Экскурсия. «Хакас чирі» республика газетазының редакциязында «Пастағылар чӧрімі» араласчылары ааллааннар

«Хакас чирі» республика газетазының редакциязында, «Пастағылар чӧрімінің» «Медиа» профориентация кӧстеене хабазып, олғаннарға экскурсия иртірiлген. Піcте ааллааннар «Пастағылар чӧрімінің» араласчылары – Хакас национальнай гимназияның 10-ҷы «В» клазының, 6-ҷы клазының паза Ағбан городтың 22, 10 №№ школаларының ӧткін ӱгренҷілері. Олғаннарны хакас газетазының тархынынаң, пӱдізінең паза тоғыс оңдайынаң таныстырған ӧӧн редактор орынҷызы Наталья Сюптерекова.

Экскурсия ікі чардыхтаң пӱткен. Пастағызында олғаннар газетаның тархынынаң, аның тоғыс оңдайларынаң паза чапсых тоғыстарынаң танысханнар, ікінҷі чардығында редакцияҷа экскурсия ирткен. Республиканың хакас тілліг газетазының тархыны 1927 чылдаң Минсуғдағы «Власть труда» газета хойнынаң пасталча. Аның істінде газетабыстың пастағы номері 1 хандыхта сыххан. Ол тустаң сығара хакас газетазы ӱзігі чох 97 чыл сых парир. Че редакцияда аның иргі номерлері 1942 чылдаң на сығара хайраллалча. Ол тустаң сығара пӱӱнгі кӱнге теере газетабыстың аймах чыллардағы сығарыстарын пос хараанаң кӧріп аларға чарир. Олғаннар Илбек Ада чаа чыллары тузында сыххан «Хызыл аал» чыындызын, 1959, 1977 чыллардағы «Ленин чолы» чыындызын, 1992 чылдағы «Хакас чирі» газетаны паза «Хабар» газетаның пастағы паза халғанҷы номерлерін хынып кӧрглееннер.

Чапсыстығ, национальнай гимназия директорының чӧпчізі Анна Тодышева «Ленин чолы» газетаның номерлерінің пірcінде сомда тай ууҷазын кӧр тапхан. Тай ууҷазы совхозтың махтаға турысхан тоғынҷызы полтыр, аннаңар аның сомы газетабысты чазапчатпас па! Пархазы, тізең, анзына уғаа чапсып парған паза ӧрінген. Сах андох, сомға суурып, ол искірігні іҷезіне ысхан.

Аннаң андар олғаннарға редакцияҷа экскурсия иртірілген. Культура пӧлии редакторы, «Хола пырғыҷах» хоза сығарыс редакторы Татьяна Тютюбеева, ӱгредіг пӧлии редакторы, «Чиит тус» хоза сығарыс редакторы Оксана Котюбеева хабарҷы тоғызынаңар чоохтааннар, хоза сығарыстарның пӱдізін, тузазын таныхтааннар, олғаннарны пічіктер пазарға хығырғаннар. Хакас газетаның редакциязында хаҷаннаң ала хабарҷылардаң хоос сӧс чайаачылары ӧс парҷаң: писательлер, драматургтар, кибелісчілер. Пӱӱнгі кӱнде ікі хабарҷыбыс – Анатолий Султреков паза Илья Топоев – «Хакасияның чон писательлері» аарластығ ат ал чӧрчелер. Олғаннарға оларнаң хада хабарлазып аларға уламох чапсых полған.

Газета редакциязынзар килчеткен улуғлар даа мында газетаны сығарчатхан станоктар турча тіп сағынчалар, че, оларны кӧр таппин, чапсыпчалар. «Станоктар типографияда турчалар, – чарытчабыс піс аалҷыларыбысха. – Редакцияда, тізең, газета сығарысха ла тимнелче. Тимде газета страницалары электроннай почтаҷа типографияа ызылча, хайда ол хараа аразына станокта печатьха сығарылча. Иртен газета хығырығҷыларыбысха аймах оңдайҷа читірілче».

«Пастағылар чӧрімінің» ӧткіннері газета хайди тимнелчеткенінең танысханнарох, пастап хабарҷыларның тоғыстары сомнарнаң хада макетке турғызылча, ол тоғыснаң нандырығлығ хачы Наталья Угдыжекова орынҷызы Александра Карамчакованаң хада айғасча, ағаа тӧстеніп, вёрстка операторлары ӧнетін дизайн программазында газета страницаларын тимнепчелер. Прай ол тоғыс хайди толдырылчатханын оолағас-хызыҷахтар пос хараанаң кӧргеннер. Чоохтирға кирек, газетабыс, искіріглер таратчатхан кибірліг оңдай полза даа, амғы тусха киліcтіре тилирге кӱстенче.

Аның позының сайты паза ВКонтакте социальнай сетьте ӧмезі пар. Оларның чахсы сариларынаң олғаннар танысханнарох, хакас тілін пілчеткеннер, тізең, тузалан кӧргеннер. Редакцияҷа экскурсия ӧӧн редактор кабинедінде тоозылған. Аның кабинедінде «Хызыл аал» газетаның пастағы сығарызының хобырғаны хайраллалча. Андох газетабыстың пӧзік сыйыхтарын кӧріп аларға чарир: «Прессаның алтын чыындызы» аарластығ танығлар, «Хакасия, алнынзар!», «Хрустальнай парыс» республика синіндегі марығларның чиңіс­сыйыхтары.

Мыннаң мындар чуртазын «Медиа» кӧстегнең палғалыстырарға сағынчатхан олғаннарға редакцияда прай ниме чапсых полған. Олар хабарҷыларнаң, ӧӧн редакторнаң алынҷа сомға суурынғаннар, хысха видеолар суурғаннар паза газета тоғызынаң чағын танысханына ӧрінгеннер. Ізенчебіс, редакцияҷа экскурсия олғаннарға тузалығ ирткен паза сағыстарында ӱрге халар. Кем пілче, арса, оларның піреезі хабарҷы даа чолын таллап алар.

Сом Дмитрий Сунчугашевти