ПОЙЗЫМ ПААРЫНДА ИСТІГ ЧУРТТЫҒ ПЫДЫРАХ ААЛ
04.06.2019
Хабарлар
Аалыбыс тархыны. Полған на аалның позының тархыны. Аның орнында пастағы ӧзекті сапхан кізі усанабас ла чирде тохтабаан полар. Нимезінең-де ол чир хылиина кірген полбас па? Іди пурун чурт салынғаннардаң пасталған аалларыбыстың тархыны. Чахсы ӱлӱстіглері, чылдаң чылға ӧңненіп, амғы тусха теере улуғ, сіліг пол парғаннар
ТОСТЕЛГЕНІ
Аалларның, кізілерниӧк чіли, аттары, пос кӧрімі, чуртас чолы пар. Ноға оларны іди адапчатханын піліп аларға сидік нимес. Кӧбізінің ады чағынғы тағ-суғлар аттарынаң палғалыстығ.
Пыдырах таа хыринда ахчатхан суучахтың адынаң адалча. Че «Пыдырах» сӧс ниме таныхтапчатханын пірдеезі чоохтап полбинча. Хакас тілінде андағ сӧс алай пірее сизіндірігліг танығ чоғыл нооза. Че табылғаннар хыйғалар, хайзылары Пыдырах суғ пасталчатханында тас аразынча пыдырап ахча тіп сизінгеннер. Аннаңар суғны іди адапчалар тіп санапчалар. Че пасха істезіглер чохта, пу даа чарыдығнаң чаразарға килісче. Ағаа хоза, аалға пирілген ат чонда сиип парған.
Че аалның ады ла нимес, ідӧк аның хыринда турчатхан муғуй Пойзым тағ андағох ӱлӱстіг тиирге чарир. «Пойзым» сӧс ниме таныхтапчатханын ідӧк пірдеезі пілбинче. Чонда хаңалчос кип-чоох пар.
Пірсінде орыснаң хакас, усхазып алып, сырайчатхан чікім тағ хыринча парчаттырлар. Орыс кізі ат ӱстӱнде сым на иксел парарға эрінібіскен одыр. Чол пара хакас нанызын сасхлапчатхан осхас: «Пой». Че анзының сарнир кӧңні чох полған полар, аннаңар сым тіп пулбураныбысхан осхас. Іди пу тағ, хайзының хыринча нанчылар иртчеткен, хакас паза орыс сӧстерні піріктіріп, «Пойзым» тіп адал сыххан тіпчелер.
Андағ пос алына тархыннығ Пойзым тағ паарында кизек чіке тӧңейекте орын таап алған Пыдырах аал.
Пу аал хаан мында орных сыхханы хоостыра архив чыындыларында алынҷа танығлар пар. Ол пічіктерче Пыдырахтың тӧстелгені 1740 чылларға килісче. Хакас чиріне ол аар тустар полған. Джунгарлар, пістің чонны абылап, истіг чуртас пирбинчеткеннер. Хырғаннарын хырып, кӧп чонны постарынзар сӱр парыбысчаңнар. Ыырҷыларның чолында амғы Таштып аймаа иң пастағызы полған. Олар Сойан тағларын амғы Ағбан - Ах тобырах чолча ас килчең полтырлар...
******************************************************************************
Газетаның чапсых материалларын толдыразынаң аларға итсеңер, пазыныңар PDF-электроннай кӧрiмiне:
Редакцияның адрезi:
655017, Ағбан г.,
Щетинкин орамазы, 34,
www.khakaschiry.ru
e-mail: stranahabar@mail.ru
******************************************************************************
Газетаның чапсых материалларын толдыразынаң аларға итсеңер, пазыныңар PDF-электроннай кӧрiмiне:
Редакцияның адрезi:
655017, Ағбан г.,
Щетинкин орамазы, 34,
www.khakaschiry.ru
e-mail: stranahabar@mail.ru
Чарым чылға 200 ле салковай!
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
30 | 31 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 |
20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 |
27 | 28 | 29 | 30 | 1 | 2 | 3 |
Кӱн таңмазы
Россияда
Тилекейде