НАА ХАБАЗЫҒЛАР КИРІЛЧЕ
06.04.2022
Хабарлар
Сомда: оперштаб чыылиинда
Кризистең тоғыр штаб. Хакасия пазы Валентин Коноваловтың устаанынаң республика правительствозындағы кризистең тоғыр оперштабтың теестегі чыылииның ӧӧн искіріглерін пирчебіс
Пастағы искірігнең чоох тутхан Хакасияның юстиция киректерінӌе паза регион безопаснозынӌа министр тоғызын толдырчатхан Елена Кудинова. Аның искіриинең, Асхыс паза Алтай аймахтарының терроризмнең тоғыр кӱрезіге тимдезі сыныхталған. Ағбан городта нинӌе-де тохтағда паза стенеде Россияның Украинадағы ӧнетін операциязынаң тоғыр пазылғаны чох иділген. Чыл пазына тиксі 3 муңӌа чуртағӌы чыылысхан, ӱлӱкӱнде пір дее сайбағ таныхталбаан.
Интернеттегі искіріглер паза чон ӱндезіглері ниме-нооға паа ӧсчеткені сылтаанда ӱрӱгіс тӱсчеткені, чон сала амырапчатханы таныхталча. Хакасия пазы Валентин Коновалов чонға Объясняем.рф порталдаңар кӧп искірерге сурынған. Ол платформа чуртағӌылар сурығларына сын нандырығ аларға полысча.
Хакасияның экономика тилізі министрі Виктор Богушевич искіриин чонға иң кирек ниме-ноо паазының сыныхтаанаң пастаан. Халғанӌы неделяда пу нимелерге паалар тың ӧспинібіскені паза тӱсчеткені дее таныхталчатханын искірген. Сағам паалар тӧстег чох ӧскірілчеткені пілдіртпинче. Пір неделя аразына иң пілдірте ӧс парған ас-тамах санында: маргарин (+4,6%), сахар (+5,6%), гречка (+4%), капуста (+23,3%), муксун (+25,3%), свекла (+1%) паза морковь (+4%).
Пӱӱнгі кӱнде имнер паза имнеге кирек ниме-ноо пааларын хайығда тударынӌа сурығ азых турча. Экономика тилізі министерствозы ол тоғысты хазых хайраллаӌаң министерство позына аларына ізенген, че аның андағ полномочиелер чох полтыр. Килчеткен неделяа ол сурығ пӧгіл парарға кирек.
Виктор Богушевич пос киреене читірерге чарадылған хабазығларны чарыт пирген. Піс оларны хосхар айының 1-ғы кӱніндегі номерде сығарғабыс. Андох Хакасияның финанстар министерствозы идінӌектерге налогтарны тӱзірерге чаратханын пасхабыс. Налогтар тӱзірілген сылтаанда идінӌектернің холында 110 миллион салковай халарға кирек. Ол ахча пос киреен тилідерге чахсы чӧлег полар. Пір хоза танығ: социальнай кӧстегліг пос киреене 500 муң салковайға теере хабазығ пирілче. Идінӌек тиліс проектіне киректелчеткен тиксі ахчаның чарымын позы хосчатхан, амды аның 25 %-ін не хозарға чарир.
Хакасияның экономика тилізі паза финанстар министерствозы садығ киреендегілерге паза бухгалтер полызығларын пирчеткеннерге хабазарын ӱзӱрче. Пӱӱнгі кӱнде садығ киреендегі идінӌектерде 20 муң азыра кізі тоғынча, оларға тоғыс орыннарын хайраллирға кирек. Бухгалтер полызығлары ідӧк сидіксіністерге урунча, чаӌын паза компьютер программаларына паалар кинетін ӧс парыбысханынаңар.
- Пааларның ӧзізі неделя аразына тың пілдіртпинчетсе, пір айнаң алай ирткен чылның олох тузынаң тиңнестірзе, чахсы кӧрінче, - таныхтаан республика пазы. - Ярмаркаларны алғым тузаланарға паза садығ тураларынзар орындағы ниме-ноо сығарчатханнарны тартарға кирек.
Халғанӌы сағысты чуртасха киріп, килчеткен неделяда Садығ сессиязы иртірілер, хайда ниме-ноо сығарчатханнарның садығ тураларынаң чӧптесчең оңдай полар.
Хакасияның пӱдіріг паза ЖКХ министрі Валерий Келин пӱдіріг ниме-ноозына пааларның алысчатханын сыныхтаан салтарларны искірген. Тиксі 30-ча компания сыныхталтыр. Олар ӧӧнінде хум, сай паза пасхазын сатчалар. Пааларның тың ӧскені таныхталбаан. Килчеткен неделяда кірпис паза тимір ниме-ноо паазы сыныхталар.
Министерствода хазна чахығларын толдырчатхан подряд пірігістері паза кӧп квартиралығ туралар пӱдіриинең айғасчатхан компаниялар кізілерінең тоғазығ ирткен. Подряд пірігістері хазна чахығларын толдырарынӌа сидіксіністер чох полар тіп ізендірген дее ползалар, Валерий Келиннің кӧрізінең, оох-теек сурығлар хайди даа сығызар. Нацпроекттерӌе пӱдіріглерге сай сығарӌаң карьерлерні Хакасияның чир-чайаан ис-пайы паза экология министерствозы пӧлчеттір. Пӱдірігӌілер тоғынчалар. Тура пӱдірілер ікі чир участогында тоғыстар тохтадылған: сағыпчалар, хаӌан хазна хабазығлары чарадылар паза банк полызығлары нииктелер. Россия правительствозы пӱдіріг киреене хабасчаң ӱзінӌі хабазығ кӧрімнерін тимнеп салтыр.
Хакасияның хазых хайраллаӌаң министрі Олег Ананьевскийнің искіриинең, имнер садиинда ӱрӱгіс тохтадылған, олар читкіӌе садызылған. Льготалығ имнер ӱртӱн айына теере чидер.
Монополиядаң тоғыр федеральнай службаның (ФАС) Хакасияӌа управление пастығы Ксения Лебедеваның искіриинең, чырғалларда сахар паазын ӧскірген ӱчӱн республика прокуратуразынаң хада кічіг оптнаң айғасчатханнардаң тоғыр кирек азарлар. ФАС сахарны сығарчатхан килкім предприятиедең паза 5 дистрибьютордаң тоғыр кирек азыбысхан. Россия правительствозы хоза импорт апарарға чаратханы ідӧк пааларны тӱзірерге кирек тіпче Лебедева.
Амды ФАС-тың Хакасияӌа управлениезі чаӌын паазы ӧскенін сыныхтапча, че амох пілдістіг, пааны ӧскірерге сылтағ чох полған. Чахсы хабар - газ паазы 5 салковайға тӱс парған. Амды чуртағӌыларны чир тамаа паазы ӧсчеткені сағыссыратча. Сурастырығ иртіргенде, чир тамаа Минсуғда алылчатханы сығысхан.
Республиканың аал хонии паза ас-тамах министрі Сергей Труфанов часхы хыра тоғыстарына тимненіс хайди парчатханнаңар искірген. Министерство ГСМ сатчатхан компанияларнаң хыраӌыларның кирексіністеріне пір саңай дизель топливозын опт паанаң садызып аларынӌа чӧптезіг апарча. Аал хонии техниказына хоза чардыхтарнаң сидіксіністер сығызарына хорғыс пар. Паалар 40%-ке ӧзері кӧрілче. Хакасиязар хыдат техниказын ағыларға тимде компания пар, аның республикада тыхтағ базазы пар, мыннаң мындар станоктар санын хозып, аны алғыдарға пӧгін турча. Хыдатта сығарылған аал хонии техниказын лизингке садызары пӧгілче.
Пӱӱл республикада 7400 гектар чир хоза таарылар. Пу чир хазна субсидиязы полызиинаң тузаланысха кирілче. Чирдеңер чоох парғанда, кирексініснең тузаланминчатхан аал хонии чирлерін (ӧӧнінде ӱлӱстердеңер чоох парған) 2023 чылдаң сығара аны киректепчеткен аал хонии предприятиелеріне пирердеңер сурығ кӧдірілген. Прайзы андағ айланыснаң Россия правительствозынзар сығарға чарасхан.
Техника паазы ӧсчеткенде, пӱӱл кресен-фермер хониин тилідерге сағынчатханнарға мал садызарына ӧӧн чӧлегні идерге чӧп пирілче. Ол сурығ полған на фермернең ӱзӱрілче.
Халғанӌы искірігнең чоох тутхан Хакасияның істеніс паза социальнай арачыланыс министрі Владимир Чебодаев. Министерство чуртастың сидік оңдайларына кір парған паза чуға чуртапчатхан чуртағӌыларға хабазығ оңдайларын алғыдарға чӧп пирче. Иң пастағызын, ЖКХ полызығлары ӱчӱн субсидияны ал полар чуртағӌылар саны алғыдылча. Амды сӧбіре парызының 10 %-і ЖКХ тӧлеглеріне хорапчатса, ол полызығ пирілер, алында 12 % санға алылған. 2022 чылда ол кӧстеге 131 миллион салковай позыдылған, алызығлар кирілген соонаң хоза 18 миллион салковай позыдылар. Чаалазығ ветераннарына ЖКХ полызығларына хорадығларның чардығы айландырылча, че полызығ 55 час (ипчі кізее) алай 60 час (иренге) толза, пирілӌең. Владимир Чебодаев ол полызығны прай чаалазығ ветераннарына пирерге чӧптепче. Пу хабазыға хоза 4 миллион салковай пирілер.
Социальнай чӧптезігӌе хабазығ ал полар чуртағӌылар саны ідӧк алғыдылча. Аны амды амғы кризис сылтаанда тоғыс чох халғаннар, чуртастың сидік оңдайларына кір парғаннар, ол санда кічіг паза ыраххы аалларда чуртапчатханнар ал полар. Аннаң пасха, 2023-2024 чылларға чаалазығ ветераннарының палалары саны ӧзер сылтаанда, хабазығларға кӧрілген ахчаны ӧскірерге сурынған министр. Алызығлар Хакасия правительствозы чарадығларынӌа алылар.
Хакасиязар Луганск паза Донецк республикалардаң кӧс килген чуртағӌылар саны алыспаан. Читі кізі туғаннарында чуртапча. Наа кӧс килер кізілерні республика тӧрт орында ӱр нимес чуртадарға тимде: социальнай гостиницаларда паза санаторийлерде. Хакасияның финанстар министерствозына андағы тоғынӌыларға чал ахчазын тӧлиріне ахчаны таап саларға киректелче. Мыннаң оперштаб чыылиин тоосхан. Пазағы чыылығ четвергте иртер.
Автор :
Наталья СУБРАКОВА
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 |
20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 |
27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде