ПАЗЫЛҒАН СӦС -ТАПТАЛҒАН ТИМІР ОСХАС
27.09.2016
Хабарлар
Хакас тілінең пастағы книгалар 1926 чылда Минсуғда чарыхха сығып пастааннар. 1926-1930 чылларда И.Киштеев, А.Кузургашев, М.Спирин, М.Торосов, П.Гедымин-Тюдешева книга киреенең айғасханнар.
1931 чылның 2 январьында Кидеркі Сибирьнің край комитеді Хакас облазында национальнай издательство азардаңар чарадығ алыбысхан. «Хызыл аал» газета паза национальнай издательство редакциязының устағҷызына Михаил Спирин турғызыпған.
Пӱӱл Хакас книга издательствозына пайрамнығ 85 чыл толды. Пу тусха ол коп хырығларны ирткен. Пайрамнығ кӱнге удур Н.Г.Доможаковтың адынаң национальнай библиотеканың книгалар кӧзідии полған. Анда 1937 чылдаң пӱӱнгі кӱнге теере сығарылған книгалар полғаннар. 1931 - 1940, 1941 -1945, 1990 чыллардағы книгаларны кӧрерге чапсых полған. Книгалар пастыра тустар алысчатханын пілерге чарир.
Хайди тіпчелер, пазылған сӧс - ол кӱстіг сӧс, ӧбекелернің хыйға сӧзі піске читче. Хакас книга издательствозының пайрамнығ иирінде чапсых кӧзідіг парған. Иргі сомнардаң пасти пӱӱнгі кӱнге теере издательство тоғызынаңар чоохталған. Хакас чон, хысха тус аразына пічікнең танызып, пілістіг полыбысхан. Чонны книга пастыра пічікке кӧніктірҷеңнер. 1930 чылларда пастағы книгалар латин букваларынаң пазылып сыхханнар. Культура паза чарыдығлығ кирекке ол туста 276 книга сығарылған. Писатель Николай Георгиевич Доможаков ӱгредіг паза наука тилізіне кӧп кӱс салған. Книгалар, тілбестеліп, чарыхха сыхчаңнар. Дарья Фёдоровна Патачакова Хакас книга издательствозынаң паза Хакасияның школаларынаң чуртас тооза хада-пірге тоғынған. Дмитрий Иванович Чанков - ӱгредіг тилізіне улуғ хозым иткен кізі.
Хайди таныхтапча профессор Валентина Николаевна Тугужекова, СССР тилекейде иң хығырчатхан хазна полған. Хакасияда, тізең, Н.Г.Доможаковтың «Ыраххы аалда», И.М.Костяковтың «Чібек хур» книгалары, поэттернің кибелістері чарыхха сыхханнар.
- Нинҷе дее тоғынзабыс, піс авторларның ӱчӱн тоғынҷаңмыс, - чоохтаан драматург паза писатель Валентина Гавриловна Шулбаева.
- Хайхастығ полған андағ саблығ писательлернең, тоғазып, чоохтас турарға, - тіпче Хакасия культуразының саблығ тоғынҷызы Вера Варламовна Чезыбаева. - Николай Доможаков, Михаил Кильчичаков піссер удаа кил парҷаңнар. Хакас книга издательствозы Илбек Чиңістің пайрамнығ кӱніне Совет Союзының иң чахсы 16 сығарызы санында полыбысхан.
Мының алнында издательство тоғызының тиріглері уйан полғаннар. Директор полған Павел Михайлович Чебочаков Хызылчарзар наа тиріглер пирердеңер пічік ысхан. Аның соонаң киректер орнынаң тибіреп сыхханнар.
Хоосчы Виталий Кызласов кӧп кізі книга издательствозы пастыра ирткен тіпче. Хоосчы поларына книга издательствозы полысхан. Владимир Александрович Тодыков, Ричард Иосифович Субраков, Георгий Николаевич Сагалаков осхас хоосчылар хаҷан-да прайзы издательствода тоғынғаннар.
1990 чылларны Хакас книга издательствозына даа иртерге сидік полған. Издательство азахха турып алар ӱчӱн, устағҷы полған Вера Варламовна Чезыбаева Хакасияның Улуғлар чӧбінің кнезінзер, Владислав Михайлович Торосовсар, айланған. «Хакас чонның ӱгредии, тілі паза культуразы полчатхан пірігісті хайди чох итчең!» - чоохтанған В.М.Торосов. Хакасияның Улуғлар чӧбі, ахча таап, Хакас книга издательствозына наа тиріглер ал пирген. Аның соонаң тоғыс орнынаң тибіребіскен.
Школа учебниктерін сығарарға Россиядағы ӱс ле издательстваа чарадығ пирілген, ол санда Хакас книга издательствозына.
Пайрамнығ кӱнде сыйыхтар хаҷан даа поладыр. «Пайрам - ол нандырығлығ тус», - чоохтанған Хакасияның наука паза ӱгредіг министрі Галина Салата. Хакасияның правительство пазы В.М.Зиминнің адынаң издательстваа Алғыстас пічиин читірген.
Хакасия правительствозының Аарластығ пічии Н.А. Толмашоваа, алғыстас пічіктері А.В.Иптышевке, В.Г. Шулбаеваа, Е.М.Сагалаковаа, В.Г.Карповха читірілген. Хакасия Ӧӧркі Чӧбінің алғыстас пічіктері В.В.Киштееваа, Л.Г.Топоеваа, Е.В. Чезыбаевке пирілген. «Чахсы киректер ӱчӱн» орденге
В.В.Киштеева турысхан. Чылығ алғыс сӧстері ветераннарға читірілген. Олар сидік чылларда тоғынғаннар нооза. Залда одырчатхан улуғ частығларға порчолар сыйлалған.
Н.С.Михалковтың адынаң Россия культуразының фонды адынаң алғыс сӧстерін Ю.К.Тинникова чоохтаан. «Піс книга пастыра специалисттер полыбысхабыс,- таныхтаан Юлия Константиновна, - книга - ол пістің хыйға нанҷыбыс». Ол Аарластығ пічіктернең В.Г.Киштеевті паза И.П.Кызынгашеваны таныхтаан.
Хакас книга издательствозының директоры Радион Борисович Чанков хада-пірге тоғыс апарчатхан чонға алғызын читірген. Оларның санында - хакас чонның Улуғлар чӧбі, Литераторлар туразы, Н.Г.Доможаковтың адынаң библиотека, «Хабар» газета редакциязы, хакас радио паза телевидениезі...
Книга хығырзаң, талайларны азарзың. Хакас книга издательствозы піске пӧзік синде тимнелген книгаларны сығарча.
Автор :
Елена САГАТАЕВА
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
29 | 30 | 31 | 1 | 2 | 3 | 4 |
5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 |
12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 |
19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 |
26 | 27 | 28 | 29 | 1 | 2 | 3 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде