ПӦЗІК ПААҒА СЫН АС-ТАМАХ АЛЫЛЧА БА?
04.08.2021
Хабарлар
Кӱн сурии. Хакасия правительствозы ікінӌі чылы республиканың социальнай учреждениелерінзер читірілчеткен ас-тамахты аларын иптирінҷе тоғыс апарча. Наа ӱгредіг чылы алнында пу сурыға алынҷа хайығ айландырылды
Ікі чыл аразына иртірілген сыныхтағлар город-аймахтарның социальнай учреждениелерінзер ас-тамах аларынӌа илееде сидіксіністерні сығарған. Аннаңар чоох парған пу сурыға ӧнетін чарыдылған чыылығда. Хакасия пазы Валентин Коноваловтың устаанынаң анда араласханнар аның орынӌылары Ирина Войнованаң Ольга Пономарева, аал хонии паза ас-тамах министрі Сергей Труфанов, ӱгредіг паза наука министрі Лариса Гимазутина, садығларда чӧптезіг киреен хайығда тударынӌа хазна комитедінің кнезі Дмитрий Бученик, Хакасия прокуроры Сергей Фирсов, Хакасияӌа УФАС пастығы Ксения Лебедева паза пасхазы.
- Ӧӧн сидіксіністер ас-тамахты аларында марығлар иртірілбинчеткенінең палғалыстығ, салтарында олар пӧзік паанаң паза кирексіністерге киліспинчеткен синніг читірілчелер, - чарытхан Валентин Олегович. - Кӧзідімге, чырғалда сӱттің ортымах паазы 55 салковай полза, школаларзар аны 84 салковайға, пірееде аннаң даа аарлыға алчаттырлар. Ол, тізең, илееде бюджет ахчазы. Ниме піс анаң кӧрчебіс: муниципалитеттер счеттар чабых тіп хоптанысчалар, че постары ӱзӱрлирдеңер сағынминчалар даа. Олох туста пістің пӧгінібіс, ас-тамах паазын тӱзірчетсе, паалар читірілчеткен ниме синіне теелбезін хайығда тудары.
Хакасияның садығларда чӧптезіг киреен хайығда тударынӌа хазна комитедінің кнезі Дмитрий Бучениктің искіриинең, муниципальнай пӱдістер илееде чыл социальнай учреждениелерге ас-тамахты идінӌектердең кӧні садыс парирлар. 2020 чылда ас-тамах тиксі 360 миллион салковайға алылған, пӱӱл пастағы чарым чылға - 157 миллион салковайға. Хакасия пазы Валентин Коновалов сӱт пӧзік паанаң алылчатханын кӧзідімге пирген. Іди тоғынчалар Ағбан пилтірі, Асхыс паза Шира аймахтарында. Полған на учреждение сӱтті позы алынӌа садысча. Мында сӱт паазы чырғалдағызынаң ікі хати пасхалалчатса, эӌігей пис хати аарлыға алылчаттыр: чырғалда аның паазы пір килограмм ӱчӱн 160 - 190 салковай полза, Таштыптағы пірее учреждениелер аны 540 салковайға алчалар, Тазоба пилтірінде - 521 салковайға, Ағбан пилтірінде - 511 салковайға.
Че «иң сидік» ас-тамахха ах хайахты санирға чарир: пастағызын, аны пӧзік паанаң садысчалар (чырғалда аның ортын паазы 342 салковай полза, учреждениелер аны 750 - 840 салковайға садысчалар), ікінӌізін, удаа ах хайах орнына поралыстырған «хайахты» читірчелер. Хайди кӧрчебіс, пӧзік паа сын ах хайах читірілеріне теелбинчеттір.
Фальсификатты хыйа идер пӧгіннең Хакасияның аал хонии паза ас-тамах министерствозы социальнай учреждениелерзер читірілчеткен ас-тамахты сыныхтаӌаң ӧнетін компания тапхан. Ирткен чылда сыныхтаға алылған 50 ас-тамахтаң 24-і алай 48 % кӧрілген синге нандырбаан, пӱӱл 151 ас-тамах сыныхталған, 40-ы алай 26,5 % кирексіністерге нандырбаан. Министр Сергей Труфановтың кӧрізінең, пу тоғысты ӧткін апарарға муниципалитеттер саринаң хайыныстар чидіспинче. Олар сыныхтағ иртірерінӌе сурыныстарнаң асхынах айланчалар, итсе, оларны иртіреріне республиканың финанстар министерствозы ахча пирче. Ағаа хоза, аал хонии министерствозы арығ ит, сӱт ас-тамаан, чир тамаан сығарчатхан орыңдағы идінӌектернің пічиин тимнеп салған. Ол искіріг учреждение устағӌыларына паза муниципалитет пастарына читірілген.
Олох туста ас-тамах пӧзік паанаң алылғаннаңар сизіндіріглер право хайраллаӌаң органнарзар читірілген. Олар сайбағларны ілезіне сығарарға киректер. Прокурорның таниинаң, удаа устағӌылар алынӌа идінӌектернең ӧӧркі пастыхтың «чӧбінӌе» чӧптесчелер. Істезіг тузында олар сым полчалар. Сурығлар, тізең, кӧп сығысча.
Республика пастыхтары прай пу сидіксіністерні пӧкчең пір чол кӧрчелер: муниципалитеттерге садығларны пірге иртірерге. Олох туста орындағы ас-тамах сығарчатхан идінӌектерге паза фермерлерге хайарға, аның ӱчӱн полған на аймахтағы учреждениелерге садығлар пірге иртіріл турар. Лариса Гимазутина пу оңдай иң артых тіп санапча. Хай пірее ӱгредіг учреждениелеріне ирткен чылдаң сығара ас-тамах пірге чахылча. Сағам ол чӧпсіністіг ле салтарлар пирче.
Ӱгредіг чылы чағдабысханда, республика ӱлгӱлерін пу сурығ уламох сағыссыратча. Республика бюджедіне ахча ӱзӱрлирге кирек, че иң улуғ сағыссырас палаларға: оларның хазыхтары арығ чиис чеенінең палғалыстығ нооза.
Автор :
Наталья СУБРАКОВА
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
30 | 31 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 |
20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 |
27 | 28 | 29 | 30 | 1 | 2 | 3 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде