирілген Хакасияның экономика тилізі министрі Николай Евдокимовха. Ол чыылысхан чонны Хакас Республиканың 2020 чылға паза пландағы 2021-2022 чылларға чуртас-экономика тилізін хайди кӧрчеткенінең таныстырған.
Министрнің чооғынаң, Хакасияның экономиказы килер чылларда ӧзіс кӧзідер. Оӧн ӧзіс чир алтындағы ис-пайны анирынаң палғалыстығ полар. Олох туста республиканың чуртас-экономиказы тилізінің читпес сарилары таныхталған: регион сырьелығ кӧстегҷе тиліпчеткені, бюджеттер ӧӧнінде улуғ налог тӧлепчеткен 10 предприятиенең палғалыстығ полчатханы паза тилекей рыноктарындағы паалар (хара тасти паза алюминийни) тӧбін тӱсчеткені. Аннаңар сырьелығ кӧстегдең хыйа парарға, республиканы пасха кӧстеглерҷе тилідерге кирек. Республика правительствозы пу пӧгінҷе тоғынчаттыр, алынҷа хайығны агропромышленностьха паза туризмге салары кӧрілче осхас.
Алынҷа хайығ нацпроекттерге салылған. Экономика тилізі министрі чооғынаң, чағынғы ӱс чылда республикада 49 регион проектін чуртасха киреріне 11 миллиардча салковай позыдылары кӧрілче. Экономиканың тилізін тиксі алза, министрнің сананыстарынаң, аның ӧзізі килер чылда 2 % полар.
Ухаанҷылас саннары искірілген соонаң депутаттар, город-аймах пастары паза халыхтар кізілері алнынзар Хакасия пазының орынҷызы, финанстар министрі Ирина Войнова сыххан. Ол республиканың килер чылға паза пландағы чағынғы чылларға бюджедінің ӧӧн кӧзідімнерінең таныстырған. Бюджеттеңер закон проектіндегі саннар сағам олох (федеральнай бюджеттең пирілҷең ахчалығ хабазығ санға алылбаан):
парыстар - 26 миллиард 216 миллион салковай;
хорадығлар - 28 миллиард 521 миллион салковай;
дефицит - 2 миллиард 305 миллион салковай (алай 9,3 %).
Министрнің чооғынаң, парыстар пу чылдағызынаң 3 миллиард 457 миллион салковайға кӧп полар тіп саналған. Че олох туста пу кӧзідімнерге чидіп аларға сидік поларын таныхтаан, прай ниме хара тасха паза алюминийге тилекейдегі пааларнаң палғалыстығ осхас.
Хорадығларның ӧӧн чардығы (70 %) - социальнай хорадығлар, оларның 40 %-і - бюджет сферазында тоғынчатханнарның чал ахчазы. Алынҷа танығлығ ниме - ӱр чыллар аразына пастағызын на республика бюджетниктерінің чал ахчазына паза социальнай тӧлеглерге индексация иділер: 2020 чылның 1 январьынаң - 4,3 %-ке, 2020 чылның 1 октябрьынаң - 3 %-ке. Ағаа хоза Ирина Войнова индексация амды, тиксі Россиядағыох чіли, чыл сай иділ турар тіп искірген.
Республика бюджедінде аал хониина хабазарына ахча хозылча.
- 2020 чылға пу кӧстеге 387 миллион салковай кӧріл парған, - чоохтаан Хакасияның финанстар министрі. - Ахча улуғ нимес, че пу чылнаң тиңнестірзе, 77 процентке алай 170 миллионҷа салковайға кӧп.
Ирина Войнова чооғында Россия правительствозы килер чылда аал хонииндағыларға хабазар пӧгіннең паза пір пастағнаң сығарға пӧгінче тіп искірген. Чоох парча аалдағыларға чурт пӱдіреріне алай садызарына льготалығ ипотека пирердеңер (0,1 % -тең 3 %-ке теере).
- Аннаңар пістің пӧгінібіс, андағ чарадығ алыл парза, чуртағҷыларға аны читір пирерге, - таныхтаан Войнова. - Хайдар парарға, хайдағ пічіктер кирек, кемнің андағ правозы пар.
Ипотека 21 - 65 частығларға 3 миллион салковайға теере пирілер осхас. Аннаң пасха, аалдағыларға чурт тыхтирына льготалығ потребитель кредидін (1 %-тең 5 %-ке теере) пир турардаңар сағыс пар тіп чоохтаан министр.
Хакасияның финанстар министрі Москвадаң пирілер ахчалығ хабазығ бюджеттеңер закон проектінде чох полғанын таныхтаан. Че Хакасияа пирілер ахча синінеңер искір пирген, Хазна Думазы пу кӱннерде федеральнай бюджеттеңер законны ікінҷі хығырығда кӧрібіскен нооза. Войнованың чооғынаң, пу чылның бюджедіне хоза 1,5 миллиард салковай пирілер. Пазағы чылның бюджедінңе, тізең, мындағ саннар адалған: бюджетті тиңниріне дотация
- 3 миллиард 464 миллион салковай, бюджетті толдыр полар оңдайлығ идеріне - 1 миллиард 160 миллион салковай.
- Пу чылнаң тиңнестірзе, тиксі ӧзіс 781 миллион салковай пол парча, - таныхтаан Ирина Войнова.
Олох туста министр федеральнай бюджеттең ахчалығ полызығ кӧп арах полар тіп сағаанын чазырбаан. Пирілҷен ахча прай кирексіністерге читпес осхас, че ӧӧн нимелерге (чал ахчазына, ол санда индексация идеріне) чидер.
Бюджетче ӱзӱріглерде кӧп кізі хоза чоох тутхан. Хайығ тартхан «Хакас Республиканың муниципальнай пӱдістер чӧбі» ассоциация кнезі Абрек Челтыгмашевтің чоох тутханы. Ол республикадағы муниципальнай пӱдістернің сидіксіністерінеңер искірген. Оларның кӧбізі пӱӱнгі кӱнде ахча саринаң уғаа сидік киректе пол парған. Чоох парча хайзы город-аймахтарның, аалларның счеттары алымнар ӱчӱн чабылғанынаңар. Салтарында кізілерге чал ахчазы тӧлелбинче, чарытхы ӱчӱн алымнар ӧсче, хара тас аларына паза налогтар тӧлиріне ахча чоғыл.
- Пӱӱнгі кӱнде муниципальнай пӱдістерге счеттарын хатап тоғындырарына ла 499 миллионҷа салковай кирек, - таныхтаан Абрек Челтыгмашев.
Тиксі, тізең, прай муниципальнай пӱдістерге пу чылны чуртап парыбызарына 1 миллиард 200 миллион салковай киректелче осхас. Абрек Васильевичтің кӧрізінең, килер чылға бюджет проекті андағох читпес сарилығ полча - анда муниципальнай пӱдістерге полномочиелерін толдырарға чидіспинчеткен ахча пазох ла кӧрілбеен.
Хакасияның финанстар министрі Ирина Войнова, нандырып, пір саринаң бюджеттің читпес сарилары пар полғанынаң чарасхан, пасха саринаң - республика бюджедіне ле ізенмеске, пос парыстарын ӧскірерге чӧп пирген.
Бюджетче ӱзӱріглернің салтарларынңа прай искірілген чӧптерні тӱзедіглер оңдайынаң тимнирге чарадығ алылған. Амды ол тӱзедіглерҷе тоғыс пасталыбысты тиирге чарир. Пастап оларны Ӧӧркі Чӧптің бюджет комитедінде ӱзӱрерлер, анаң чӧптезігліг комиссия оларҷа тоғынар. 27 ноябрьдағы сессияда, тізең, республика бюджедін пастағы хығырығда алыбызарға кирек.
Автор :
Альберт ТОЛМАШОВ
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
26 | 27 | 28 | 29 | 1 | 2 | 3 |
4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 |
11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 |
18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 |
25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде