"КАТЮШАНАҢ" БЕРЛИНГЕ ТЕЕРЕ
23.05.2017
Хабарлар
Мин позымның иргі пiчiктерiмнi кӧрглеп, Илбек Ада чаада араласхан, амды изен нимес Иван Иванович Сукиннеңер статьяма учурап парғам. Чииттер аннаңар пілзін тіп, газетаа пирерге чараттым.
Илбек Ада чаа тузында Иван Иванович А.Суворовтың, А.Невскийнің паза М.Кутузовтың орденнеріне турысхан Хызыл Знамялығ 56-ҷы гвардейскай миномет полкының механик-водительi, гвардияның улуғ сержанты полған. Ол кип-чоохтарға кірген «катюшанаң» Сталинградтаң Берлинге читкен. Илбек Ада чааның 1-ғы степеньніг ордені, Хызыл Чылтыс паза Хызыл Знамя орденнері, «За отвагу», «За оборону Сталинграда» «За освобождение Варшавы», «За взятие Берлина», «За победу над Германией» медальлар аның кӧксін чазааннар.
Чаада ниме ле полбинча. Ол ікі хати палығлатхан, машиназынаң ікі хати суға кірген. Аның тӧреен чирі - Пора чул аал. Оолағас часха даа читкелекте, пабазы, хой хадар чӧріп, пораанға пастырып ӱреен. Іҷезі дее хазых ӱр чӧрбеен. Ӧкіс оолахты тай ағазы Фома Александрович Конгаров алып алған. Ол Хозаннар аалында чуртаан. Іди оолах ағазынаң хости ӧскен. Ағаа полызып, колхозта тоғынған. Сала теенгенде, Иван улуғ арғыстарынаң хада Ужур станциязар чӧрібіскен. Анда тимір чол мастерскойында слесарьға, анаң шоферға ӱгреніп алған.
1941 чылда комсомолец Иван Сукинге чааға парарға повестка килген. Чаа киреене Новосибирск городта ӱгренген. Андох автобатальон тӧстелген. 1942 чыл. Калининскай фронт. Ыырҷы Москвазар сыынча. Чаа хатығ парча. 19 ноябрьда гвардейскай миномет полкы тӧстелген. Шофер Иван Сукин оларға снарядтарны тартхан. Калинин облазы уғаа састығ чир. Ибіре ылай, палғас. Аар снарядтығ машиналар, палғасха патып, ӱр турыбысчаңнар.
Пірсінде снарядтығ машиналар ідӧк пат парғаннар. Чааҷы Иван Сукин, хорғыстығ орынны иртіп, хуруғ чирге сыххан. Амды соондағы машиналарны хайди сығарҷаң? Командирнең табырах чӧптезіп, Сукин, расчеттағы чааҷыларны чапчаң хығырып, ағастар кистірген. Анаң саста оларны тахта иде тӧзебіскеннер.
- Чааҷы Сукин, син хайдаңзың?- аннаң сурыбысхан командир.
- Мин Сибирьдең, Хакасиядаң, командир арғыс! - нандырған Иван.
- Пӱӱннең сығара пу «катюша» минометнаң чӧрерзің, - чахыбысхан командир.
Соонаң миномет полкын Сталинградты арачылирға ызыбысханнар. Анда чаалазығлар ідӧк хазыр парғаннар. Иван Сукин «катюшазынаң» чааласхан. Кирек полза, холға автомат аларға килісчең. Ол чаалазығларда пістің чааҷы палығлаттырған. Камышиндегі госпитальда имненген. Хазыхтанып, пазох фронтха парған.
Фашисттер Сталинградты холға кир полбааннар. Фельдмаршал Паулюстың дивизиялары, хурчағда полып, пленге кіргеннер. Пістің армия немецтерні кидеркізер хараа-кӱнӧрте сӱрген. Миномет полкы, сала тын хабынып, хатығ чолларға сығарға тимненче. Иргі «катюшалар» орнына нааларны пиргеннер. Пір ай пазынаң 56-ҷы полк Центральнай фронтсар чаалазарға чол сығыбысхан. Анаң Курск, Орел, Гомель, Минск городтарны позыдарында араласхан. Улуғ сержант Иван Сукин олох «катюшазынаң» ыырҷыларны хырча. Аны коммунисттер партиязына алғаннар.
1944 чылда пістің армия Польша чирін фашисттердең позыт сыххан. Варшава город хыринда Иван Сукин аар палығлаттырған. Санитар Кузьмин, аны оймахтаң хазып, тынын ал халған. Имненіп алып, чааҷы пазох фронтта. Алнында Берлин. Ағаа «катюшазынаң» хада хайди даа чидерге кирек. Пірсінде аны штабсар хығыртып, 8-ҷі армияның командующайы Чуйковты тарт чӧрерге чахааннар.
1945 чылда декабрь ай тустарында Иван Иванович Сукин тӧреен чирінзер айланған.
Автор :
Елена АБДИНА-ТРОЯКОВА
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
26 | 27 | 28 | 29 | 1 | 2 | 3 |
4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 |
11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 |
18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 |
25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде