СИДІКСІНӀСТЕРНӀ ТОБЫРЫП, АЛНЫНЗАР ІЗЕНІСНЕҢ ХААЛИРҒА
11.09.2019
Хабарлар
Целиннайда наа школа пӱдірілче
Пресс-тур. Хакасияның журналисттер пірігізі республиканың хабарҷыларына пресс-тур сыбыра иртірче. Іди ирткен неделяда республиканың паза муниципальнай пӱдістернің хабарҷылары, чыылызып, Шира аймаанзар чол тутханнар
Улуғ чорых Шира аймаандағы аграрнай техникумнаң пасталған. Мында 700 азыра студент аал хонии специальностьтарын алча. Олар комбайнерларға, технологтарға, иттең паза сӱттең ниме-ноолар сығарҷаң устарға паза даа пасха специальностьтарға ӱгренчелер. Килчеткен ӱгредіг чылында анда ідӧк электроэнергетиктерні тимнирге пӧгінчелер. Хайди чоохтапча техникумның директоры Олег Недопекин, республиканың істеніс рыногында пу специалисттер улуғ кирексіністе.
Хакасияның прай даа профессиональнай учреждениелерін алып алза, ол санда городтардағы, пірдеезінде мындағ амғы тусха килістіре наа оборудованиеліг паза наа техникалығ ӱгредіг учреждениезі чох полар, неке. Техникумнын ӱгредіг клазында комбайн кабиназының тренажеры турча. Анда студенттер пуғдайны, суланы орта чыырға ӱгренчелер. Компьютер пастыра хыра ас-тамааның узунын алай ба халынын алыстырыбызарға чарир. «Тоғыс» тоозылза, тізең, компьютер студент хыра ас-тамаан хайди чыыбысханын кӧзітче, паалағ турғыс пирче. Мындағ тренажер 300 муң азыра салковайға турча.
Ӱр ниместе, тізең, аграрнай техникум пазох наа техникаа чидінген. 2018 чылда пу техникум профессиональнай ӱгредіг учреждениелеріне хабасчатхан федеральнай грант мариинда араласхан. Хакасиядаң пасха, анда тиксі Россияның 700-че ӱгредіг организациязы сурыныс пічиин ысхан. Федеральнай синде 10 млн салковай полызығлығ ахчаны Хакасияа пирібізерге чарадығ алылған! Пу ахчаа ӱгредіг учреждениезі «Кировец К-739 Ст» алып алған. Ол суткада 100 азыра гектар хыра ас-тамаан чыып полча.
- Амды студенттер практиканы учебниктерҷе нимес, Шира паза Орджоникидзе аймааның фермерлернің чазыларында ирт турарлар. Наа техникада чииттерге ах кӧгенектіг тоғынарға чарир. Анда кондиционер, холодильник, музыка, ідӧк илееде компьютер техникязы пар, - поғдархапча Олег Михайлович.
Килчеткен чылларда федеральнай кіннің чахии хоостыра техникумда пис наа лаборатория азыл парарға кирек. Аны азарға Шира аймаана республика правительствозы хабас пирер. Тиксі 3 миллион салковай киректелер. Амды, тізең, техникумның иттең паза сӱттең ниме-ноолар сығарҷаң паза итті сістечең цехтар тоғынча.
- Итті паза сӱтті піс орындағы фермерлердең алып алчабыс. Студенттер преподавателълернiң устаанынаң аннаң ниме-ноолар сығарарға ӱгренчелер. Тимде ас-тамахты фермерлерге алай ба, садыбызып, ахчазын ээзіне айландыр пирчебіс, - чарытча Олег Недопекин.
Владимир САННИКОВ тоғынҷы Мария ГВОЗДЕВАНАҢ хада
Ікінҷі тохтағ - Шира аймааның ӱгредіг учреждениелері. 2015 чылда Шира аймаанда хорғыстығ ӧрттер полғанда, Целиннай аалда туралар ідӧк кӧйгеннер. Че пу чобағ пӱдірілчеткен «Колосок» олған садын ибіре парыбысхан.
Аннаңар наа учреждение олох чыл палаларны удурлаан. Амды «Колосоксар» 100 азыра пала чӧрче. Целиннайдаң пасха, олған садынзар палаларны ідӧк Палты кӧл паза Тустығ кӧл ааллардаң ағылчалар.
- Нинҷе-де чыл мының алнында Хакасияның аал хонии предприятиелерінің аразында марығ ирткен. Марығ чиңісчізiнің чирінде теестегі нимес олған сады пӱдірілер тіп чарлалған. Чыл салтарынҷа «Целинное» ООО прайзынаң артых полыбысхан. Олған сады пу аалда пӱдірілген, - чоохтапча «Целинное» ООО-ның ӧӧн директоры Владимир Санников.
- Олған сады піске хайди даа кирек полған. Целиннайда кічіг палалар хаҷан даа илееде полған. Аның алнында 5 - 7 частығ палалар 1-ғы классха школада тимнeнҷeңнeр. Пасхазы, тізең, ибде одырҷаң, - хозылча чоохха «Колосоктың» директоры Марина Владимировна.
Наа олған сады хыринда аар техника кӱӱлепче. «Ӱгредіг» национальнай проект хоостыра анда наа школа пӱдірілче. Аалда школа пӱдірердеңер ирткен чылда Россияның просвещение министрі Ольга Васильева, Хакасиязар килгенде, чарадығ алған. Аның алнында олғаннар 1954 чылда пӱдірілген школада ӱгренгеннер. Изел париған тура ӱгренҷілерге паза тоғынҷыларға хачанох хорғыс ағылған. Амды нацпроект хоостыра Целиннайда 250 орыннығ наа школа поларына ізеніс пар. Пӱдіріг тоғызы тудығ чох парза, килчеткен чылда ӱгренҷілер наа школазар кӧзерлеріне ізеніс пар. Че хайдағ даа тоғыста ол-пу сидіксіністер сығыс ла килчелер, хайзы тоғысты тохтатча.
- Наа школа иргі школа турған орында пӱдірілче. Мында састығ чир. Аннаңар оймахты улам тирең хазарға паза фундаментті пик тыыдарға киліскен. Пу тоғысха илееде тус парыбысханнанар, кӧріл парған тустаң кӧмес халчабыс. Че тоғыс пір кӱнге дее тохтабинча. Пӱӱл піске 150 миллион салковай тузаланыбызарға кирек, - чоохтапча Шира аймаа пазы Сергей Зайцев.
Наа школада улуғ столовай полар, хайзы иргізінде чох полған. Наа оборудование, мебель, компьютерлер паза даа пасхазы турғызылар. Ідӧк футбол ойнаҷаң улуғ нимес чазы полары кӧрілче.
«Целинное» ООО Шира аймааның поғдархазы полча тиирге чарир! 16 чыл мының алнында предприятие ээзі Владимир Санниковтың 425 пас мал полған полза, амды ол 1100 азыра мал ӧскірче. Мал саны хозылчатханда, наа комплекстер кирек. Владимир Николаевич пу сурығны ідӧк маңнаныстығ пӧкче. Пӱдіріг тоғыстары ам даа тоозылбаан.
Амды Владимир Санниковтың хониинда саңай маң чох тус. Тоғынҷылар, чазыда тоңастығларны чыып, маң чохха тӱсчелер.
- Пӱӱл чайғызын наңмырлар илееде чағаннанар, тамах чахсы ӧскен, - ӧрінче предприятие пазы. - Хысхызына читкіҷе тимненіп аларбыс, садыға даа чидер, неке. Аны чыырына паза ағыларына илееде ГСМ хорап парча. Кӱнде 600 муң салковай полар.
«Целинное» ООО-да тиксі 400-че кізі істенче. Оларның чал ахчазы 20 - 25 муң салковай полза, кӱскӱзін 40 муңнаң ас парча. Владимир Николаевич турыстыра чал ахчазынаң пасха, ідӧк тоғынҷыларына тикке чурт пирче паза столовайда азырапча. Хайди тидірлер чонда, кізее хайди хайзаң, ол сағаа ідӧк айланар. Аалда чуртағҷыларға тоғыс орны парда, уғаа чахсы. Мария Гвоздева «Целиннайда» илееде чыл істен парир. Пастап ол інек сағҷаң полған, ӱр ниместе, тізең, кӱлӱк тоғынҷыны бригадирге турғыс салғаннар. Пӧзік тахалығ ӧдіктіг ипчі мал цехтарынҷа чапчаң хайын чӧрче. Ағбаннаң килген хабарҷылар, амғы інек сағҷаңнарның тоғызына хайхап паза поғдархап, оларның тоғынҷаң оңдайлары чахсы паза чал ахчазы даа турыстығ тіп таныхтааннар.
Улуғ чорых Хакасияның культура министрі Леонид Ерёминнeң паза республиканың аал хонии паза ас-тамах министрі Сергей Труфановнаң тоғазығнаң тоозылған. Шира аймаанда этнотуризм чахсы тиліпчетсе, тиксі культура чуртазы тӧбін арах. Мында культура туралары асхынах паза чуртағҷыларға пос тусты чапсых иртірчең оңдайлар асхынах. Аннаңар искірген Шира аймаа пазы Сергей Зайцев. Аның сӧстерінең министр Леонид Ерёмин чарасхан паза килчеткен чылларда национальнай проект хоостыра пу муниципалитетте илееде тоғыс иділер тіп таныхтаан, ол санда Шира аймааның ӧӧн культура туразын нааҷылирын паза андар наа оборудование алыларын.
«Тегілек стол» кистінде аал хонии тилізінеңер сурығлар кӧдірілгенӧк. Хабарҷылар Хакасияның аал хонии паза ас-тамах министрі Сергей Труфановха сурығлар пиргеннер: «Хаҷан республиканың хыраларында тамах илееде одыртылар?», «Мал ӧскірчеткеннерге хайдағ полызығ иділер, сӱтнең айғасчатханнарға хайдағ хабазығ пирілер?» паза даа пасхазы. Сергей Ивановичтің нандыриинаң, хайдағ даа чылларда аал хониинаң айғасчатханнарның тоғыстары аар полған. Ол ӧӧнінде хазнадаң хабазығ читіре пирілбеенінең, пӧзік электроэнергия тарифтерінең, аарлығ ГСМ-наң палғалыстығ.
Хабарҷыларға тоғыс хоостыра илееде аал-городтарҷа чӧрерге килісче. Піреезінзер килзең, чӱрек сыстап сыхча. Илеедезінде совхозтар, предприятиелер чабыл парғаннаңар, орындағыларға тоғыс чоғыл, социальнай учреждениелер изелчелер. Шира аймаанда, тізең, сидіксіністер пар даа полза, ол алнынзар тилирге харасча. Піс полған Целиннай аал ӱчӱн улам ӧріністіг. Анда ӱгредіг учреждениелері пӱдірілче, прай социальнай объекттер пар. Че иң ӧӧні - ол тоғыс. Аалда «Целинное» ООО чуртағҷыларға тоғыс пирчеткені орындағы чуртағҷыларға таңдағызына ізеніс пирче. Кізее, тізең, амыр чуртасха ниме кирек? Чылығ иб, ізестіг тоғыс!
Автор :
Оксана СУНЧУГАШЕВА
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 |
20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 |
27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде