ХАКАС ТІЛІ ЧЫЛЫН ХАЙДИ ТАНЫХТИРБЫС?
05.02.2020
Хабарлар
2020 чыл - Хакас тілі чылы. «Хабар» газетаның «Сарчын» клубы Хакас тілі чылына чарыдылған тоғазығларны иртіріп пастапча. Пастағы аалӌыбыс - Хакасияның национальнай паза территориальнай политика министрі Михаил Побызаков. Тоғазығны тиктең нимес Михаил Анатольевичтең пастирға чаратхабыс. Республикада Хакас тілі чылын иртірерін ӱлгӱ синінде пу министерство ӧӧн нандырығ тутча. Аннаңар министр пу чыл хайдағ танығлығ киректерге пай поларын чарыт пирген паза хабарӌыларнаң чоох алысхан
Тӧреен тілібіске чарыдылған чыл республикабыстың тархынында хаҷан даа полбаан. Аннаңар 2020 чыл піске мының алнындағы чылларға тӧӧй полбасха кирек. Че чылның пастағы айы ирт тее парды. Кӧбізі Хакас тілі чылы пайрамни азыларын сахтапча полар. Итсе-де, хай пірее аймахтар, организациялар, танығлығ чылны пос алынҷа азып, ол-пу мероприятиелерні иртіріп пастабысханнар. Хайди чоохтапча Михаил Побызаков, республикада Хакас тілі чылы азыларына алынҷа улуғ пайрам иртірілері кӧрілбинче. Аны муниципалитеттер амох иртіріп пастирға киректер.
- Хакасия пазы Валентин Коновалов 2020 чыл Хакас тілі чылы тіп чарлаан Ӱлгӱ саринаң тӧреен тілібіске улуғ хайыг салылчатханда, ӧріністіг. Сағынчам, полған на муниципалитеттегі ӱгредіг, культура паза даа пасха организациялар танығлығ чылны амох таныхтап пастирға киректер. Пу чыл прайзына танығлығ чыл ползын, - чооғында таныхтаан Михаил Анатольевич.
Пу чылны таныхтир план тимнепчеткенде, министерствозар аймах организациялардаң 100 азыра ол-пу сағыс-кӧріс кірген. Оларны ӱгредіг, наука, культура, нациялар аразындағы хайызығлар паза СМИ темаларына чарарға чарир. Амды полған на организация позының кӧріл парған планынҷа тоғынча. Хакасияның национальнай паза территориальнай политика министерствозы, тізең, пӱӱл хакас тілінің толковай сӧстігін паза Владислав Торосовтың пастаа хоостыра Хакасия энциклопедиязының 3-ҷі книгазын сығарарға пӧгінче.
- Толковай сӧстік хакас тілінең айғасчатхан алай хакас тілін ӱгренчеткен специалисттерге, студенттерге, ӱгренӌілерге улуғ туза ағылар. Энциклопедия чонда улуғ кирексіністе полар, - теен Михаил Анатольевич.
Хакасияның национальнай паза территориальнай политика министерствозына Россияда чуртапчатхан чоннарны піріктірҷең, ынағластырхан федеральнай агентство республикада ол-пу мероприятиелерні иртірерге ахча пирче. Ирткен чылда Хакасияа 80-ҷа мероприятие иртіреріне ахча позыдылған, пӱӱл, тізең, пирілген ахча Хакас тілі чылына чарыдылған мероприятиелерге кӧстелген.
- Піс «2020 чыл - Хакас тілі чылы» баннерлер тимнеп саларға пӧгінчебіс, орындағы телевидениелерде хакас передачаларның санын алғыдарға кӱстенербіс. Ідӧк тіл сурии хоостыра Хакас хазна университедінің учёнайларынаң хада істезіглер, наука-практикалығ конференциялар иртірербіс, - чарытча министр.
Республикада чылдаң чылға иртірілчеткен хакас мероприятиелер пӱӱл иртірілерӧк. Олар - фестивальлар, чайаачы марығлар, олимпиадалар, мастер-класстар паза даа пасхазы.
- Пӱӱл чапсых паза хакас тілін хайраллирына улуғ хозым итчеткен наа кӧстег турғысчазар ба, хайзын нинҷе-де чыл пазынаң «Ол Хакас тілі чылында пасталған алай иділген» тиирге чарир полар? - сурығ пирген «Хабар» газетаның ӧӧн редакторы Радион Сунчугашев.
- Тиксі алза, пістің министерствозар Хакас чылын иртірердеңер аймах сағыс-кӧрістер, чӧптер кірген. Олар прайзы даа тӧреен тілібісті хайраллирына кӧстегліг. Че оларны прайзын чуртасха киріп алар оңдай амды чоғыл. Оларны килчеткен дее чылларда чуртасха киріп одырарға чарир. Пӱӱл, тізең, піс пастағы классха килген ӱгренҷілернің аразында марығ иртірерге пӧгін тутчабыс. Хакас тілінең чахсы чоохтасчатхан олғаннарның сӧбірелеріне ахчалығ сыйых полар. Иң пастап мындағ марығ Пии аймаанда иртірілген, пу чылдаң, тізең, тиксі республикада. Пу кирекке 1 млн 500 муң салковай кӧріл парған, - нандырған Михаил Побызаков.
Минің кӧрізімнең, Хакасияда 2020 чыл Хакас тілі чарлал парғанда, ол иң пурун піске, хакас чонға, олаңай чыл полбасха кирек. Ӱлгӱ піске тӧреен тілібісті, хайраллап, тилідерге чахсы оңдай пирген. Піске аннаң орта паза толдыразынаң тузалан халарға кирек. Хайди чооғында таныхтаан Хакасияның национальнай паза территориальнай политика министрі Михаил Побызаков, прай чӧптерні, илбек сағыстарны чуртасха кирерге сағыс пар, че амды республикада ахчанаң киректер чахсы ла нимес.
Че, итсе-де, тӧреен тілібісті хайраллап халар ӱчӱн піске ахча кирек пе? Чох! Піске аннаң чоохтазарға ла кирек! Ибде, тоғыста, чон аразында... Пос тілін хомай пілчеткеннерге хакас газетаны, телевидениені, радионы хығырарға, кӧрерге паза истерге чарир.
Тиксі алза, тоғазығда республика газетазының тоғынҷылары Хакасияда хакас кінін пӱдірердеңер, Ағбан городтың омазын хакас оңдайли чазирдаңар, парк тӧстирдеңер, аалларда школалар пӱдірердеңер, автобус тохтағларын хакас хоостарнаң хоостирдаңар сурығларны ӱзӱргеннер.
«Хабар» газетаның тоғынҷылары тіл суриина кӧні теелчеткен Хакасияның министерство-ведомстволарының, халых организацияларның устағҷыларынаң, специалисттерінең тоғазарын аннаң андар узарадар. Полған на аалҷынаң піс чазыт чох чоох алызарбыс, ол-пу ағырсымнығ сурығларны кӧдірербіс. Сірерге дее, аарлығ хығырығҷылар, пістiң чооғыбысха хозыларға чарир. Сірернің Хакас тілі чылы хоостыра сурығлар паза чӧптер пар полза, редакция приемнайынзар сығдырадыңар, пазыңар. Кем пістің аалҷыбыс поларын, тізең, піс газетада азынада искір турарбыс.
Автор :
Оксана СУНЧУГАШЕВА
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
31 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 |
7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 |
14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 |
21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 |
28 | 29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде