ЧУРТАҒҶЫЛАР СИДІКСІНІСТЕРІНЕҢ ӰЛЕСКЕННЕР
16.03.2022
Хабарлар
Тоғыс чорығы. Хакасия пазы Валентин Коновалов Орджоникидзе аймаа чуртағҷыларынаң паза аал чӧбі пастарынаң тоғазар пӧгіннең Копьёв посёлокта пол килген
ЧИИТ СПЕЦИАЛИСТТЕРГЕ -ЧУРТ
Аалларзар чиит тоғынӌыларны тартып алар ӱчӱн, пістің республикада «Аалларның тиксі тилізі» хазна программазы чуртасха кирілче. Пылтыр Орджоникидзе аймаанда пу программаӌа ӱгретчілерге, имнег, культура тоғынӌыларына 17 тура, тиксі 768 квадрат метр, пӱдірері кӧрілген, олсанда пірер тура Ӱӱс паза Майрастар аалларда, пасхазы - Копьёв посёлокта. Пу пӧгінге прай 30 миллион 400 муң салковай позыдылған. Че ікі тураны (Ӱӱс паза Майрастар аалларда) пӱдірібізерге киліспеен.
Филипповтар сӧбірезіне аал хонии паза ас-тамах министерствозының программазынӌа чуртха чидінерге ӱлӱс тӱскен. Хакасия пазы Валентин Коновалов, пу сӧбіренең тоғазып, тураны кӧріп алған. Алёна Филиппова чуртха хайди чидінгеннеңер хабарӌыларға чоохтап пирген.
- Піске ирткен чылның улуғ хырлас айының 17-чі кӱнінде тураның клӱзі читірілген. 10 кӱн пазынаң чуртсар кӧскебіс, Наа чылны мында удурлаабыс. Мин Орджоникидзе аймааның культура управлениезі устағчызының орынҷызы полчам.
Хада хонғаным Максим Сергеевич Филиппов «Коммунардағы рудник» ПАО-да слесарь полып тоғынча. Ікі хыс ӧскірчебіс: 6 частығ Татьянаны паза 9 айлығ Екатеринаны. Піс Копьёв аалда тӧреебіс-ӧскебіс. Нинӌе-де чыл Ағбанда чуртаабыс. Анаң, мында тоғыс табыл парғанда, айланарға сағыныбысхабыс. 2019 чылда кічіг чир-суубыссар кӧс килгебіс. Пас тап пасха программаҷа чуртха чидінерге кӱстенгебіс. Кирек пічіктер чыып алғанда, піске аал хонии министерствозының программазы тоғынчатханнаңар чоохтап пиргеннер. 2020 чылның ӱртӱн айына пічіктер пир салғабыс. 2021 чылда тура тимде полған. Чуртха табырах чидінер ӱлӱс тӱскеніне ӧрінчебіс. Тура чылығ, истіг, - сағыстарынаң ӱлескен Алёна Филиппова.
Чиит сӧбіре тура пӱдірілчеткенін кӧрерге кӱннің кил парҷаң. Тун хызыҷаа Татьяна туразар хаҷан кӧзерлерін, аның пӧлии хайдағ поларын сыбыра сурҷаң паза тура пӱдіриин кӧрерге хада чӧрҷең. Пӱдірігнең орындағы подрядчик «Вариант» СПК айғасхан. Тураны орғах айында ла пӱдіріп пастааннар, аннаңар тузында пӱт парары ікінҷілестіг полған. Пос чурты чохтаңар, Филипповтар сӧбірезі квартираны арендаа суурған. Чиит сӧбіре чуртха іди табырах чидінерлеріне ізенмеен. Копьёвсар кӧс килгеннерінде, аал хонии ипотеказын алып аларға сағыс полған.
Филипповтар сӧбірезіне пӱдірілген тураның улии - 56 квадрат метр. Анда ӱс пӧлік. Тура пӱткенҷе, сӧбіреде ікінҷі пала тӧреен. Наа чурт 18 соток чир участогында пӱдірілген. Пӱӱл сӧбіре ӱӱҷікте чир тамаан паза чистектіг ағастар одырт саларға пӧгінче.
Алёна паза Максим Филипповтар Копьёвта чуртирға пӧгінчелер. Пис чыл пазынаң тураны садызып алар праволары пар. Чурт паазының 10 процентін не тӧлирлер. Алёна Филиппованың чооғынаң, тура 2 миллионңа салковайға сых парған.
ААЛ ЧӦПТЕРІ ПАСТАРЫНАҢ ТОҒАЗЫҒ
Валентин Коновалов, аал чӧптері пастарынаң тоғасханда, ӧӧн сидіксіністерні искір пирерге сурынған.
- Ӧӧн пӧгін - аймах тилізінеңер, орындағы сидіксіністердещер паза оларны пӧгерінде хайдағ оңдайлар кӧрчеткеннерінеңер чоохтазып алары. Пӱӱнгі кӱнде тиліс чох чуртап полбассың. Муниципалитеттерге улуғ хайығ айландырчабыс, хабазығның синін ӧскірчебіс. Кӧзідімге алза, ирткен чылда аймахха 960 миллион салковай хабазығ пиргебіс. Аннаң пасха, аймахтың кӧп чылға чыыл парған 750 миллион салковай алымын чох идібіскебіс.
Пӱӱн таңдағызынаңар чоохтазып аларға паза ӧзіс оңдайларын, ағырсымнығ сурығларны искір пирерге сурынчам. Амғы туста піске прай тоғысты паза нацпроекттерні чуртасха тузында кирерге кирек. Сірердең, ааллар пастарынаң, чуртағӌыларыңның кирексіністеріне турызарға, ӧткін хайынарға сурынчам. Пӱӱнгі кӱнде аймах программаларға кіріп алар оңдайлар пар. Ол пӧгінге ахча чылдаң чылға кӧптең кӧп пирілче.
Правительство позының саринаң сірерге хабазарға тимде. Проект-смета пічіктерін тимниріне ахча пирілер, - пастаан чыылығны Валентин Олегович.
Аал чӧптерінің пастары ӧӧнінде сидіксіністерінең ӱлескеннер. Оларның санында аалларда фельдшерлер чидіспинчеткені, сӧп-сап чығҷаң орыннар тӧстелбеені, чуртағҷыларны изелчеткен чурттаң кӧзірері, мылча, хазаа пӱдіриине ағас пирілбинібіскені, предприятиелер чабылчатханы, чуртағҷылар тоғыс чох халчатханы, ээзі чох адайлар саны ӧсчеткені паза пасха даа сурығлар.
Сыралығ Ӱӱс аал чӧбінің пазы Александр Мельверттің чооғынаң, аалда «Саралалессервис» предприятие «Копьёвлессервиске» пірік паранда, аалдағылар тоғыс чох халғаннар. Аал тайғалығ чирде орныхча, че орындағы чонға тоғыс чоғыл.
- Чир-чайаан ис-пайы паза экология министерствозы искіриинең, пістің тайғада узурӌаң ағас чоғыл. Че піс аның парын кӧрчебіс. Аннаң пасха, тӧрт чыл мының алнында тайғада чилге саптырған ағастар ам даа чатчалар. Олар хыйа алылбааннар, іріктепчелер. Тайғада ӧрт сығыс килерінең хорғыс пар, - теен Александр Мельверт.
Хакасия пазының чооғынаң, «Саралалессервис» предприятие изелчеткенде, ол саңай чіт парбас ӱчӱн, аны «Копьёвлессервиске» піріктірібізерге чарадығ алылған.
Орджоникидзе аймаандағы аалларда похсахты чығҷаң орыннар тӧстелбеенінең сидіксіністер пар. Кӧзідімге алза, Гайдаровск посёлоктың паза Сыралығ Ӱӱс аалның чуртағҷылары сӧп-сапты хаптарға чыыпчалар. Хай пірее аалларда, похсахты чығҷаң орыннар пар даа полза, контейнерлер чоғыл. Хайди таныхтааннар аал чӧптерінің пастары, сӧп-сапты чығҷаң орыннар пӱдіриине паза контейнерлер аларына ахча бюджетте кӧрілбеен.
Копьёв посёлоктың культура туразында Хакасия пазы Орджоникидзе аймаа чуртағҷыларынаң тоғасхан. Аймахтағы хакас родтарының улуғлар чӧбінің кнезі Татьяна Канзычакова кӧс чӧрчеткен ФАП-тар аалларҷа ноға чӧрбинче тіп сурған. Таныхтирға кирек, аймахтағы аалларның кӧбізінде, ФАП-тар чабыл парғаннаңар, чуртағҷылар имнег полызиин албинчалар. Кӧс чӧрчеткен ФАП-тар аалларҷа чӧрерлер тіп чоох парған.
Валентин Коновалов хазых хайраллаҷаң министерстваа аймахтың ӧӧн имҷізінең хада пу сурығны пӧгібізерге паза кӧс чӧрчеткен ФАП-тарның графигін чонға читірерге чахығ пирербін тіп молҷаан. Аның таниинаң, ирткен чылда пістің республикада 8 ФАП, амбулатория паза фельдшер пункты пӱдірілген. Пӱӱл тиксі регионда 16 имнег учреждениезі пӱдірілер, оларның ікізі - Орджоникидзе аймаандағы Копьёв посёлокта паза Орджоникидзевскай аалда.
Аймахтың ӧӧн имнег туразында тоғынчатхан чиит имҷі Полина Высотина ноға имҷілер аалларзар тоғынарға парбинчатханнаңар сағызынаң ӱлескен. Полина Высотина Копьёв аалда тӧреен-ӧскен. Хызылчарда имҷее ӱгреніп алған. Іҷе-пабазы ӱгредіг ӱчӱн пір миллионҷа салковай тӧлеен. Ординатура ӱгредиин Орджоникидзе аймаа тӧлееннеңер, чиит специалист аймахтың ӧӧн имнег туразында тоғынарға кирек.
- Мин чир-суумзар айланғам. Тоғызым кӧңніме кірче. Мында специалист киректелгеннеңер, ӱгреніп алғам. Амды ставкаа тоғынчам. Минің пациенттер кӧп ниместеңер, чал ахчазының иң асхынах синін, 18 муң салковай, алчам. Санитарка ол синӧк алча. Чал ахчазы асхынахтаңар, хоза тоғынарға килісче. Минің кӧрізімнең, аймахтардағы имӌілерге чал ахчазы асхынах тӧлелчеткеннеңер, анда тоғынар кӧңніліг имӌілер чоғыл, - теен Полина Высотина.
Хакасия пазы хазых хайраллаҷаң министерстваа пу киректі істезерге паза чиит имҷее полыс пирерге молҷаан.
- Федеральнай синде пу сурығны пір ле хати кӧдірбеебіс. Хазнада имнег тоғынӌыларына чал ахчазы пір тиң поларға кирек. Андада имӌілер пасха орыннарзар кӧспесчіктер. Хызылчар крайында имнег тоғынӌыларына чал ахчазы сині кӧп арах, Москвада уламох пӧзік. Хай пірее регионнарда чал ахчазы тӧбін, аннаңар тиксі хазнаӌа специалисттер саны пасхалалча. Пу реформа пылтырох пасталарға кирек полған. Че, ачырғасха, пандемияның ӱчӱн соона чылдырылған, - таныхтаан Валентин Коновалов.
Чиит имҷінің чооғынаң, аалларҷа кӧс чӧрчеткен ФАП-тар чӧрчелер. Че аның чӧріс тузы чуртағҷыларға искірілбинчеткеннеңер, кӧп кізі аннаңар испин халча. Амды аймахтың ӧӧн имнег туразы ФАП-тар чӧрізінеңер тузында искір турар.
Чыылығда пасха даа сурығлар кӧдірілген. Оларның санында Приисковайда котельнай паза суғ арығлаҷаң пӱдіріглер хаҷан пӱдірілер, арығлар хаҷан істезілер, аалларға газ хаҷан пирілер паза пасха даа сурығлар.
Автор :
Оксана ЧЕЛТЫГМАШЕВА
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 |
20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 |
27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде