СОЙАН-СУС ГЭС ТОЛДЫРАЗЫНАҢ НААҶЫЛАЛ ПАРДЫ
24.11.2017
Хабарлар
Пу наада Хакасия пазы Виктор Зимин паза республиканың правительство кізілері Нымырттығ посёлоксар паза С.П.Непорожнийнің адынаң Сойан-Сустағы гидроэлектростанциязар чол тутханнар. Анда республика пастыхтары «РусГидро» ПАО-ның ӧӧн директоры Николай Шульгиновнаң, Сойан-Сус ГЭС-тың директоры Валерий Кяринең паза пасхазынаң тоғасханнар. Пастыхтар гидроэлектростанцияны нааҷылирынҷа толдырылған тоғыстардаңар паза хости посёлоктарның социальнай инфраструктуразын тилідерінеңер чоохтасханнар.
ТИМІР НААҶЫЛАЛЧА, КІЗІ ЧУРТАЗЫН, ТІЗЕҢ, АЙЛАНДЫР ПОЛБАС...
Мындағ сӧстернең айланған Россия президенті Владимир Путин 2009 чылның 17 августында, Сойан-Сус ГЭС-та саай полған кӱнде, республика пазына сығдырадып.
Президент чахаан, саайда чуртастарын пир салған тоғынҷыларның туған-чағыннарына прай саринаң хабазарға! 75 тоғынҷының тыны ӱзілген, сӧбірезі ӧкіс халған.
Сигіс азыра чыл ирт парды. Амғы Сойан-Сустағы гидро-электростанцияның пӱдіриин кӧрзе, саай полғаннаңар тасхар турчатхан хумартхы тас ла киречілепче. Гидроэлектростанция наа кӱзінең уламох артых тоғынча, уламох кӧп чарытхы пирче.
Ана ол «тимірнің» улуғ кӱзі - аның чуртазын ӱзерге сидік. Кізіні, тізең, пу чирзер «айландырҷаң» оңдай ученайлар ам даа тапхалахтар. Саайда туған-чағыннары чох халған чуртағҷыларға хазна даа, предприятие дее улуғ хайығ салча.
Пілдістіг, чӱректе халған сорыптарны пір дее хайығнаң имнеп полбассың, че хайдағ даа хайығ - ол им-том. Сӧбірелерге, ӧкіс халған олғаннарға квартиралар алылған. «Амды прай палаларға пӧзік ӱгредіг пирерінҷе сурығ пӧгілче, - искірген Виктор Зимин. - Пірдеезі тасталбаан, пірдеезі ундудылбаан!»
ИҢ КӰСТІГ, ИҢ СІЛІГ, ИҢ АРТЫХ
Ким суға даа, аның ағынын тутчатхан Сойан-Сус ГЭС-ха даа пу сӧстер килісче. Оларның ікізінің кӱзі кӧріндіре, морсыныстығ. Оларнаң хости турарға чочыныстығ, олох туста ӧріністіг пілдірче. Чӱректе чир-сууң ӱчӱн поғдархас ӧсче - олар синің чиріңнің кӱзі нооза.
2009 чылның августындағы саай республиканың тооза чуртағҷыларын хорғытхан. Ол кӱннерде, Ким хастада чуртапчатханнар ла нимес, хай-хай оортах таа чуртапчатхан чон ырах тизерге, арачыланыс тілирге тимде полған. Че хазна паза республика устағ-пастаа чонны амыратхан, саайның салтарларын чох идеріне полызығ тартхан. Нааҷылағ тоғыстары пӱӱнгі кӱнге теере парған. Станцияда машина залын тиксі нааҷылирға, ол тоғынминчатхан туста Кимнің оң чарында суғны хоза позытчаң орынның пӱдіриин тоозарға киректелген.
Машина залын нааҷылиры ӱс чардыхха чарылған. Пастап иң асхынах сайбалған тӧрт гидроагрегат тоғындырылған - оларны нааҷылирына пір чыл азыра парыбысхан. 2011 - 2013 чылларда пис наа агрегат турғызылған. 2013 чылның июньынаң 2014 чылның 30 июньына теере алында тоғындырылған тӧрт агрегат алыстырылған. Олох чыл ноябрьда иң тың сайбалған агрегат нааҷылалған. Он агрегат тоғындырылғанда, Сойан-Сустағы ГЭС проектте кӧрілген 6400 МВт кӱзін сығар сыххан.
2014 - 2017 чылларда гидроэлектростанцияда автомат системалары турғызылған: прай технологиялар компьютер пастыра толдырылчалар, ӧрт ӱзірері ідӧк пос алынҷа тоғынча, тоғынҷыларның хайынчатханын сыныхтапчатхан система парох. ГЭС пӱдіриинде тимір ниме-ноолар ӧрттең арачылалғаннар.
- Пӱӱнгі кӱнде Сойан-Сус ГЭС Россияда - иң артых гидроэлектростанция. Аның тоғызында тузаланылчатхан иң халғанҷы технологиялар мыннаң мындар пасха гидроэлектростанцияларда турғызылар, - теен «РусГидро» ПАО-ның ӧӧн директоры Николай Шульгинов.
Хакасия пазы Виктор Зимин, тізең, иң пастағызын гидроэлектростанция республика чуртағҷыларына хорғыс ағылбазын таныхтаан. Аның ӱчӱн нааҷылас тоғыстары тузында прай ниме санға алылған. 2009 чылдағы саай соонаң РусГидро гидроэлектростанцияларны хорғыс чох идерінҷе кӧп чарадығлар алған, оларнаң компания Россиядағы гидроэнергетиканың тиксі пӱдіріглерінде тузаланча. Іди оборудованиені арачылаҷаң наа системалар тӧстелген. Гидроагрегаттарнаң устаҷаң системада аның тітіресчеткенін сыныхтағда тутчатхан система кӧріл парған. Гидроагрегаттарның тоғызын холнаң ӱзіреріне хоза тоғыс орны тӧстелген. Палғалысчаң оборудование суғ читпес синге кӧдірілген.
РусГидро пастығы Николай Шульгинов, нааҷылас тоғыстарын пӧзік синде толдырған ӱчӱн, подрядчиктерні, проекттерні тимнееннерні паза пӱдірігҷілерні алғыстаан полза, Хакасия пазы Виктор Зимин компания пастығын тоғыстарны тузында тоосхан ӱчӱн паза чон кирексіністеріне чахсы хайчатхан ӱчӱн алғыстаан. Ідӧк Виктор Зимин Россия президенті Владимир Путинге паза Сойан-Сус ГЭС-ты нааҷылирынҷа Россия правительствозындағы комиссиянаң устаан Игорь Сечинге алғыс сӧстерін читірген. Гидростанцияны нааҷылирына 50 миллиардча салковай тузаланылған.
ЧОН КИРЕКСІНІЗІ ЧУРТАСХА КИРІЛЧЕ
«РусГидро» компанияның предприятиелері орныхчатхан хайдағ даа орында устағ-пастағ чон кирексіністеріне улуғ хайығ айландырча. Нымырттығ посёлокта андағох. Халғанҷы килкім проекттернің пірсі - Кимнің чарын пиктирі паза иптирі. 2014 чылдаң чуртасха кирілген проект нымырттығдағыларға ла нимес, тиксі республика чуртағҷыларына ӧрініс ағылар. Амды Ким суғ посёлок орныхчатхан чарны сайбап полбас. Ол тимір-бетоннаң ізестіг пиктелген. Ікі километр иптелген суғ хазы кізі хараан ӧріндірче: мында тротуар, велосипеднең чӧрҷең чол, ӱс кӧрҷең площадка, суғ хазынзар тӱсчең орын, одырчыхтар кӧріл парған. Пӱлес полыбысса даа, мында амыр пас чӧрерге чарир: прай чолларда чарытхы тартылған.
- Суғ хазы - хаҷанох пістің хынған орныбыс, че иптелген соонаң мында хай-хай истіг пас чӧрерге, -ӱлесче кӧңнінең Нымырттығ посёлоктың чуртағҷызы Ольга Олухова.
- Мында хайхастығ сіліг чир-чайаан, - тіпче Ольганың хада хонғаны Сергей. - Минің кӧңнім мында толча, сомға суурчам, хоостар салчам. Саай соонаң даа піс пеер кӧзерге чочынмаабыс. Уғаа истенчебіс Нымырттығда.
Тынағдағы ирепчі Нымырттығзар Камчаткадаң кӧс килген. Мында Ольганың іҷе-пабазы чуртаптыр. Ооллары, тізең, сӧбірелерінең хада чылда пір хати, теестезіп, ааллап килчелер. Тынағдағы кізілер пос туста хазыхтарын пиктирінең айғасчалар.
Улуғлардаң пасха кӱнӧрте суғ хазында чиит іҷелер, коляскалар іт чӧріп, палаҷахтарын чидініп, пас чӧрерге хынчалар.
«РусГидро» ПАО суғ хазын пиктиріне паза иптиріне тиксі 250 миллионҷа салковай хоратхан. Аннаң пасха Нымырттығда ікі школа паза ікі олған сады тиксі тыхталған паза кирек ниме-ноо алылған. Кӧп квартиралығ тураларның хыринда наа олған площадкалары турғызылған. Ідӧк Сибирьдегі федеральнай университеттің Сойан-Сустағы пӧлиинің ӱгредіг орыннары паза общежитие тыхталған.
Прай пу тоғыстар Хакасия правительствозы, Саяногорск город устағ-пастаа РусГидронаң хада-пірге тоғынған сылтаанда толдырылғаннар.
Автор :
Наталья СУБРАКОВА
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 |
20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 |
27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде