ТУЗАЛЫҒ КИРЕКТЕР ПАСТАҒҶЫЛАРЫ
27.12.2016
Хабарлар
ЧУРТАПЧАТХАН ОРЫННАРЫНДА ТАБЫЛҒАН ПОС УСТАНЫС ОРГАННАРЫ (TOC) ІКІ ЧЫЛДА ПІР ХАТИ САН ПИРІСТІГ ЧЫЫЛЫҒ ИРТІРЧЕ. ОЛАРНЫҢ ТОҒЫЗЫНАҢ УСТАПЧА РЕСПУБЛИКАНЫҢ НАЦИОНАЛЬНАЙ ПАЗА ТЕРРИТОРИАЛЬНАЙ ПОЛИТИКА МИНИСТЕРСТВОЗЫ.
НИМЕДІР ОЛ ТОС? АНЫ КИЛІСТІРЕ ЧАРЫТ ПИРГЕН ПОЗЫНЫҢ АЛҒЫСТАС ЧООҒЫНДА ХАКАСИЯ ПАЗЫНЫҢ ОРЫНӋЫЗЫ ВЛАДИМИР КРАФТ:
«ТОС - ОЛ ОЛАҢАЙ ЧУРТАҒӋЫЛАРНЫ ӰЛГӰНЕҢ ПАЛҒАЛЫСТЫРЧАТХАН ОРГАН». АНАҢ УҒАА МАХАЛЫҒ ТИҢНЕСТІРІГ АҒЫЛҒАН: «ТОС-тар ТОҒЫНЧАЛАР, ПАСТЫХТАР САЛТАРЛАРЫНАҢ ТУЗАЛАНЧАЛАР».
ВЛАДИМИР АЛЕКСАНДРОВИЧТӀҢ ЧООҒЫНАҢ, МЫНДАҒ ОРГАННАР ЧУРТАСТА ХАЙДИ ДАА КИРЕК. АНЗЫН ОЛ МЫНДАҒ КӦЗІДІМНЕҢ КИРЕЧІЛЕЕН: 2012 ЧЫЛДА, ПАСТАҒЫ ЧЫЫЛЫҒ ИРТІРІЛЧЕГКЕНДЕ, ХАКАСИЯДА 22 ЛЕ ТОС САНАЛҒАН. АМДЫ 117 ТОС САНҒА АЛЫЛҒАН. НАА ПІРІГІСТЕР ТӦСТЕЛЕРІНЕ ІЗЕНІС ПАР. ІДИ СОРЫҒ ГОРОДТА ПӰӰНГІ КӰНГЕ ПІР ЛЕ ТОС САНАЛЧА. ПАСХА ДАА ОРЫННАРДА АНДАҒ ПІРІГІСТЕР ТӦСТЕӋЕҢ ОҢДАЙЛАР ПАР.
Орта чоохтапчалар TOC араласчылары: «Арғаастар ӱлгӱні хомай тоғынча тіп пыролапчатхан туста, піс чуртас оңдайын, кӧмес тее полза, чахсыландырчабыс». Оларның, тізең, тоғыс хоостыра чахсы кӧзідімнер кӧп. Чуртапчатхан туралары хыринда тасталған сӧп-сапты кем-де, киліп, арығлирын сағыбинчалар. Постары, ӧмее пірігіп, арығлабысчалар, орнына сіліг чахайахтар одырт салчалар. Анаң хонӌых тураларның чуртағӌылары, оларға кӧӧгіп, ідӧк хылынчалар.
Че мындағ тоғыста кем-де пастағӌы поларға кирек. Андағлар даа табылча. Пiреезі мындағ тоғыснаң 10 чыл артиинаң айғас парир. Андағлар санында Абаза чуртағҷызы Валентина Метляева, Харатас чуртағӌызы Людмила Табачных, Кирбi аалда чуртапчатхан Людмила Нестерова (Кыстояковтар хызы) паза даа пасхазы адалған, аймах сыйыхтарнаң таныхталған.
Республиканың национальнай паза территориальнай политика министрі Дмитрий Тодышев чооғында чыылығ араласчыларының хайиин мындағ кӧзідімге айландырған: Хакасияда TOC-тар тӧстеліп, ӱр тус иртпеді, че хай пірее чидіглер хоостыра хонҷых регионнарны даа ас парыбысхабыс. Аннаңар піссер пасха орыннардаң ӱгренерге, опытнаң ӱлезерге килчелер, постарына кӧп тузалығ нимелер алып алчатханнарына ӧрінчелер.
Хакасияның Ӧӧркі Чӧп кнезінің пастағы орынҷызы Сергей Комаров чыылығ араласчыларының кӧңнілерін матап кӧдірген полар. Аның искіриинең, Ӧӧркі Чӧпте ікі наа чарадығ тимнелче. Хайзы даа TOC-тар тоғызын чахсыландырарына, пӧзік синге кӧдіреріне теелчеткен осхас. Сағам, килістіре чарадығ алылғалахта, чарлирға чарабас теен Сергей Владимирович.
Анаң чон алнынзар пазох Дмитрий Тодышев сыххан. Ол чыылығ араласчыларын тӱзімніг тоғыстары ӱчӱн алғыстаан. Аның соонда, 2015 - 2016 чылларда TOC-тар аразында чарлалған марығда аралазып, маңат кӧзідімнерге читкен орыннардағы пос устаныс органнарына ахчалығ сыйыхтар читірген. Мында алынҷа ТОС-тарның чидіглері нимес, город-аалларның пос устаныс органнарының кӧзідімнері санға алылғаннар. Іди городтар аразында пастағы орынны кемге пирердеңер таластығ сурығ турыбыстыр: Ағбаннаң Харатас тиң саннар чыып алтырлар. Марығның салтарларын санға алчатхан жюри кнезі Хакасия пазының орынҷызы Владимир Крафт полған.
- Таласхан соонда мындағ чарадығ алылған: саннар тиң дее полза, пастағы орынны Ағбанға пирерге. Мында оох-теек кӧзідімнер прай санға алылған, - чарытча Владимир Александрович.
Іди марығда араласхан городтар аразында Ағбан чиңісчі полыбысхан, 200 муң салковай сыйых ал-ған. Ікінңі орынға сыххан Харатас городха 150 муң салковай пирілген. Ӱзінч,і орында - Саяногорск, ағаа 100 муң салковай.
Анаң республикадағы улуғ, ортымах паза кічіг аалларның ТОС-тарына, марығда аралазып, маңат кӧзідімнерге читкен ӱчӱн, ахчалығ сыйыхтар читіргеннер. Оларның саны илееде полған, аннаңар прайзын адирға сидік. Че иң ӧӧні - марығда араласхан, чахсы кӧзідімнерге читкен парчан даа TOC-тар хайығ чох халбааннар, хайдағ-да сыйых алғаннар.
Мындағ сан пирістіг чыылығда прайзының хайиин тартчатхан хайдағ-да чапсых кирек поладыр ла. Минің кӧрізімнең, пу чыылығ тузында Ағбандағы 7 ТОС-тың устағӌылары город чӧбінің депутаттары полчатханы прайзының хайиин тартхан полар. Орта, іди поларға кирек. Тиксі Россия-да TOC-тар пірігістері онарлап чыллар тоғын парирлар. Оларның устағҷылары чуртағӌыларның сурыныстарын ӱлгӱдегілерге читірчелер. Сынап таа, оларны ноға депутатха таап саларға чарабас? Піреезі талазар даа, депутат поларын хайзы даа пос кӧңнінең таллапча. Анзы андағ. Че орыннардағы пос устаныс органнарынаң тӱзімніг устирға депутат полчатханы маңат полыспас па? Аннаңар даа чыылығ араласчыларынын, илеедезі сағысха тӱзібістірӌік -
ноға чарабас ӱлгӱнең хада-пірге тоғынарға? Анзы килістіре сурыныстарны закон хоостыра чуртасха кирерге, аймах тоғыстарны табырах толдырарға полызарӌых.
Паза Шира аймаанаң килген чиит улус прайзының хайиин тартхан. Ооллар паза хыстар, кибелістер хығырып, теелбектер толдырып, Шира аймаандағы 10 ТОС хайдағ кирек, чонға тузалығ тоғыс иртірчеткенін кӧзіткеннер. Олох туста кізілер хайиина сомнар сығарыл турғаннар: мына чииттер улуғ частығларға полысчалар; марығларда ӧткін аралазып, чиңістер тударға харасчалар, че улуғ спортсар чоллары олған площадкаларынаң пасталған; ӱлӱкӱннер тимнирінде аралазып, чоннар теелбектерін толдырчалар, ырларын кӧглепчелер. Іди чииттер таңдағы кӱннің ээлері поларға тимненчеткеннерін, улуғларның чахсы пастағлары узарадыларына ізеніс пирчелер.
Пістің город-аалларда тӧстелген чахсы тоғын парчатхан ТОС-тарның тузазы улуғ. Пос кӧңнінең пірігіп, аймах-пасха тоғыстарға чапсыныбысчалар, чуртапчатхан туралары хырин чахсыландырчалар. Постарының маң туста айғасчатхан тоғыстары ӱчӱн ӱлгӱдең ахча сурбинчалар. Махтаға сыхчатхан ТОС-тарда аймах пӧліктер тӧстел парғаннар: чииттернең, улуғ частығларнаң тоғынары, спорт площадказын сыныхтағда тудары, пос кӧңнінең ойыннар турғызары паза даа пасхазы.
- Пір тура хыринда сӧп-сап илееде чыыл парӌаң. Чурт ээлерінең чоохтасчабыс - кілебинчелер. Хайди поларға? Анаң мындағ ниме сағын таап алғабыс. Ол сӧп-сапты арығлирға олғаннарны ызыбысхабыс. Че прайзы даа ӧткін хылыхтығ. Палалар, чурт ээлерін уйаттырып, полыстырғаннар. Амды ол тура хыринда арығ, - тоғызында нименең айғасчатханын сағысха кирче Хызыл Ағбандағы ТОС-тың устағҷызы Людмила Степанова.
Чыылығның ӧӧн чардығы тоозылғанда, ТОС-тар устағҷылары тоғыс хоостыра опытнаң ӱлезерге ал-алынҷа секцияларға чарылғаннар.
Автор :
Анатолий СУЛТРЕКОВ
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 |
20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 |
27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде