ХАЗНА ПОЛЫЗИИ ПАРДА, ТИЛИРГЕ ДЕЕ ЧАХСЫ
13.12.2016
Хабарлар
АҒБАН ГОРОДТА ДРАМТЕАТРДА ПӰӰН ХАКАСИЯНЫҢ ААЛ ХОНИИ ТОҒЫНӋЫЛАРЫН ЧЕЕСТЕПЧЕЛЕР. ХАЗНАДА ААЛ ХОНИИ ТОҒЫНӋЫЛАРЫНЫҢ ӰЛӰКӰНІ ОКТЯБРЬДА ТАНЫХТАЛЧА, ХАКАСИЯДА, ТІЗЕҢ, ПУ ӰЛӰКӰННІ КӰСКӰ ТОҒЫСТАРЫ ТОЛДЫРЫЛ ПАРЗА ТАНЫХТИРЫ КИБІРГЕ КІР ПАРҒАН. ТОҢАСТЫҒЛАР ӰРТӰНГЕ КИРІЛ ПАРҒАН, МАЛҒА АЗЫРАЛ ТИМДЕ, АМДЫ ПУ ЧЫЛДА МАҢНАНЫСТЫҒ, КӰСТЕНІП ТОҒЫНҒАННАРНЫ ЧЕЕСТИРГЕ ЧАРИР. РЕСПУБЛИКАДА ААЛ ХОНИИ ЭКОНОМИКАНЫҢ ӦӦН КӦСТЕГЛЕРІНІҢ ПІРСІ ПОЛЧА, АННАҢАР АҒАА УЛУҒ ХАЙЫҒ САЛЫЛЧА. ПІСТІҢ ХАБАРӋЫЛАР ПУ КӰНГЕ УДУР ӦНЕТІН ШУЛБАЕВТЕРНІҢ ФЕРМАЗЫНЗАР ЧОРЫХХА ЧӦР КИЛГЕННЕР. ПӰӰЛ СӦБІРЕ ФЕРМАЗЫ ХАС ФЕРМАЗЫН ТӦСТИРІНЕ ГРАНТ ХАБАЗИИН АЛҒАН. ШУЛБАЕВТЕРНІҢ БАИННЕРДЕГІ ХАЗААЛАРЫНДА ТОҒЫС ХАЙНАПЧА.
Фермазар читкендӧк, мында тоғыс айныстығ парчатханы кӧрінген. От рулоннарын таарланған трактор піске удур сыххан. Ипчілер мал хазааларынзар пастырғаннар. Пӱдіріглер кистінең тоғынӌыларның тыш-таш тӱсчеткеннері истілген. Наа тура алнында чол чох чирлерҷе чӧрчеткен машина турған, ырах ниместе илееде аал хонии техниказы кӧрінген. Ферма пазы Виктор Соломонович ІІІулбаев чорыхта полған. Пісті аның оолғы Олег удурлаан. Иң пастағызын ол ферманаң таныстырған: наа инкубаторларнаң, мал хазааларынаң паза пӱдірілчеткен хас хазаазынаң.
Чоохтирға кирек, Олегтің пабазы 1990 чылларда фермер поларға чаратхан. Таштып аймаандағы Мадыр аалда тӧреен ирен Ағбанда сӧбірезінең чуртапчатхан. Кӧп чыллар аар таарлағ машиналарының водительі полған. Сӧбіренің Баиннерде чир участогы паза тура полған.
Фермер поларға чаратханда, пу аалны таллап алғаннар: ол городха чағын, пос аал хонии чирлері, хазаалар парох полған. Ағаа хоза, фермер Таштып аймаанда тоңастығларны таарыӌаң, тайғаа чағын чирлерде тамах чахсы сыхча, Томыӌах аал хыриндағы хыралар суғлалбинча, хуруғ, аннаңар тамах ідӧк хомай сыхча. Пола-пола тоңастығларнаң айғаспиныбысханнар.
Пӱӱнгі кӱнде хоныхта герефорд малларнаң на айғасчалар. 500 пасха чағын мал тутчалар. Постары азых тимнепчелер. Чибіргі азыра чыл ферманаң айғазып, Шулбаевтер азахха турып алғаннар. Пастағы чылларда, тізең, ӧдіске дее кірерге, кредитке дее ахча аларға киліскен. Хазна тың на хабаспаӌаң, аннаңар ӧӧнінде пос ла кӱзінең тоғынғаннар.
Пӱӱл Шулбаевтер, сӧбіренең чӧптезіп, сӧбіре фермаларының грант мариинда аралазарға чаратханнар. Бизнес-план паза пасха пічіктер тимнеп, марыға сыхханнар. Салтарында грантха турысхан 11 сӧбіре санына кіргеннер.
- Тоғызон чылларда хастарнаң айғасхабыс, - чоохтапча Олег Викторович. - Че ол киректі чабарға киліскен, чуртағӌылар чал ахчазын албиныбысханнар, оларның ниме-ноо алҷаң оңдайы илееде хызырыл парған. Ағаа хоза, Хапчалда хастарны ӧскірчеткеннерӧк, аннаңар садыға хас иді илееде сығарылған. Пӱӱнгі кӱнде республикада хус фабриказы Ағбан пилтірінде паза Копьевта ла халған, чуртағӌыларның хас идіне кирексініс пар, аннаңар хас фермазынаңох айғазарға чаратхабыс.
Олег Викторович пісті гаражха тӧӧй туразар кирген. Анда нап-наа инкубаторлар турғызылтыр. Хости харчахтар турча, оларда хоза ниме-ноолар полтыр. Инкубаторны турғызып, хайди тоғынчатханын сыныхтапча инженер-электрик Владимир Петрович Павлов. Минсуғның чуртағӌызы Кӧк хайадағы хус фермазында істентір. Ам оох-теек тоғыстарнаң айғасча. Ол чахсы специалист полчатханнаңар, наа оборудованиені турғызарға Шулбаевтерге аны чӧптептірлер. Іди ол мында тоғын парча. Тоғыс, ӱр нимеске дее полза, уғаа нандырығлығ.
- Наа оборудование Пятигорскта тимнелген, пӱӱнгі кӱнде предприятие Ставрополь городтағы "Электра" ООО-ға пірік парған, - чоохтапча Владимир Петрович. - Анда амғы
тусха килістіре оборудование сығарылча. Олар компьютер системазынаң тоғынчалар. Нымырхалар пip инкубатордаң пірсінзер кӧзірілер, халғанӌы инкубаторда олар чарыларлар.
Олег Викторовичтің таниинаң, грант ахчазының ӧӧн чардығы инкубаторлар аларына хорадылған. Тиксі алза, олар 46 муң таңах нымырхазын чарылдырарына кӧріленнер, хас нымырхазы 2,5 хати чоон, аннаңар аның нымырхазы ол синӧк асхынах алылар. Ӧӧн пӱдіріглер кистінде, пос чирде, пӱдірігӌілер чылығ хас хазаазын турғысчалар. Ол брустаң пӱдірілче, аны соох хазаа узарадар.
- Хастарны, таңахтарнаң тиңнестірзе, тударға ниик ле санапчам, - тіпче Олег Шулбаев. - Хастарны, пастағы от ӧзібіссе, оттирға сығарарға чарир. Андағ оңдайнаң оларның ас-тамаа сала аймахтал парча. Таңахты, тізең, тамахнаң на азырирға килісче.
Хастарны азырирға тамахты ал турарға пӧгінчелер. Аны хайраллирға ідӧк ӧнетін ӱргӱн пӱдірчелер. Тамахтаң дробленканы постары тимнирлер. Часхы-чайғызын оларны пӱкте хадарарлар. Килчеткен чылда фермерлер пастағы нымырхаларны инкубаторға аларлар.
Оларның ӧӧн чардығы тӧлні узарадарына артызылар, халғаны итке парар. 2018 чылда піспиҷектерні садыға сығаэарға пӧгін турча. Нымырхаларны Хакасиядағох предприятиедең аларға чӧптес салғаннар, ідӧк барнаулдағыларнаң чӧптезіглер апарылча.
Аал хониинаң айғазары ниик тоғыс нимес, че Шулбаевтернің чооғынаң, кізінің кӧңні ле юлза, хайдағ даа тоғыс иділче. Олох туста, хайдағ даа хаалағны итчетсе, ибіре чахсы сағынып, пілістіг кізілернең чӧптезіп аларға кирек. Пілдістіг, пос киреен пастирға ахча, капитал кирек, ол чох полза, кредитке ле кірерге халча. Ол чох хайди пастирзың?! Сағынған сағыстарны хайди чуртасха кирерзің?! Че пастирға кирек кічігдең: пастағы хаалағлар кічіг дее полза, олар соонаң чахсы хаалағлар идеріне маңат чӧлег поларлар.
Пос кирее, ол ідӧк социальнай нандырығлығ кирек. Пӱӱнгі кӱнде Шулбаевтернің фермазында ӱс кізі істенче, хас фермазын тоғындырып пастабыссалар, хоза кізілерні тоғысха аларлар. Тоғысчыларны тілеп, фермерлер ырах чӧрбинчелер: Баиннер, Райковтар ааллардаң кізілер таап алчалар. Ағаа хоза, пастухтарға алынӌа тура турғыс пиргеннер, мылча парох, аннаңар кізілерге мында істенерге дее истіг.
Таныхтирға кирек, Виктор Соломонович Шулбаев ферманаң айғазып пастапчатханда, палазы Олег хада хайынарға ӱгренген. Амды Олег Викторовичтің палалары ӧсче, олар ідӧк фермада удаа поладырлар, ағазының паза пабазының тоғызын кӧріп, олар ідӧк тоғысха тартылчалар, ӧзіп алзалар, ферманың тилізіне постарының хозымын идерлер.
ТАНЫҒЛАР:
2012 ЧЫЛДА РОССИЯДА СӦБІРЕ ФЕРМАЛАРЫНА ПАЗА НАА ЛА ТОҒЫНЧАТХАН ФЕРМЕРЛЕРГЕ ГРАНТ ПИРЕРІНӋЕ ПРОГРАММА ТОҒЫНЫП ПАСТААН.
2012 ЧЫЛДА РОССИЯДА СӦБІРЕ ФЕРМАЛАРЫНА ПАЗА НАА ЛА ТОҒЫНЧАТХАН ФЕРМЕРЛЕРГЕ ГРАНТ ПИРЕРІНӋЕ ПРОГРАММА ТОҒЫНЫП ПАСТААН.
ТӦРТ ЧЫЛ АРАЗЫНА ХАКАСИЯДА 34 КІЗІ СӦБІРЕ ФЕРМАЗЫНЫҢ ТИЛІЗІНЕ ГРАНТ АЛҒАН. ТИКСІ ХАЗНА ХАБАЗИИ 191 МИЛЛИОН 543 МУҢ САЛКОВАЙҒА ПИРІЛГЕН, ОЛ САНДА ФЕДЕРАЛЬНАЙ БЮДЖЕТТЕҢ - 146 МИЛЛИОН 543 МУҢ САЛКОВАЙ, РЕСПУБЛИКА БЮДЖЕДІНЕҢ - 45 МИЛЛИОН САЛКОВАЙ.
2016 ЧЫЛДА ПУ КӦСТЕГЕ 71 МИЛЛИОН 633 МУҢ САЛКОВАЙ, ОЛ САНДА РЕСПУБЛИКА БЮДЖЕДІНЕҢ 10 МИЛЛИОН САЛКОВАЙ, КӦРІЛГЕН. ХАЗНА ХАБАЗИИНА 11 СӦБІРЕ ФЕРМАЗЫ ТУРЫСХАН.
2012 - 2016 ЧЫЛЛАРДА НАА ЛА ТОҒЫНЧАТХАН 211 ФЕРМЕР 316 МИЛЛИОН 249 МУҢ САЛКОВАЙҒА ГРАНТ АЛҒАН, ОЛ САНДА ФЕДЕРАЛЬНАЙ БЮДЖЕТТЕҢ - 241 МИЛЛИОН 249 МУҢ САЛКОВАЙ, РЕСПУБЛИКА БЮДЖЕДІНЕҢ - 75 МИЛЛИОН САЛКОВАЙ.
2016 ЧЫЛДА НАА ЛА ТОҒЫНЧАТХАН ФЕРМЕРЛЕРГЕ 88 МИЛЛИОН САЛКОВАЙ ГРАНТ ОҢДАЙЫНАҢ ПИРІЛГЕН, ОЛ САНДА ФЕДЕРАЛЬНАЙ БЮДЖЕТТЕҢ - 78 МИЛЛИОН САЛКОВАЙ, РЕСПУБЛИКА БЮДЖЕДІНЕҢ - 10 МИЛЛИОН. ГРАНТ ХАБАЗИИНА 60 КІЗІ ТУРЫСХАН.
2015 ЧЫЛДА РЕСПУБЛИКАДА ААЛ ХОНИИ ТИЛІЗІНЕ 937 МИЛЛИОН 923 МУҢ САЛКОВАЙ ПИРІЛГЕН, 2016 ЧЫЛДА - 640 МИЛЛИОН 732 МУҢ САЛКОВАЙ.
Ағбан - Баиннер - Ағбан
Автор :
Наталья СУБРАКОВА
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 |
7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 |
14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 |
21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 |
28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 | 3 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде