ЧУРТАСТАҒЫ СЫН ОМАЛАРНЫ ЧАЙАПЧАТХАН УС
13.11.2018
Хабарлар
Кӧзідіг. Республикадағы «Хакасия» газетаның ӧӧн сомҷызы Александр Колбасовтың «Мин - репортёрбын!» сомнарының кӧзідии С.П.Кадышевтің адынаң культура кінінде азылды.
Сомҷы чуртазында нинҷе сом суур салча полҷаң ни? Ол хайдағ даа сомда чуртаста паза хаталбас киректі хаҷанға даа омалап саладыр. Сомҷыны тархын репортажын алай архивін чыыпчатхан кізі полча тиирҷікпін. Ідӧк сом газета хабарҷыларына статьяларын хығырығҷыларға алғым чарыт пирерге полысча.
Хакасияда андағ кізілер парох. Оларның санында - Хакасия культуразының саблығ тоғынҷызы Александр Павлович Колбасов. Таныхтирға кирек, пӱӱл часхыда ол пайрамнығ 65 чазын таныхтаан. Тӧреен 1953 чылда 20 майда Хызылчар крайының Ермаков аймаандағы Ойское аалда.
3-ҷі класста ӱгренчеткенде, фотоаппараттың «хараанзар» пастағызын на кӧртір. Че соонаң Хакас аал хонии техникумында ӱгренчеткенде, посха «Смена-8 М» фотоаппаратты алып алған. Пастағы сомнары 1968 чылда «Советская Хакасия» газетада сыхханнар. Аал хонии технику-мында «гидротехник» специальностьха ӱгреніп алып, армияа чӧрібіскен.
1974 чылда Пии аймаандағы «Саянская Заря» газетаның хабарҷызы полған, соонаң сомҷы полыбысхан. Анаң Александр Колбасов «Хакасия» газетада сомҷы полып тоғызын узаратча. Сомға суурар кирекче пілістерін алғыдып, Москвадағы искусство институдында, анаң Иркутсктағы хазна университедінде пӧзік ӱгредіг алған.
Чайаачы ус Россия газеталарынаң паза журналларынаң палғалыс тудып тоғынған: «Сельская жизнь», «Известия», «Комсомольская правда», «Красноярский рабочий», «Огонек», «Журналист», «Рабоче-Крестьянский корреспондент», «Охота и Охотничье Хозяйство». Чир-чайаанны, аң-хустарны суурарға хынчатхан ус «Хакасский» заповедникнең палғалысты ӱспинче. Мының алнында ИТАР-ТАСС Россия агентствозының Хакасияҷа паза Хызылчар крайының ӱстӱнзархы чирлерінҷе штаттағы сомҷызы полған, амды штаттағы нимес сомҷы полча. Хырығ озариндағы хазналарны алза, аның сомнары Германиядағы, Белоруссиядағы, Америкадағы журнал-газеталарда чарыхха сыхханнар.
Александр Павлович Россия паза республика синінде иртірілчеткен марығларда удаа аралазадыр. 2011 чылда «Иң чахсы чыл сомы» Россия мариинда «Репортаж» номинацияда иң чахсы сомнар репортеры полыбысхан. Пу марыға Сойан-Сус ГЭС-та полған саайдаңар сомнарны ыстыр. 2012 чылда «Суғ-сас чирлердегі чуртас» чоннар аразындағы марығда араласхан. Улуғ кӧлдеңер сомнарына иң пӧзік паалағ пиргеннер. Ідӧк ол «Прессадағы чидіглер» орденнең сыйыхтатхан.
Кӧзідіг азылчатханда, сомнарның авторы Александр Колбасовха сӧс пирілген:
- Кӧзідіге килгеніңер ӱчӱн улуғ алғыс! Мин кічігде сомӌы-репортёр поларға сағынмаам. Че аалда пір сӧбіренің фотоаппарат пар полған. Мағаа аның «хараанзар.» кӧрерге чаратханнар. Соонаң сом чаӌында тимге сыхчатхан хайхасты кӧргем. Сомнарнаң айғас сыхханымда, пос алынӌа литература хығырып, саблығ сомӌыларнаң чоохтазып, ӱгреніп одырғам. Алғыс «Хакасия» газетаның тоғынӌыларына, олар мині пу кирекке кӧніктіргеннер. Сомӌы тоғызы маңзытта иртче, тус таа чидіспинче. Чахсы кадрны сах андох суурып аларға кирек. Ідӧк піске, ноо даа мероприятие полчатса, чон алнынӌа чӱгӱрерге килісче.
Репортаж сомға суурар киректің сидік кӧрімнерінің пірсі полча. Кӧзідіге сығарылған 40 тоғыста республикада полған танығлығ киректернің чардығын кӧрерге чарир. Анда культура мероприятиелері, портреттер, чир-чайаан кӧзіділче.
Портреттерде Агафья Лыкованың ачых-чарых кӱлімзірезін, Илбек Ада чаа ветераннарын, Хакасияның саблығ кізілерін кӧрерге чарир. Сомнар кізілернің ӧрінізін, сағысха тӱсчеткенін, хомзынызын, хумартхыласты чахсы чарытчалар. Сойан-Сус ГЭС-та полған саайдағы киректер хаханға даа сомнал парғаннар. Хакас кибірлерге, ӱлӱкӱннерге чарыдылған сомнар хайығ тартчалар.
Мағаа сомҷының пастағы кадрына кем алай ноо ниме суурылғанын пілерге чапсых полған. Пастағы сомы аал хонии техникумында ӱгренчеткенде суурылтыр. Студент Александр ниик атлетикаа чӧрген. Іди спортсмен Надежда хысты чӱгӱрчеткен туста суурып алтыр. Ол сомны «Советская Хакасия» газетазар ағылғанда, теестегі номерде сыхтыр.
Сомҷы Имоджен Каннинген теен: «Минің иң хынған сомым - ол таңдағы сом». Александр Колбасов, тізең, чӱреемні тибіретчеткен прай даа сомнарымны таныхтирҷыхпын теен. Аның сағыс-кӧрізі мындағ: «Кӧр, андада тилекейні кӧрерзің!» Че матлама кадрны суур полбин халза, сомҷаа хайдағ ачырғас! Пірде холда фотоаппарат чох пол парча алай чапсых нимені суурарға маңнанмадың. Пірсінде автобуста парчатханыбыста, Александр Павлович шофернаң хости одырған. Тайға арали парчатхан чолзар кинетін киик сығара ойлаан, чол кизіре чӱгӱре халған. Алнында одырған сомҷы фотоаппарадын сығарарға паза суурарға тимде полбаан ӱчӱн саңай халахтанған. Хыстар киик ноға чолзар сығара ойлаан полҷаң тіп сурғаннарында, соонҷа ниме-де сӱріскен полар, теен Александр Павлович. Чир-чайаанның сілиин суурчатхан кізі аң-хустарның оңдайын чахсы пілче полар.
Мероприятиелер аразында, пос тус полза, чоох-чаахнаң одырып алчазың. Пірсінде фотоаппараттардаңар чоох парыбысхан. «Мин фотоаппарадымны кізі холына пирбинчем, салаанаң даа теертпинчем», - теен Колбасов. Мында пілдістіг пір ниме - техниканың пір ле ээзі поларға кирек. Пір саринаң Александр Павлович сом аппарадын пасха кізі холына пирерге азанча. Иркутсктағы хазна университедінде ӱгренчеткенде, нанҷыларынаң город аразынҷа чӧріп, оларны сомға сууртыр. Ооллар син ноға суурынминчазың, піснең хада суурын тіп чӧптеп сыхтырлар. Сомҷы ынабинчатханда, хайди полза чӧптеп алтырлар. Пір оол оларны суурғанда, Германияда сығарылған аарлығ фотоаппарады оодыл партыр. Пірсінде хада хонғаны фотоаппарадынаң суур кӧрерге сурынтыр. Хайди полза пиргенде, фотоаппарады пазох оодыл партыр.
Сомҷы, олаңай кізінің хыинда, ибіркізер пасха кӧріснең кӧрче. Ол харахха кӧрінмес нимені «кӧрерге» кирек. Александр Колбасов андағ сомҷы полча тиирге чарир.
Автор :
Елена САГАТАЕВА
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
26 | 27 | 28 | 29 | 1 | 2 | 3 |
4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 |
11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 |
18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 |
25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде