Хумартхылас. Ағбан пилтiрi аймаандағы Солнечнай аалда кизек чаалазығларда паза ӧнетiн чаа операциязында чуртастарын пир салған чааҷыларға хумартхы тас пайрамни азылған

Ағбан пилтiрi аймаандағы аал чӧбiнiң кiнi полчатхан Солнечнай аалның ортызында улуғ хумартхылас комплексi пӱдiрiл парған полған. Анда плиткаларнаң чабылған улуғ ачыхта пӧзiк стела турча, аның ӱстӱнде – улуғ чылтыс, алтында – Илбек Ада чаада чуртастарын пир салған чир-суғҷыларының ады-солалары. Сол саринда – тыл iстенҷiлерiне чарыдылған хумартхы тас. Амды оң саринда ах иснең чабылған обелиск турыбысты. Хайдағ ол полары пайрамнығ мероприятие алнында пiлдiзi чох полған. Пу хумартхы комплекстiң пулуңнарында хызыл фонарьлығ столбалар турчалар. Ортызындағы стелазар кiрлес осхас пасхысча сығарға кирек.

Хайди чоохталған пайрамнығ мероприятие пасталчатханда, ол – Солнечнай аалда кизек чаалазығлар паза ӧнетiн чаа операциязы араласчыларына чарыдылған обелиск. Амды хазнада амыр чуртас полза даа, Западта, ӧӧнiнде Украинада, пазын кӧдiрчеткен неонацисттердең паза бандеровецтердең тоғыр ӧнетiн чаа операциязы иртiрiлче. Анда чуртастарын пир салған матырларға аалда хумартхы тас турғызылған. Амғы олаңай нимес тус оларны таллап алған.

Орындағы школаның юнармеец­терi Россияның хазна флагын ағылып турғысханнар. Иснең чабылған наа обелисктi азар аарластығ право пирiлген Хакасия пазы Валентин Коноваловха паза Солнечнай аал чӧбi пазы Николай Сергеевке. Олар хумартхы тасты ипти азыбысхан соонда республика устағҷызына сӧс пирiлген.

– Ӧнетiн чаа операциязы паза кизек чаалазығлар араласчыларына чарыдылған хумартхы тас Илбек Ада чаа чааҷыларының, тыл iстенҷiлерiнiң паза чаа палаларының хумартхы тастарынаң хости турыбысханы уғаа танығлығ полча. Ам пiстiң хазнаа пазох неонацист бандеровецтерiнең тоғыр кӱрезерге, пiстiң чонның на нимес, тилекейдегi прай чоннарның пос чуртир правозы ӱчӱн турызарға килiсче. Чуртастарын пир салған чир-суғҷыларыбысха ниме ит пирер оңдайыбыс пар, пiс аны итчебiс – олардаңар хумартхыласты хайраллапчабыс. Пiстiң чааҷыларыбысха хумартхылас паза сабланыс хаҷанға даа! – теен Валентин Коновалов.

Хайди ол аннаң андар таныхтаан, республика бюджедiнiң хабазии сылтаанда муниципалитеттер аалларда хайдағ кирек объекттер пӱдiрерiн постары таллап алчалар. Пӱӱл чарлалған марығда чиңiс тутхан проекттернiң кӧп чардығы, хайзылары ӱчӱн чуртағҷылар ӱннерiн пиргеннер – ол Илбек Ада чаа чааҷыларына, кизек чаалазығларда паза ӧнетiн чаа операциязында чуртастарын пир салған чааҷыларның хумартхызына чарыдылған объекттер. Анзы пiстiң чонның патриотизмiнiң синi пӧзiк полчатханын киречiлепче.

Солнечнай аалда обелиск «Чиңiс» хумартхылас комплексi чирiнде турғызылған. Хакасияның национальнай паза территориальнай политика министерствозы иртiрчеткен «Чонға кирек иң артых проект» республика мариинда Солнечнай аал чӧбi ӧткiн араласчатхан сылтаанда 2015 чылда Илбек Ада чаа араласчыларына хумартхы тас нааҷылалған, 2022 чылда тыл iстенҷiлерiне паза чаа палаларына обелиск пӱдiрiлген. Пу чыл тоозылғанҷа Хакасия аалларында марығ салтарларынҷа чонға кирек 35 проект чуртасха кирiл парған.

Солнечнай аал чӧбiнiң пазы Николай Сергеевтiң чооғынаң, муниципальнай пӱдiстернiң чонға кирек иң артых проекттерiнiң республика мариинда аал чӧбi ӱзiнҷi орынға сыххан. Ол проекттi чуртасха кирiп, Солнечнай паза Кӱргеннiг аалларда кизек чаалазығларның паза ӧнетiн чаа операциязының матырларына iкi обелиск турғызыл парды. Iкi хумартхы тас пӱдiрерiне 1,6 миллион салковай хорадылған: республика бюджедiнең – 1,1 миллион салковай, аал чӧбi ахчазынаң – 300 муң салковай. Iдӧк организациялар паза идiнҷектер хабасханнар.

Аал чуртағҷылары Илбек Ада чааның, кизек чаалазығлар паза ӧнетiн чаа операциязы араласчыларының махачызын хаҷан даа ундубастар. Хумартхылас тӧлдең тӧлге пирiл турадыр. Пеер сыбыра кӧп чон кил турар.

«Встанем!» сарын толдырылған, чаадаңар кибелiстер хығырғаннар. Валентин Коновалов, Хакасияның национальнай паза территориальнай политика министрi Лев Сафьянов, Солнечнай аал чӧбi пазы Николай Сергеев паза матыр чир-суғҷыларын хумартхылирға килген аал чуртағҷылары наа обелисксер чахайахтар салғаннар. Чиңiс хайди даа пiсти полар тiп чарлалған.

Iдӧк «Чиңiс» хумартхылас комплексiнең чол кизiре турчатхан школада ӧнетiн чаа операциязында, махачы чаалазып, чуртазын пир салған Юрий Иванкиннiң хумартхы чардызы азылған. Ол пу школаны тоосхан, СВО-да снайпер полып, бандеровецтернi чох идiп, чуртазын пир салған. Матыр Мужество орденiнең cыйыхтатхан (ӱреен соонда).

Школа позының матырларын ундубинча паза оларны чеестепче. Полған на кабинет iзiгi хыринда школаны тоосхан ӧнетiн чаа операциязы чааҷыларынаңар паза ветераннарынаңар сомнығ искiрiглер хызылғаннар.

«Пiстiң школаның юнармеецтер отряды кизек чаалазығларда паза ӧнетiн чаа операциязында, чааҷы службазын толдырчадып, чуртастарын пир салған матырларны чеестепчеткен митингтерде паза пасха даа мероприятиелерде сыбыра араласча», – чоохтааннар аалдағы школада.

Школа «Улуғ харындастар» халых-тархын кӧзiдии» проектке хозылған, аны хоостыра класстарда «Мужество» уроктары иртiрiлче, кизек чаалазығлар паза ӧнетiн чаа операциязы ветераннарынаң тоғазығлар иртче. Кӧзiдiгде ветераннар ӱгренҷiлерге уроктар иртiрерiнде араласчалар, оларны экскурсияа апарып, кӧзiдiгдегi матырларнаң таныстырчалар.

Сомнар Дмитрий Сунчугашевти