Пар нименең тузаланып пілерге кирек
29.05.2024
Хабарлар
«Искож» индустриальнай паркты тӧстирінең таныстырча устапчатхан компания директоры Дмитрий Трибой
Тиліс чӧбі. Хакасияның тиліс чӧбі теестегі чыылығда республика пазы Валентин Коноваловтың устаанынаң нинҷе-де инвестиция проектін ӱзӱрібіскен
Лигнинні чох идерге
Ағбан пилтірі посёлок тастындағы промышленность чирлерінде гидролизнай лигнин чыыл парған. Хакасияның чир-чайаан ис-пайы паза экология министрі Владимир Лебедевтің искіриинең, ол 55 гектарда орныхча. 5-ҷі класс хорғыстығ сӧп-сапха кірчеткен ниме-нооның сині 890 муң тонна чыылған тіп паалалча. Аны чох идер оңдайларның пірсі – одынҷаң брикеттерні сығарары. Аның чахсы сари – ол киизер оолығ ниме-нооны сығарбинчатханы. Че министрнің таниинаң, одынҷаң брикеттің паазы хара тастинаң пӧзік, салтарында, аны чуртағҷылар аларға тың на ынабинчалар.
Инвестиция проектінің пастағҷызы «Фортуна-Инжиниринг» ООО полча. Проекттің ӧӧн сағызын Хакасияның тиліс чӧбінің араласчыларына читір пирген компанияның устағҷызы Сергей Ткач. Чоохтирға кирек, пу пірігіс проектнең писче чыл айғас парир, че брикеттер ам даа сығарылғалах. «Ниме чидіспинче?» – сурғаннар чӧптегілер инвестордаң. «Тиріг», – нандырған Сергей Павлович. Че, министерство искіриинең, пӱӱнгі кӱнге теере пірігіc киректелчеткен тирігдеңер искірігні читірбеен. Инвестор, пір сығарысха тӧстеніп, нинҷе-де сығарыснаң айғазарға пӧгінче: теплица тударға, чылығ полызиинаң чарытхы сығарчатхан станцияны пӱдірерге, майнинг фермазын тӧстирге, удобрение сығарарға, палых ӧскірерге, ағас кизерге паза аннаң ниме-ноо сығарарға. Пу сығарыстарның чардығына чарытхы кӱзі киректелер, чардығына – чылығ. Хайдаң прай ол ниме алылар?
Хакасияның экономика тилізі министерствозы проектке хабазар чӧпнең сыххан. Республика пазы Валентин Коновалов анзынаң чарасхан, че нинҷе-де кирексініc турғызарға чӧптеен:
– Піс кӧрчебіс, одынҷаң брикеттер чир-чайаанға ӱрег ағылбинчалар, че аның сығарызы чир-чайаанға хайди теелче? Аны істезібізерге кирек. Ол – пастағызы. Ікінҷізі – сығарыс паазы. Нимедең ол пӱтче? Сағам піс кӧрбинчебіс: хайдағ тирігде брикеттер тимнелче, нимедең ол пӱтче? Тимде брикет хай син чылығ пирче? Аның ӱчӱн сыныхтағ иртірерге сурынчабыс: 20 тураны таллап, оларны брикетнең одынарға. Пірігіс 100 тонна позытсын.
«Гладенькаяны» нааҷылирға
Чағынғы чылларда «Гладенькая» спорт-отельде улуғ алызығлар кӧрілче. Олардаңар искір пирген «Проект «Долина Бабик» ООО устағҷызы Виктор Смоловский. Хакасияның чир паза ис-пай хайызығларынҷа министерствозынаң чӧптезігҷе пірігіс 234 гектар чир алып алған. Ол чирде тӧрт чылтыстығ шале оңдайлығ 68 номерліг отель пӱдірілер, анда ідӧк 100 орыннығ ресторан орнығар. Глэмпинг-паркта 30 тура паза устағ-полызығ кіннері турғызылар. Тынанарға килгеннерге СПА-полызығлары читірілер, пағ лабиринттері тоғынар, мындох аймах транспорт паза хоза тиріглер арендаа пирілер. Проекттің халғанҷы чардығы – наа канат чолларын пӱдірері.
Виктор Петрович, чирдең пасха, ідӧк инфраструктура хабазиина паза налогтарҷа льготаларға ізенче. Ағаа хоза, пу наада «Жарки» базаны нааҷылирына федеральнай кредит аларынҷа чӧптезігде хол салылар осхас. Пу база ідӧк Бабик ойымында орныхча, ээзі, тізең, пір. База, нааҷылалып, курорт чіли тоғынып пастир.
Сурығларға нандырып, инвестпроект пастағҷызы таныхтаан, «Гладенькая» спорт-отельде 2019 чылда тиксі 39 муң кізі тынанған полза, 2023 чылда – 117 муң кізі. Ол, тізең, тынағ орынның оңдайларының 62 %. Тохтағ орыннарына пу кӧзідіг пӧзік саналча. Алында аны саналығ чылчатханнарға тынағ орны тіп санаҷаң ползалар, амды ол чыл ибіре чуртағҷылар хайиин тартча: ат фермазы, квадроцикллер прокатха пар. Аалҷылар кіні тоғынча. Чорыхчылар спорт-отельдеңер туроператорлардаң піліп алчалар.
Тиліс чӧбінің араласчылары хай пірее читпестерге хайығ айландырғаннар: чолға паза чииске. «Гладенькаязар» парчатхан чол ээзі «Саянмрамор» полтыр. Чорыхчылар кӧңнін ол тӱзірче. Олох чол Богословка аалзар парча, аалдағы ӱгренҷілерні Ымайзар школаа тарт чӧрчелер. Сағам республика правительствозы ол чол суриин пасха чӧптезіглерҷе ӱзӱрче. «Гладенькая» спорт-отельнің позының рестораны пар, че пӱӱнгі кӱнде аның чиизі прайзының на кӧңніне кірбинчеттір. Аннаңар чӧп пирілген, тимнелчеткен чиисті чахсыландырарға паза хакас чонның ас-тамаан кирерге.
Проектке хабазарға чарадығ алылған, че чол суриин пӧгерін республиканың кӧстегліг министерстволары, Саяногорск город устағ-пастаа паза инвестор алынҷа хайығда тударлар.
Комбинатха – наа тыныс
Харатас городта ИСКОЖ комбинадының цехтары ээн турчатханы чуртағҷыларны сағыссыратхан. 2013 чылда предприятие банкрот полыбысханнаң сығара анда хайдағ-да кӧріндіре хайыныстар чох полған. 2021 чылда «Легальный бизнес» ООО (Челябинск г.) Харатастағы хара резина цеғының туразын садызып алған. 2022 чылда ол тураның экспертизазы иділген. Алында компания ол тураны тооза сайабызарға пӧгінген, че сыныхтағ тірӧстерні пиктебізерге чарир тіп кӧзіткен. Аннаңар амды нааҷылағ тоғыстары апарылар. Комбинат орнында индустриальнай парк тӧстир ӱчӱн 400-че миллион салковай киректелер тіп санан салтыр устапчатхан компания. Инвесторларның пос парызы пар даа полза, пу проектке ахчалары чидіспес, аннаңар олар хазна хабазиина ізенчелер.
Пӱӱнгі кӱнде индустриальнай паркты ікі чир участогында орныхтырарға пӧгін турча: пірсі – цех орныхчатхан чирде, ікінҷізі – котельнай чирінде. Полғанында ла чарытхы кӱзі пар, тиксі 18 МВт. Устапчатхан компания индустриальнай парктың резиденттеріне кирексіністерні паза тоғынар оңдайларны тимнепче. Директор Дмитрий Трибойның искіриинең, аймах кӧстегліг кічіг паза ортын пос киреен кирерге пӧгінчелер, ол санда экологияны чахсыландырчатхан сығарыстарны, искіріг технологияларын, логистиканы паза пасхазын.
2024 чылда, пу чағында, инвестор пастағы инвесторны кирерге тимде. Анда даннайларнаң тоғынчатхан кін (ЦОД) тӧстелер. От айында ікінҷі проект чуртасха киріліп пастир: мобильнай ЦОД-тарға паза глемпингке тураларға контейнерлер сығарызы. Пу проекттерні чуртасха кирерге инвестор 2024-2025 чылларда 63 миллион салковай позыдарға пӧгінче. Устапчатхан компания пӱӱнгі кӱнде пасха компаниянаң чарытхы ӱчӱн «чааласча». Таластар чарғыда парча. Ідӧк пірігіс Харатас город устағ-пастаанаң сидік сурығларҷа чӧптезіглер апарча. Сағам пілісче осхастар.
Валентин Коновалов проект пастағҷыларын парктың ӧӧн кӧстее сығарыс полчатханына хайығ айландырған паза ағаа тудынарға киректеен.
Индустриальнай парк тӧстир ӱчӱн ідӧк Россияның промышленность паза садығ министерствозында аккредитация иртерге кирек. Анзына устапчатхан компания ідӧк тимнен парча.
«Изербель» – наа тынағ орны
Тынағ орнына чарыдылған паза пір инвестиция проекті – «Изербель» культура паза тынағ паркын тӧстирі. Ол ідӧк Саяногорск город чирінде орныхча. Проектнең таныстырған «Амай Групп» ООО кізізі Максим Винокуров. Аның искіриинең, идінҷек тастал парған тулғорны иптеп пастабысхан. 2021 чылдаң пасти тулғор ӧзімнердең, аның тӱбі сӧп-саптаң арығлалған. Сах андох ол орындағы чуртағҷыларның хайиин тарт сыххан. Ирткен чылда кимеҷектер паза катамараннар алылған. Чон тулғорзар хынып тынанарға кил парча. Чарда беседкалар, чилеңместер турғызылған. Хоза аймах ағазахтар, чахайахтар паза оттар одыртылған. Паркта сӧп-сапты алынҷа чығҷаң контейнерлер турча. Мыннаң мындар идінҷек машиналар турғысчаң орын паза чонға чиис тимнеҷең орын пӱдірерге пӧгінче, че ол тоғыстарны толдырар ӱчӱн чир суриин чарат саларға кирек. Сидіксініc ӱс аймах кӧстегліг чир тузаланысха кирілгенінең палғалыстығ полтыр: суғ, арығ паза город чирлері. Ӱлгӱ органнарына сурығны пӧгеріне хабазарға чахығ пирілген.
Чыылығда ідӧк республикадағы город-аймахтарның муниципалитеттернің инвестиция стандарттарын тӧстепчеткені ӱзӱрілген. Хакасияның инвестиция тилізі агентствозының устағҷызы Римма Мальчикованың искіриинең, сағам город-аймахтарның 45 проценті ле кӧрілген пӧгінге тудынча. Валентин Коновалов тиліс чӧбінің чыылығларын сӧӧ тартынчатхан город-аймахтарның сан пирістерінең пастап турарға чӧпнең сыххан.
Сом Альбина Чистогашевани
Автор :
Наталья Сюптерекова
| Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
| 27 | 28 | 29 | 30 | 1 | 2 | 3 |
| 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 |
| 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 |
| 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 |
| 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде
