ТӦРЕЕН ЧИР КӰС ПИРЧЕ
25.04.2017
Хабарлар
Полған на чонның фамилиялары хоостыра хайдағ чирдең ол сыхханын піліп аларға чарир. Пістің дее, хакастарның, андағох. Кӧзідімге, Аршановтар - Аршаннар аалдаңнар, Шулбаевтер - Тлаҷахтаңнар.
Таштып аймаандағы Канзычаковтар - Ӧлең чазыдаңнар. Хас-хаҷаннаң, пу тайға пори чирде чурт салынып, тӧлдең тӧлге постарының родтарын узарат парчалар.
УЛУҒ СӦБІРЕ ПИК ӦЗЕННІГ ПОЛЧА
Сергей Денисовичнең Мария Андреевна Канзычаковтар ирепчі Ӧлең чазыда улуғласта полғаннар. Олар, 7 оол, 1 хыс тӧрідіп, часкалығ сӧбіренең чуртааннар. Паба кізі пу аалда тӧреен-ӧскен. Аның хонғаны Чыланнығдаң Тохтобиннер хызы полған.
30 чылларда тӧреен кізілерге ӱгренер оңдай чох таа полған. Ирепчі ікізінең аал чуртағҷыларынаң сыххан, пос кӱзінең чуртирға салыл парған. Сергей Канзычаков, сыбыра мал ӧскіріп, аал хониинаң айғасхан сӧбіреде ӧскен. Ол сылтағнаң кресен тоғызы аның ханына сиип парған. Ир синіне чит парғанда, аал малын хадар чӧрген. Андағ тоғыста ат чох хайди за. Сергей Денисович аттарға хынҷаң, оларның хылиин чахсы пілҷең. Че хайди чонда тіпчелер, хайда аңдарыл парарын азынада пілзе, сызыр тӧзеп саларҷыхпыс. Сах іди киліс парған мал хадағҷызына: аттығ саайға кіріп, ол пір азаанаң кинек пол парған. Пірее кізі, андағ хыйалға кір парза, чуртасха хол сабызарҷых. Че Сергей Денисович тӧдір пазынмаан, прай кӱзін пір мунзурухха чыып алып, наа оңдайға килістіре тудынарға ӱгрен сыххан. Тураа толдыра кічіг палалар нооза, оларны хызылдырбин ӧскірерге кирек. Сидіктерге пирінмин, тырбахтанчатхан кізее Ӧӧркі чайааннар даа полысча тидірлер. Сергей Денисовичтің чуртазын сизінзең, сыннаң даа андағ полчатханына киртінчезің.
Палалар, кӧместең ӧсклеп, тыып сыхханнар. Паба-іҷелерінің полысчылары пол парғаннар. Іди улуғ, тоғысчы сӧбіре пір дее нимедең хызылбин чуртаан. Кічігдегізін сағысха киріп, Лариса хызы піди чоохтапча:
- Аҷаларымнаң хада кічігдӧк иб аразында хайынарға ӱгрен парғабыс. Улуғларыбыс туңмаларын кӧрҷеңнер, пабабысха полысчаңнар. Іҷемнең хада, сӱрткістер тимнеп, чистектер, тееріп, сатчаңмыс. Кӧп тее полбаза, сӧбірее хоза ахча нооза. Мал-хус тудып, позыбыстың ит, сӱт читкіҷе полҷаң. Магазиннең тадылығ чиистер ле алҷаңмыс.
Паба-іҷебіс постары ӱгрен полбааннаңар полар, пісті піліс алып алзыннар тіп, матап кӱстенҷеңнер. Школаа чӧрҷең кип-азах, ӱгреніске кирек ниме-ноолар хаҷан даа толдыразынаң ал пирҷеңнер.
Пасталығ класстарны піс прайзыбыс тӧреен аалыбыста тоосхабыс. Анаң 8 классха читіре Индіркі Сирде ӱгренгебіс. Школаны аҷаларым Таштыпта тоосханнар. Мағаа Ағбанда национальнай школада ӱгренерге киліс парған.
Іди Канзычаковтарның палалары прайзы ортымах ӱгредіг алғаннар. Иң улуғ оолғы Евгений, армияа пар киліп, Хызылчардағы аал хонии институдын тоозыбызып, мал имҷізінің дипломын алған. Ол прай чуртазын специальнозы хоостыра тоғын парир.
Аның алтындағызы Владимир, шофер профессиязын таллап алған. Пӱӱнгі кӱнде ол «тимір аттың» тінін тут парча.
Ӱзінҷізі, Пётр, улуғ аҷазы чіли, мал имҷізіне ӱгреніп алған. Таштыптағы мал ағырығларынаң арачылаҷаң станцияның Индіркі Сирдегі пӧлиинде істенче. Артём - сӧбіреде тӧртінҷі оол. Ол, паба-іҷезі чіли мал-хус тудып, тӧреен аалында чуртапча.
Оолларның чалғыс пиҷе-туңмалары, Лариса, библиотека тоғызында позын таап алған. Пӧзік ӱгредігліг специалист Таштыпта аймахтың библиотека системазында тоғынча. Нинҷе-де чыл аның устағҷызы полғанох.
Олег харындазы чалғызан на аал хониинаң палғалыстығ нимес тоғысты таллап алған. Сағам ол Асхыс станцияда тимір чолда істенче. Александрнаң Аполлоннаңар алынҷа чоохтап пирерге сағынчам.
ПОС ЧИРІНІҢ ЭЭЛЕРІ ПОЛЧАЛАР
Сергей Денисовичнең Мария Андреевна постары осхас пик сыдамахтығ, кӱлӱк палалар ӧскір салғаннар. Чуртасха чахсы чол кӧзіт пиргеннер. Оларның полғаны ла, позының орнын таап алып, иптіг чуртап парча.
Кічіг ооллары Александрнаң Аполлон аалда, хоных тӧстеп, малнаң айғасчалар. Александр Канзычаков кресен-фермер хониин азып алған. Аның холында 50 азыра інек, олох син пызо, торбахтар, 13 ат пар. Малларына от пилетеҷең 34 гектар чирі парох. Тоғынҷаң техниказы читкіҷе. Александр тӧреен-ӧскен аалында чуртапча.
Аполлон позының хониин Индіркі Сирде тӧстеп алған. Ол сӧбіре фермазының пазы полча. Пос кӱзінең олар 99 мал ӧскірчелер. Оларның 36-зы - саалчатхан інек. 90 гектар тузаланчатхан чирлері пар. 2016 чылда, гранттар мариинда аралазып, Аполлон Канзычаков 3 миллион ахча алған.
Канзычаков харындастар Таштып аймаанда ай сай иртірілчеткен ярмаркаларда сыбыра араласчалар. Ит, сӱт тамаан сатчалар. Чон Ӧлең чазыдаң килген оолларның ас-тамаан хынып алча. Хынып сиберлеп тимнелген татхыннығ ас-тамах - оларның тоғыстарына чахсы паалағ.
Позымның улуғ нимес чооғымда мин олаңай тоғысчы сӧбіренің чуртазынаңар пас пирдім. Андағлар пістің аалларда кӧп. Олар пасхазына чахсы кӧзідім полчалар.
Автор :
Георгий КУНУЧАКОВ
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 | 3 |
4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 |
11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 |
18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 |
25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 1 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде