ИЛБЕК ТОҒЫЗЫ ЧОНҒА ТАРАЗЫН
06.04.2022
Хабарлар
Пайрамнығ тӧреен кӱніне. Пыдырахтағы ортымах школада Венедикт Григорьевич Карповтың 95 чазына чарыдылған мастер-класстар фестивальы ирткен
Саблығ ученай, профессор Венедикт Григорьевич Карповты кӧбізі таныпча полар, аның ады пылтыр Пыдырахтағы школаа пирілген паза хумартхы чарды школа стенезінде хазалған. Ідӧк школа істінде Венедикт Григорьевичтің сомнары хызыл партыр паза стенеде ӱгренҷілер тимнеен плакаттар кӧрінген. Аалҷыларны школа ӱгретчілері паза ӱгренчілері, хакас кип-азахтығ удурлап, столовайзар чей ізерге хығырғаннар. Пу мероприятиенің араласчылары - республиканың, аймах школаларының, Н.Ф.Катановтың адынаң национальнай гимназияның ӱгретчілері паза методисттері.
Фестиваль азылғанда, сӧс Надежда Мамышеваа пирілген, ол Хакасияның ӱгредіг тилізінің паза квалификация кӧдірҷең институдының методизі полча. Андар кірче хакас тіліне ӱгредер методика кіні. Итсе, Надежда Ананьевнаны хакас тілі ӱгретчілері прайзы таныпча, ікінҷі іҷее санапчалар. Ол Венедикт Григорьевичнең хада кӧп чыл істенген, аны сағысха киріп, чылығ сӧстер чоохтаан:
- Хайдар ла ол парбаза, аны прай чирде таныҷаңнар. Илбек, чарых кізі прайзынаң тиң чоохтасчаң, сидіксіністерге кір парған кізее чӧп пирҷең. Хада тоғынчатханнарынаң, таныстарынаң «Нименең полыс пирерге?» тіп сурҷаң. Сидік 1990 чылларда позының машиназына уннығ хаптар салып, хада тоғынчатханнарның иблерінзер читір пирҷең. «Иділістің изъявительнай наклонениезі» кандидат диссертациязын Венедикт Григорьевич 1955 чылда арачылаан, «Система глаголов в хакасском языке» доктор диссертациязына, тізең, 1995 чылда піс киречі полғабыс. Андада комиссиязар кірчеткен кізілер Венедикт Карповха сурығ пиргеннер: «Ноға кандидат паза доктор диссертациялары аразын 40 чыл сахтаазар? Мының алнындох арачылабин?» «Мин хакас тілі ӱгретчілерін ӱгреткем», - нандыртыр Карпов. Ол диссертациязын арачылабысханда, аның ӱчӱн прай Хакасия ӧрінген...
Фестивальның ікі секциязында мастер-класстарның піреезі орыс тілінең апарылған, пасхазы хакас тілінең. Кӧзідімге, «Пурунғы мӱчелібіс пастыра тӧреен тілнің пайын алғыдары» адалған Зинаида Боргоякованың (Таштыптағы 2 № школа) мастер-клазы алай ба «Развитие эмоционально-чувственного восприятия природы через поэзию, музыку, изобразительное искусство (на примере художественного образа жаворонок-торғайах» Клавдия Чебодаеваның (Куйбышевтегі ортымах школа). Улуғ опыттығ даа, чиит тее ӱгретчілер удур-тӧдір сурығларнаң алысханнар. Че пір нимені кӧбізі таныхтаан - амғы тӧл, пасталығ класстарның ӱгренҷілері, хакас тілін хай-хай хомай пілче. Ӱгретчілернің пӧгіннері аар ла полып одырча, пос тілінең чоохтаспинчатхан палалар наа сӧстерні табырах ундут салчалар. Нинҷе-нинҷе хатап ол сӧстерні ӱгренерге, наа методика тілирге килісче.
Секциялар тоғызы тоозылған соонаң фестиваль араласчылары, актовай залда чыылызып, тоғыс салтарларынаң ӱлескеннер. Кӧп хынығ ниме искем, че хайдағ поғдархаснаң истіп алғам пістің Пыдырахтағы школадаңар (мин аны 2008 чылда тоосхам) чоохтарны: «Хайдағ чарых, алғым кабинеттер, чылығ паза истіг школа. Улуғ алғыс пу фестиваль ӱчӱн».
Анаң национальнай гимназияның ӱгретчілері Пыдырахтағы школа устағҷызының орынызы Лидия Султрековаа сыйых читіргеннер.
Сынап таа, орыс ӱгретчі Венедикт Григорьевич, хакас тілі ӱгретчілеріне тирең пілістер пиріп, оларға чахсы кӧзідім полған: хайди тӧреен тіліне хынарға, кізілернең чоохтазарға, сидіксіністерні тобырарға. Пӱӱл Венедикт Григорьевичке 95 час толарчых, пу ах чарыхта ол 92 чыл чуртирға маңнанған, хакас чонына улуғ туза ағылып.
Автор :
Тарина БУТОНАЕВА
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 |
20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 |
27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде