ПІРГЕ ТОҒЫС ТУРҒЫСХАН ПӦГІННЕРІБІСТІ ЧУРТАСХА КИРЕРГЕ ПОЛЫЗАР
09.10.2019
Хабарлар
«Кимдегі Сибирь». Хакасия пазының орынӌызы тоғызын толдырчатхан Ирина Войнованың устаанынаң республика делегациязы Россияның финанстар министерствозындағы чыылығдаң чахсы салтарларнаң айланған
- Ирина Ивановна, чоохтап пиріцер, Москвада «Кимдегі Сибирь» килкім инвестиция проектінҷе чыылығда Хакасия хайдағ проекттернең араласхан?
- Хазнаның ӧӧн городында піс «Ағбан - Бийск» (транспорт коридорының) чол пӱдірии» проектті арачылаабыс, «Логистика кінін паза рапс сығарызын, аның экспортын тӧстирі» проектнең паза Хакасияда, ідӧк хондых регионнарда туризм тилізін піріктірчеткен концепциянаң таныстырғабыс. Пу концепцияда «Илбек Сойан-Алтай хурчаа» регионнар аразындағы турист чолы кӧзіділген, хайзына хабазарға чаратхан Россияның финанстар министрінің орынҷызы Андрей Иванов. Турист чолы алты субъект піріктірче: Хакасия, Алтай паза Тыва республикаларны, Алтай, Хызылчар крайларын, Кемеров облазын.
- Хайдағ чахсы сариларынаң пу проекттер федеральнай пастыхтарның хайиин тартханнар?
- Нинҷе-де регион араласчатхан килкім проекттер хаҷан даа хайығ тартчалар. Пірге тоғыс чағын итче паза піріктірче, ідӧк проекттің прай араласчыларының тилізіне улуғ кӱс пирче.
Федеральнай кін Ӱстӱнзархы Сибирьнің паза Ангара-Ким макрорегионнарның регионнар аразындағы турист чӧптерін тилідерінде концепцияны чуртасха кирерге инфраструктура тӧстиріне ахча пирерге тимде: чолларға, чарытхы линияларына, суғны арығлаҷаң пӱдіріглерге паза чылығ пирҷең сетьтерге.
Аннаң пасха, Ағбан - Бийск чол Хакасияның паза Тываның экономиказына кӧріндіре чахсы теелер. Транспорт чолы хызырылза (аның узуны 1200 километр орнына 435 полар), пістің ниме-ноолар пасхазының хыринда хай-хай чахсы оңдайларда сығарылар.
- «Ағбан - Бинск чол пӱдірии» проекті паза Ағбан - Ах тобырах чолның синін кӧдіргені Хакасияның паза Сибирьдегі пасха регионнарның экономиказына хайдағ оңдайлар асча?
- Ағбан - Бийск чол, таарлағ паза пассажирлерні тартарында тус паза ахча хорадығларын хызырып, Хакасияны Алтай Республиканаң, Алтай крайынаң, Новосибирск паза Кемеров областьтарынаң піріктірче. Аннаң пасха, Тыва, Хакасия паза Хызылчар крайының ӱстӱнзархы чардығы Новосибирсксер, Омсксар, Уралның паза Ортызындағы Россияның регионнарынзар сала хысха чолға чидінер. Автомобиль чолы мыннаң мындар Сибирь регионнарын хырығларны кисчең Хандагайты тӧстелер орында Моол чирінең паза Хыдаттың Синь-цзян-Уйгур автоном аймаанаң піріктірчеткен чолға кірер.
Пу проекттерні - Ағбан - Бийск чол пӱдіриин паза, Ағбан - Ах тобырах чолны тыхтап, хырығларны кисчең Хандагайты орынны тӧстирін - тиксі чуртасха киргені уғаа пӧзік салтарларға ағылар. Хакасияда транспорттарға аймах полызығлар пирчеткен кіннер тӧстирге чарир. Пістің республиканың ыраххы аал-поселоктарынзар чол тартыбызарға оңдай полар. Моол чирінең хырығларны кисчең Хандагайты орын тӧстелзе, транспорт коридорлары пірікчеткен орыннарда логистика кіннерін асчаң оңдай полар. Андағ логистика кіннерінің пірсі - рапсты хайраллаҷаң паза тимнеҷең кін. Ол Хакасиядаң, Хызылчар крайының ӱстӱнзартын, Кемеров облазынаң паза Алтай крайынаң рапс ӱренін пір орында чыырға паза экспортха ызарға полызар.
Мындағ кіннерні тӧстеені чир ис-пайынаң паза тимде ас-тамахнаң палғалыстығ нимес отрасльларны кӧдірерге полызар, хайзылары сығарған ниме-нооларын ӱстӱнзархы саринзар, Моол чирінзер, Хыдатсар паза Ӱстӱнзархы Кореязар, ызарға сидіксінче.
Пістің хазнаа ідӧк регионнар паза хазналар аразындағы палғалыстар уғаа кирек. Логистика туризмні паза аал хонии промышленнозын тилідерге, импорт орнына ниме-ноо сығарарға, пос сығарған аал хонии ас-тамаан хырығ озаринзар садарға полызар.
- Хакасия правительствозы алнында пу чағында хайдағ пӧгіннер турча?
- Хакасия пазы Валентин Коноваловтың устаанынаң піс республиканың 2030 чылға теере чон чуртазының паза экономиказының тиліс стратегиязын кӧрібіскебіс. Республика правительствозының пӧгіні - наа экономика пӱдізіне кірері, тимде ниме-ноо кӧстеенең хыйа парары, кластерлерге тӧстенчеткен политиканы чуртасха кирерге паза, предприятиелернің конкурент пол полар оңдайларына тӧстеніп, наа сығарыстар пастирға. Пу стратегия хоостыра Хакасияда национальнай паза инвестиция проекттері амох чуртасха кирілчелер, бизнеске льготалар кӧріл парған.
Пӱӱнгі кӱнде экономиканы пасха кӧстеглерҷе тилідер сурығлар кӧрілген оңдайларда пӧгілче. Хакасияның чахсы тилир оңдайлығ экономика секторларының - туризмнің паза аал хонииның - тиліс концепциялары тимнелче. Аннаң пасха, турист орыннарын тилідерінде планнар тимнирінде тоғыс апарылча, киректелчеткен инфраструктураа проект-смета пічіктеріне ахча бюджетте кӧрілче, бизнеске чахсы оңдайлар тӧстелче.
- Хакасияның экономиказы пӱӱнгі кӱнде уламох хабазығ кирексіпче. Пістің республикаа «Кимдегі Сибирь» килкім инвестиция проектінің паза Ангара-Ким макрорегионның тилізі хай син тузалығ полар? Иң чахсы салтарларга чидер ӱчӱн, ниме киректелче?
- Ангара-Ким макрорегион - уғаа алғым оңнағ. Россияның чирлерін тилідерінде стратегия хоостыра 12 макрорегион таныхталған, ол санда Ангара-Ким макрорегион, хайдар Тыва, Хакасия, Хызылчар крайы паза Иркутск облазы кирілгеннер. Ангара-Ким макрорегионның тиксі тилізі макрорегиондағы экономиканың пӱдізін алыстырарға, регионда сығарылчатхан ниме-ноо санында (ВРП-да) ниме-нооны тимнепчеткен сығарысты алғыдарға паза ниме-нооны аныпчатхан отрасль синін хызырарға, инфраструктураны паза социальнай сфераны тилідерге, инвестиция идеріне хабасчатхан хоза оңдайлар тӧстирге паза тоғын полар чуртағҷыларның кӧсчеткенін хызырарға полызар.
Амды Россия президенті чахииның паза Ангара-Ким макрорегионның чон чуртазының паза экономиказының тиліс стратегиязының проекттері тимнелче, соонаң хазна программазы тимнелер, хайзына ахча федеральнай кіннең паза регионнаң позыдылар. Хакасияда тоғысчы ӧме тӧстелген, хайда республика министерстволарының паза «Кимдегі Сибирьнің тиліс корпорациязы» АО-ның хакас офизінің кізілері хада-пірге тоғынчалар. Пу ӧме Ангара-Ким макрорегионны тилідерінҷе чӧптерін тимнеп салған, хайзыларын наа законнар, чарадығлар тимнирінде санға аларға киректелер.
Пістің ӧӧн пӧгінібіс - экономиканың тимде ниме-нооға тӧстенминчеткен секторны тилідеріне кӧстелген инвестиция проекттеріне хабазары паза наа синге сығарары. Республиканың прай министерство-ведомстволарының паза «Кимдегі Сибирьнің тиліс корпорациязының» хакас офизінің пірге тоғызы турғысхан пӧгіннерібісті чуртасха кирерге полызар.
Автор :
Наталья СУБРАКОВА
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 |
7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 |
14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 |
21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 |
28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 | 3 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде