САБЛЫҒ ШИРА АЙМААНДА САҢАЙ ЧӀТЧЕ БЕ СЕЕКТӀГ ААЛ?
26.07.2019
Хабарлар
Чир-суубыс мында пасталча. Узах чорыхха сығар алнында чарых сағыстығ пӧгіннер турғысхабыс. Чидер чирге читкенде, кӧрізібіс саңай алысхан, ӧрінер орнына хомзынарға киліскен
ЧИСТЕКТІГ ХЫРАҢАС
Орта чоохтаптырлар. Аалдаң тың даа ырах ниместе чабызах хыраңас. Ээліг чир осхас. Тынанҷаң чабығлығ орын тимнелтір. Іліг іліп, от азыраҷаң чир аннаң хости. Хайди чоохтааннар Шира аймаандағы Хара кӧл аал чӧбінің администрациязында, мында чистек иң пурун пыс парчатхан осхас.
Сыныхтапчабыс. Сынап таа, чистек хызарча. Хайди амзап таа албас. Аннаңар, аар-пеер пас чӧріп, чистек хайдағ чирде чахсы сыхханын кӧрглепчебіс. Олох арада кӧмес хомзынысхлапчабыс: хайди кічіг дее ідіс-кӧнек хада алып албадыбыс. Пілгебіс нооза, Шира аймаа им кӧллерге ле пай нимес, мында чистектің аймағы орта полча. Чазы чирлердең пасха аң-хусха пай тайға-тағларда кізілер матап тынанчалар. Ол даа сылтағнаң Шира чирі туристтерні позынзар матап тартча.
Че ноға Хара кӧл аал чӧбінің ӧӧн специалисттері, пісті Сеектіг аалзар ысчадып, пастарын тӧбін тутчатханнар? Чох, анзы тиктең полбас. Пістің улуғ хомзынызыбысха, Хара кӧл аал чӧбінің пазы Алексей Николаевич Орловты Ширазар хығыртыбыстырлар. Аннаңар Сеектіг аалдаңар ӧӧн специалисттердең не сурастырарға киліскен.
Олар аалдағы улуғ частығларны адағлап пиргеннер, прай сурығларға нандырығ табарзар тееннер.
Тынанҷаң чабығлығ орынның хыриндағы алғым ачыхта хызарысчатхан чистектер дее сағысха тӱзіртчеткеннер - аал чуртағҷылары ноға оларны теербинчеткен, сатпинчатхан полҷаңнар? Тик ахча холға кірче тиирге чарир. Пасха орыннарда, уламох Асхыс аймаанда, пірее сӧбіредегі олғаннар школаа парҷаң кип-азахха ахчаны, чистек ле садып, тоғынып алчатхан осхастар.
ХОМЗЫНЫС
Сеектіг аалда піске орындағы чуртағҷыларның иң улуғ частығларының пірсі Нина Перфирьевна Кагаеваны таап аларға кирек полған. Ол пу аалда тӧреен-ӧскен тееннер. Итсе, Сеектігде аннаң даа улуғлар пар осхас. Че олар пасха кізілернең чоохтазарға, тіл алызарға тың на хынминчалар ба хайдағ. Нина Перфирьевна, тізең, ам даа чітіг сағыстығ. 78 частығ даа полза, хазиина хомзынминча. Хайдағ даа сурығ хоостыра чоохтазарға сыдазар.
Аны таап аларға сағынып, пір тура хыринда тохтабысхабыс. Ізік ас кӧргем, сах андох ікі адай удур сегірген, оңнығ ла хазырланминчалар. Табырах ла тӧдір пазынғам, кӧзенексер кӧрчем. Чох, пір дее кізі сағбаланминча. Тура алнындағы садта ӧс парған нымырт ағазында ам даа кӧк нымырттар. Оңнығ ла хойығ нимес.
Кем-де пісті хығырча. Кӧрзебіс, пір тура азыра ипчі хол саапча. Позынзар хығырчатханға тӧӧй. Андар пастырчабыс. Чағыннап, изеннесчебіс. Анзы, изеннескен соонда, кемні тілеп чӧрчезер тіп сурча. Піске Нина Перфирьевна Кагаева кирек тіпчебіс. Пеер хайдағ кирекнең килгенібісті піліп алғанда, ӧрін тее партыр.
- Пірдеезінең хорыхпинчам, прай чоохтап пирербін, - холларын аар-пеер пулахтадып пастабысты ортымах частығ ипчі.
Танысчабыс. Марина Владимировна Янгулова полтыр. Аалда махтанҷаң, поғдархаҷаң хайдағ нимелер пар тіп сурғанымда, аның сырайы саңай алыс парыбысхан. «Олар пір дее сағып полбастар пісті мыннаң парыбызарын», - улуғ хомзыныста чоохтанған ол.
Аны истіп, хахап таа парғам. Че хаҷан Марина Владимировна, хол салааларын ээлдіріп ала, оларның аалында садығ туразы даа, клуб таа, школа даа, имнег пӧлии дее чоғыл теенде, хахабас позым хахап парғам. Хайди андағ ниме полар амғы туста? Аалзар кірчетсе, олған площадказы орта полча. Автобус сағыҷаң орынның хыринда «Магазин» пазылых тура кӧрінче. Андағ полза, нимее іди хомзын парды орындағы чуртағҷы?
ПОЧТА ТОҒЫНҶЫЗЫ
Ол туста хонҷых тура хыринда «Почта» пазылых машина тохтабысхан. Ибдең чиит ипчі сых килді, машинадағыларнаң изеннесче. Хайдағ-да сурығ пирілгенде, холларын чаза тутхлапча. Прайзы даа піссер сыныхти кӧрче. Аннаңар оларзар пастырғам. Изеннескен соонда, хайда тоғынчатханымны искірчем, почта тоғынҷыларынаң чағын танызып аларға харасчам. Машинадағы иреннер изеннесчелер, че танызарға хынминчалар, тоғыс хоостыра чарабинча тіпчелер. Анаң турадаң сых килген чиит ипчее хайдағ-да тудынҷах пирібіскеннер, хыйа ойлада халғаннар, пасха аалзар маңзырапчабыс тееннер.
*************************************************************
Статьяны толдыразынаң хығырып аларға сағынчатхан улусха "Хабар" газетаның PDF- кӧрiмiне пазын саларға чӧптепчебiс пу страницада - http://khakaschiry.ru/gazetaa-pazynys.php
Статьяны толдыразынаң хығырып аларға сағынчатхан улусха "Хабар" газетаның PDF- кӧрiмiне пазын саларға чӧптепчебiс пу страницада - http://khakaschiry.ru/gazetaa-pazynys.php
Редакцияның адрезi:
655017, Ағбан г.,
Щетинкин орамазы, 34,
www.khakaschiry.ru
e-mail: stranahabar@mail.ru
655017, Ағбан г.,
Щетинкин орамазы, 34,
www.khakaschiry.ru
e-mail: stranahabar@mail.ru
Автор :
Анатолий СУЛТРЕКОВ Сомнар Дмитрий СУНЧУГАШЕВТИ
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 |
2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 |
9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 |
16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 |
23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 |
30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде