ПОЛҒАН НА МАТЫРНЫҢ ХЫЛИИН ТОЛДЫРАЗЫНАҢ ЧИТІРЧЕ
26.04.2019
Хабарлар
Александра СУКАЛО
2019 чыл - Театр чылы. Хакас драма театрында чиит артист илееде. Оларның пірсі - таланттығ Александра Сукало.
Залда сымзырых. Сценада «Чил хайы» спектакль парча. Ӧлімні дее тобырчатхан хыныстаңар ойынны кізілер «тынмин» кӧрчелер. Мында ӧӧн рольны Александра Сукало, хыс фамилиязы - Поросёнова, морсымнығ толдырча.
Чиит артисттің тӧреен-ӧскен чирі - Шира аймаандағы Азах Сӧӧт аал. Школада ӱгренчеткенде, ол кӧклӧ театрында ойнирға хынңаң. Арғыстарынаң хада, истең кӧклӧҷектер чайап алып, хызыҷах кічіглерге нымахтар кӧзітчең. Аймах ӱннернең чоохтанып, матырларның хылиин кӧзідерге Сашаның кӧңніне кірген, че артист полар тіп ол хаҷан даа сағынмаан. Хакас абахай чоохтапча:
- Пістің сӧбіреде чайаачы кӧңніліг кізі чоғыл тиирге чарир. Іҷем Любовь Николаевна Спирина ӱгретчі полып істенген, сағам тынағда, пабам Юрий Иосифович Поросёнов шофер полча. Итседе, туғаннарым аразында тахпахчылар паза ырҷылар кӧп. 2001 чылда школа тоосчатханымда, кип тікчең усха ӱгреніп аларға пӧгінгем. Че іҷем, телевизорҷа Хакас драма театрындағы студиязар оол-хыстарны алчалар тіп искірігні хығырып, артистке ӱгреніп алзаң, тоғысха пайрамға чіли чӧрерзің теен.
Александраның чооғынаң, пастағы туста театр студиязында ағаа хатығ чуххан. Шира чирінең сыххан хыс ноға олар, этюдтар тимнеп, аймах аңнарға хубулчалар, теелбектенчелер тіп оңар полбинчатхан.
- Сыныхтағлар тутчатханымда, комиссия мағаа адайға хубуларға теен. Чахығны толдырып, сағын салғам: «Хыйға кізі артист полар ба?» Санапчам, сыныхтағлар тузында позымны турыстыра кӧзіт полбаам. Режиссер Эльза Михайловна Кокова полбаан полза, мині театр студиязынзар ӱгренерге албасчыхтар, неке. Че ол мағаа театр искусствозында узымны сынирға оңдай пирген. Студияда пастағы туста сидік полған. Ӱгретчілернің чахығларын толдыр полбин порастанҷаңмын. Иван Сайфудинович Салайдинов пісті актер узына ӱгреткен, ол минің тоғызыма пір дее чӧпсінмеҷең. Амды саблығ устың чӧптерін сағысха кирзем, прай ниме орта чоохтаңаң полтыр, - таныхтаан чиит артист.
Кізі кӱстензе, аның прай ниме киліс сыхча. Чарым чыл пазынаң чир-суғҷыбыс ӱгредіге кӧнік парыбысхан. Ӱгретчілер, студенттернің пілістерін алғыдарға пӧгініп, прай кӧңнілерін салып тоғынҷаңнар. Хакас тілі уроктарын Елена Михайловна Топоева апарған, тилекейдегі культураның тархынынаң Лариса Викторовна Анжиганова таныстырған, сценада орта тудынарға Денис Викторович Энгель ӱгреткен. Чииттер устарын тилідерге матап кӱстенҷеңнер, че пір чыл пазынаң студия чабыл парған.
- Студияда Максим Султрековнаң паза Александра Тахтобинанаң хада ӱгренгем. Максим пастағы курстох «чылтыс» полған, ағаа театрда улуғ нимес рольлар толдырарға пирҷеңнер. Александра даа ӱгретчілернің хайиин сыбыра тартчаң. Студия чабыл парғанда, оларны Хакас драма театрының устанызы чарадиинаң труппазар алып алғаннар. Мині, тізең, костюмер тоғызына кир салғаннар, пасхазы тарас парыбысхан.
Тоғызым кӧңніме тың на кірбеен, пасха специальность таллап алып, пірее вузсар кірерге пӧгінгем. Че 2004 чылда режиссер Андрей Яковлевич Асочаков, «Ниндзя черепашки против Кащея Бессмертного» нымахты турғысчатханда, мағаа Кикимораның рольын толдырарға пирген. Ол спектакльда ойнаан соонда мині артист тоғызына алғаннар, - сағысха кирген А.Сукало.
Абахай хыстың пастағы рольларының санында Ах кӱске («Леопольд хоосханың тӧреен кӱні» ойын), Матрина («Аленький цветочек»), Хара Кӧдес («Хайхастығ чатхан»), Кунари («Айдолай хаңалҷостары»), чалҷы Хам Саа («Хай Пырыс - Хай Ова Ата») полғаннар. Рольлар улуғ даа полбаза, Александра полған на матырның омазын толдыразынаң чарыт пирерге кӱстенҷең.
Чир-суғҷыбыстың кӱстенізін сизініп, Хакас драма театрының устанызы аны Хызылчардағы искусство институдынзар ӱгренерге ызарға чаратхан. Сыныхтағларны чахсы тудыбысхан Саша Сукалоны заочнай пӧлікке алғаннар. Че пастағы сессияа прай студенттер чыылыспааннаңар, группаны, аннаң андар ӱгретпин, позыдыбысханнар.
- Ачырганғаным пу чир полбаан. Саблығ вузта ӱгренербін тіп ӧрінчеткем. Сессияа килгенімде, нандыра ысчалар. Хомзын-хомзынма, ӱгренерге кирек, туған-чағыннарымнаң чӧптезіп, ХГУ-ның искусство институдынзар кірерге чаратхам. Аны 2010 чылда тоозыбысхам, специальнозымҷа пос кӧңнінең ойыннарны турғысчатхан ӧмелернің режиссеры полчам, - искірген ол.
Александра Сукало Хакас драма театрының сценазынзар 2004 чылдаң сыхча. 15 чыл аразына артист 30-ха чағын ома чайап салған. Режиссерлар ағаа прай даа жанрларда узын сынирға оңдай пирчелер. Рольлардаң «Анымңох, Ленаны» («Анна» спектакль) паза Молханы («Чил хайы» ойын) алынҷа таныхтирға кирек.
«Анна» ойынны режиссер Марас Чеббур турғысхан. Спектакльда пӱӱнгі чуртастың ағырсымнығ сурығлары кӧдірілче. «Анымҷох, Лена» - іскее кір парған, чил сағыстығ чиит ипчі. Аалдағылар аны нимее салбинчалар. Александра Юрьевна, матырының омазын чайап, чағбан чӱректіг, чуртаста астых парған кізіні кӧзіт пирген. Артист чоохтапча:
- «Анымҷох, Лена» - иң сидік роль. Матырымның хылиин кӧзідерге пӧгініп, ӧнетін хоос фильмнерні кӧргем. Пістің аалда «Анымҷох, Ленаа» тӧӧй ипчі полған. Ол ідӧк, турадаң тураа чӧріп, араға тілеп чӧрңең. Аның тудынчатханын сағысха киргем. Спектакльның премьеразы 2015 чылда ирткен, че амға теере пу рольны мағаа толдырарға андағ ла оой нимес. «Анна» ойынны афишаа турғысчатсалар, мин рольыма азынада тимненчем.
Мағаа ӧӧнінде оңнығ нимес матырларның омаларын чайирға килісче. Ноға? Анзын чоохтап полбаспын. Роль пирзелер, матырымның чахсы сариларын тілеп сыхчам. «Анымҷох, Ленаның» омазынаң тоғынғанда, ідӧк аның алнын аларға кӱстенгем.
«Чил хайы» спектакльдаңар чоохтаза, ол - сӧс чох ойын. Актерларға Уланның паза Молханың хынызынаңар теелбектер пастыра чоохтап пирерге киректелген. Саша Сукало мындағ ойында пастағызын на араласхан. Аның чооғынаң, репетициялар тузында режиссер Баатр Колаев артисттерге сыбыхтирға даа чаратпаҷаң.
- Молханың рольын Екатерина Макинанаң теести толдырчабыс, Уланның омазын Анат Быдышев чайаан. Анатнаң хада ойнирға ниик, ол кізее хабас пирерге кӱстенче, - таныхтаан чиит хыс. - «Чил хайы» ойынға хада хонғаным Виталий паза Настя хызыҷаам тың хынчалар. Палам мині принцессаларны паза королеваларны ойназын сағынча, мағаа, тізең, Гингеманың паза Бастинданың рольларын толдырарға пирчелер. Оңнығ нимес матырлар минің кӧңніме кірче. Сағынчам, палам, ӧс парза, тоғыстарымны пасха оңдайнаң паалир.
2017 чылда Александра Сукало узын кинода сынаан. Аны Юрий Курочканаң Марина Канадакова «Хайа чуғы» хоос фильмде суурынарға хығырғаннар. Анда чир-суғҷыбыс тағ ээзінің омазын чалтырама толдырыбысхан.
- Кинода пастағызын на суурынғам, аннаңар прай ниме чапсых пілдірген. Кирегім килізер бе тіп чӱрексінгем. Минің рольым улуғ нимес, кирек сценаларны ікі-ӱс кӱн аразына суурыбысханнар. «Хайа чуғының» премьеразында полғанда, залға кізі тығырама чыылысханына чапсаам. Сизінгенімде, фильм кӧрігҷілернің кӧңніне кірген, анзы ӧріндірче, - сағызынаң ӱлескен чиит артист.
Театрда артисттің халғанҷы рольы - медсестра Флинн («Кӧӧк уйазының ӱстӱнҷе учуғып» спектакль). Премьера пӱӱл февральда ирткен. Сашаның абахай матыры кӧрігҷілернің кӧңніне кірген. Режиссер Сергей Коковтың чарадиинаң, ойын кӧгліг музыкаа паза теелбектерге пай. Анзы артисттерге постарын пасха саринаң кӧзіт пирерге оңдай пирген.
Александра Сукалоның таңдағызына пӧгіннер кӧп, ӧӧні - аймах ойыннарда узын сынирға паза Настя хызын ӧскірерге. Ідӧк чайаачы ус таныхтаан:
- Артист профессиязынзар минің чолым андағ ла оой полбаан, чиитте тоғыстаң кӧп хати парыбызарға сағынғам. Че пӱӱнгі кӱнде театр - минің ӱлӱзім паза хынызым. Позымны таап алғаныма ӧрінчем.
СӦС СОО: 27 апрельде 17.00 часта Хакас драма театрының ӧмезі «Кӧӧк уйазының ӱстӱнӌе учуғып» (14+) спектакльны кӧзідер. Оңдай полза, киліңер, чалахай ойын кӧңніңерні кӧдірер.
Автор :
Майя КИЛЬЧИЧАКОВА
| Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
| 27 | 28 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
| 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
| 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 |
| 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 |
| 27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде
