ПАЛАЛАРНЫ ЧАХСЫ АЗЫРИРҒА КИРЕК
20.04.2022
Хабарлар
Сомда: Хакасия пазы Валентин КОНОВАЛОВ паза ӱгредіг министрі Лариса ГИМАЗУТИНА
Кӧні эфир. Хакасия пазы Валентин Коновалов паза ӱгредіг министрі Лариса Гимазутина ӱгредіг сурығларынча кӧні эфир иртіргеннер
Пастап Хакасия пазы Валентин Коновалов ирткен чылда нинҷе школа паза олған сады пӱдірілгеннеңер, нинче спорт залы тыхталғаннаңар, коррекционнай школаларға ӧнетін оборудование алылғаннаңар, компьютер класстары азылчатханнаңар паза даа пасха хайдағ тоғыс иділгеннеңер сан пиріс иткен. Аннаңар сірер пістің газета страницаларында хығырған поларзар. Пу чылдағы пӧгіннердеңер, тізең, ӱгредіг министрі Лариса Гимазутина хысхачахти чарытхан.
- Пӱӱл піске ікі школа тимге сығарыбызарға кирек: Пирікчулда паза Ағбанда. Ідӧк пуох городта паза Хубачарда пір муң орыннығ школаларның пӱдіриин пастабызарға кирекпіс. Школаларда, спорт залларда тыхтағ тоғыстарын аннаң андар апарарбыс, компьютер класстарын азарбыс... Ағаа хоза, пӱӱл республикада чайаачы олғаннарның школазы азылар. Анда науканаң, спортнаң, искусствонаң айғасчатхан олғаннар устарын тилідерлер. Пу пӧгінге 225 миллион салковай кӧріл парған.
Хакасияның істеніс рыногына кирек специалисттерні тимнир ӱчӱн, республиканың ортын профессиональнай ӱгредіг организацияларында амғы тусха килістіре мастерскойлар тӧстелче паза наа оборудование алылча. Ӱгредіг министерствозынзар ӱгретчілердең чал ахчазы суриинҷа кӧп айланыс кірче. Хайди олар искірчелер, ӱгретчілернің чал ахчазы школаның олаңай тоғынҷыларнинаң тың на пасхалалбинча. Аны хоостыра піс амды ӱгретчілерге чал ахчазын санир оңдайны иптир тоғыс апарчабыс. Таныхтирға кирек, Хакасияда ӱгретчілернің ортымах чал ахчазы 41800 салковайға тиңнелче.
- Тиксі Россияның сыныхтағлығ тоғыстары пу ӱгредіг чылында иртірілбес тіп искіргеннер. Анзы андағ ба?
Лариса ГИМАЗУТИНА:
- Я, федеральнай кін сыныхтағлығ тоғыстарны кӱскӱзер, 2022-2023 ӱгредіг чылынзар, чылдырардаңар чарадығ алған. Олар пӱӱл сентябрь-октябрьда иртірілерге кирек.
- Ӱгредіг киреене саннығ технологиялар ӧткін кирілчеткеніне хайди хайчазар?
Валентин КОНОВАЛОВ:
- Саннығ технологиялар ӱгредігзер ле нимес, тиксі чуртасха ӧткін кирілчелер. Аннаң тоғыр пол полбассың паза тоғырланарға кирек чоғыл. Наа технологиялар - ол амғы чуртастың кирексінізі. Че ол кибірге кір парған нимее хомай теелбеске кирек. Кӧзідімге, ӱгредігні очно ла иртірерге кирек. Дистанционнай ла оңдайнаң апарарға чарабас, хайдағ даа кӱстіг, маңат оборудование ӱгретчіні алыстыр полбас. Олох туста наа технологиялар ыраххы ааллардағы ӱгренҷілерге интернет пастыра аймах ӱгредігліг программаларнаң тузаланарға, марығларда аралазарға оңдай пирче.
- Школа тоосчатхан ӱгренҷілерге пӱӱл пайрамнығ иир иртірілер бе?
Валентин КОНОВАЛОВ:
- Пу тусха хатығластарның ӧӧн чардығы суурыл парған. Маска кизері ле ам даа тудылча. Ізенчем, чайғызынзар тымо кирее улам чахсылан парар. Андада пайрамнығ иирлер иртірбеске сылтағ чох полар.
- Ӧкіс олғаннарға чурт сертификаттары пӱӱл пирілер бе?
Валентин КОНОВАЛОВ:
- Пу сурығ хоостыра мин удаа айланыстар алчам. Піс аны аймах министерство-ведомстволарнаң сыбыра ӱзӱрчебіс. Пілчебіс, сертификаттар пиріп, чурт пирер теес табырах чылдырылар. Піс пу законның проектін тимнеп салғабыс, че ол ам даа алылбаан. Чурт сертификаттарын кирер ӱчӱн, федеральнай синде алызығлар кирерге киректелче нооза.
- 9 класс тоосхан ӱгренҷее «сестринское дело» алай ба «имнег кирее» кӧстегҷе республикада ӱгренерге кірерге чарир ба?
Валентин КОНОВАЛОВ:
- Ікінҷі чылы Харатастағы кӧп профильліг техникумда 9 класс тоосханнарны «сестринское дело» специальностьча ӱгретчелер, 11 класс тоосханнарны, тізең, «имнег кирее» специальностьча. Наа ӱгредіг чылында ідӧк тіс техниктерін тимнеп пастирбыс. Хакасияда имҷілер ле нимес, ідӧк ортын имнег тоғынҷылары чидіспинче. Аннаңар республика правительствозы ӱгредіг министерствозынаң хада техникум-колледжтерде ортын имнег специалисттерін тимнеп пастабысхан.
Лариса ГИМАЗУТИНА:
- Пу ӱгредіг чылынаң пасти піс Хубачарда паза Асхыста «сестринское дело» кӧстегҷе специалисттерні тимнеп пастабысхабыс. Андар чииттер 9 класс соонаң алылчалар. Анаң олар Харатастағы техникумда пілістерін узаратчалар. Анда оларға общежитиеде орын пирілче, ӧнетін мастерскойлар тимнелче.
- Аалзар тоғынарға парған ӱгретчілерге хайдағ полызығлар кӧріл парған?
Лариса ГИМАЗУТИНА:
- Чиит специалисттернің окладтары стажтығ ӱгретчілернинең 30 процентке пӧзік полча, хызыл дипломнығ ӱгретчілернинең - 50 процентке. Коммунальнай полызығлар хорадығларына льгота кӧріл парған. Хакас тілі ӱгретчілеріне хоза тӧлег пар. Аймах марығларда аралазып, ахчалығ сыйых алып аларға чарирох.
- Пӱӱл палам пастағы классха парча. Ағбанның хайдағ школаларында хакас тілі предмет чіли апарылча?
Валентин КОНОВАЛОВ:
- Ағбанда 3, 19, 20, 22, 21... № школаларда хакас тілі предмет чіли апарылча. Пасхазында ол факультатив алай кружок оңдайынаң иртірілче.
- Школа тоосчатхан олғаннар пӱӱл хайди хазна сыныхтағларын тударлар?
Лариса ГИМАЗУТИНА:
- Пӱӱл прай хазна сыныхтағлары штаттағы режимҷе иртерлер, хайзын федеральнай син тимнеп салған. Ирткен чыллардағыох чіли, прай санитарнай чахығлар толдырылар, дистанция тудылар. Алызығлар полза, піс аннаңар прайзына искірербіс.
- Хакасияда кинек олғаннарға хайдағ колледжте паза хайдағ специальностьха ӱгреніп аларға чарир?
Лариса ГИМАЗУТИНА:
- Ағбандағы экономика паза профессиональнай технология колледжінде харах оды уйан паза хомай исчеткен студенттерге ӧнетін специальностьтар кӧріл парғаннар. Анда кинек чииттерге аймах-пасха специальность таллап аларға чарир. Ағаа хоза колледжті тоосханнарға піс тоғыс таап аларға полысчабыс. Я, полған на идінҷек піске удур парбинча, че піс хол салбинчабыс. Колледжте парикмахерге, кип-азах тікчең, чиис пызырчаң устарға паза даа пасха специальностьтарға ӱгреніп аларға чарир.
- Ноға Шира паза Пии аймахтарының школаларында ӱгренҷілерні азырирына ахча асхынах позыдылча?
Валентин КОНОВАЛОВ:
- Я, пу сидіксіністеңер піс пілчебіс. Пии аймаанда пір ӱгренҷіні азырирына 6 салковай кӧр салғаннар, Шира аймаанда - 2 салковай. Пу муниципалитеттер палаларны ӱзӱрлеп азырапчалар. Пасхазы ӱгренҷілерні азырирына 60-70 салковай позытча. Ӱр ниместе мин Пии паза Шира аймахтарының пастарын позымзар чоохтазыға хығыртхам. Шира аймаа пазының орынҷызы Сергей Зайцев пу ағырсымнығ сурығны пӧкчең оңдай табарбыс тіп молҷаан. Пии аймаа пазы Иннокентий Стряпков тоғазыға килбееннеңер, піс право хайраллачаң органнарзар пічік ысхабыс. Шира аймаа пу сурығны пӧк полбаза, олар ідӧк прокуратураның алнында чоох тударлар. Палаларны азырирына ахчаа харанарға кирек чоғыл.
Автор :
Тимнеен Оксана СУНЧУГАШЕВА
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 |
20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 |
27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде